Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông tại Việt Nam, việc phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên tiểu học trở thành một yêu cầu cấp thiết. Hoạt động trải nghiệm giúp học sinh hình thành phẩm chất, năng lực phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông 2018, góp phần phát triển toàn diện người học. Tại huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh, với 17 trường tiểu học và hơn 10.000 học sinh, công tác bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên thông qua tổ chuyên môn được xem là giải pháp trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên tiểu học tại huyện Yên Phong trong giai đoạn 2021-2023, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả thông qua tổ chuyên môn. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm, góp phần thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông mới. Qua khảo sát 90 cán bộ quản lý và giáo viên tại 4 trường tiểu học tiêu biểu, nghiên cứu cung cấp số liệu cụ thể về năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, hiệu quả bồi dưỡng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực nghề nghiệp của giáo viên. Khái niệm quản lý được hiểu là quá trình tác động có ý thức, có mục đích của chủ thể quản lý đến khách thể nhằm đạt mục tiêu chung. Lý thuyết về bồi dưỡng được xem là quá trình bổ sung, cập nhật kiến thức và kỹ năng nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Hoạt động trải nghiệm được định nghĩa theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, phát triển phẩm chất và năng lực.

Mô hình nghiên cứu tập trung vào năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên tiểu học, bao gồm các năng lực tổ chức hoạt động hướng vào bản thân, hướng đến xã hội, hướng đến tự nhiên và hướng nghiệp cho học sinh. Tổ chuyên môn được xem là đơn vị tổ chức bồi dưỡng năng lực, với vai trò quản lý, điều hành, kiểm tra và đánh giá hoạt động chuyên môn của giáo viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp nghiên cứu lý luận và khảo sát thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính gồm:

  • Khảo sát bằng phiếu hỏi với 90 đối tượng gồm 15 cán bộ quản lý và 75 giáo viên tại 4 trường tiểu học huyện Yên Phong.
  • Phỏng vấn sâu cán bộ quản lý và giáo viên để làm rõ các số liệu khảo sát.
  • Quan sát thực tế hoạt động bồi dưỡng và tổ chức hoạt động trải nghiệm tại các trường.
  • Tổng kết kinh nghiệm và lấy ý kiến chuyên gia để đánh giá tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất.

Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, biểu đồ và bảng số liệu để đánh giá thực trạng và hiệu quả bồi dưỡng. Cỡ mẫu được chọn dựa trên quy mô giáo viên và cán bộ quản lý tại các trường, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên còn hạn chế: Tỷ lệ giáo viên có năng lực tổ chức hoạt động hướng vào bản thân cho học sinh đạt mức tốt là khoảng 50-55%, trong khi các năng lực tổ chức hoạt động hướng đến xã hội, tự nhiên và hướng nghiệp chỉ đạt mức tốt từ 30-40%, phần lớn ở mức trung bình (trên 60%).

  2. Hiệu quả bồi dưỡng năng lực chưa cao: Việc thực hiện mục tiêu bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên qua tổ chuyên môn đạt mức tốt dưới 50%. Mục tiêu giúp giáo viên hình thành thái độ tích cực và thói quen tự học được đánh giá cao nhất với 46,7%.

  3. Nội dung bồi dưỡng chưa đồng đều: Các nội dung bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động hướng vào bản thân cho học sinh được đánh giá tốt nhất (55,5%), trong khi kỹ năng tổ chức hoạt động hướng nghiệp thấp nhất (41,7%).

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng: Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về ý nghĩa bồi dưỡng, năng lực của hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn, cơ sở vật chất, trang thiết bị và chính sách hỗ trợ là những yếu tố quan trọng tác động đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên tiểu học huyện Yên Phong còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong các hoạt động hướng đến xã hội, tự nhiên và hướng nghiệp. Điều này phù hợp với thực trạng đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn không đồng đều, thiếu kỹ năng cập nhật phương pháp mới. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc bồi dưỡng liên tục và có hệ thống qua tổ chuyên môn là giải pháp được khuyến nghị để nâng cao năng lực giáo viên.

Hiệu quả bồi dưỡng chưa cao phản ánh thời gian và hình thức bồi dưỡng còn hạn chế, chủ yếu tập trung vào các lớp tập trung ngắn hạn, chưa đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng. Việc thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chuyên môn và cán bộ quản lý cũng làm giảm hiệu quả quản lý bồi dưỡng. Các điều kiện hỗ trợ như cơ sở vật chất, tài liệu, trang thiết bị kỹ thuật chưa đáp ứng đầy đủ cũng là nguyên nhân hạn chế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm theo từng nhóm năng lực, bảng so sánh mức độ thực hiện mục tiêu bồi dưỡng và biểu đồ tròn phân bố các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm phù hợp: Cán bộ quản lý nhà trường cần phân tích thực trạng năng lực giáo viên, xác định mục tiêu, nội dung và hình thức bồi dưỡng cụ thể theo từng nhóm năng lực, đảm bảo tính khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế. Thời gian thực hiện: trong năm học tiếp theo.

  2. Đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng: Kết hợp bồi dưỡng tập trung, bồi dưỡng qua mạng, sinh hoạt tổ chuyên môn theo chuyên đề, dự giờ và hội thảo chuyên môn để nâng cao hiệu quả tiếp thu và áp dụng kiến thức. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục phối hợp với các trường tiểu học.

  3. Tăng cường chỉ đạo và giám sát bồi dưỡng: Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn cần chỉ đạo chặt chẽ, phân công nhiệm vụ rõ ràng, giám sát quá trình bồi dưỡng, đánh giá kết quả và điều chỉnh kịp thời. Thời gian: liên tục trong các năm học.

  4. Huy động nguồn lực hỗ trợ bồi dưỡng: Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật, tài liệu hướng dẫn và tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên tham gia bồi dưỡng. Đồng thời, xây dựng chính sách khuyến khích, động viên giáo viên tích cực tham gia. Chủ thể: UBND huyện, Phòng Giáo dục và các trường tiểu học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục: Giúp hiểu rõ về quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, từ đó xây dựng kế hoạch và chỉ đạo hiệu quả tại các trường tiểu học.

  2. Giáo viên tiểu học: Nâng cao nhận thức và kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018.

  3. Nhà nghiên cứu giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về bồi dưỡng giáo viên và quản lý giáo dục.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, chương trình bồi dưỡng phù hợp với đặc điểm vùng miền và điều kiện thực tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên còn thấp?
    Do đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn không đồng đều, thiếu kỹ năng cập nhật phương pháp mới và thời gian bồi dưỡng hạn chế. Ví dụ, nhiều giáo viên chưa được tham gia đầy đủ các lớp bồi dưỡng chuyên sâu.

  2. Tổ chuyên môn có vai trò gì trong bồi dưỡng năng lực?
    Tổ chuyên môn là đơn vị tổ chức, điều hành, kiểm tra và đánh giá hoạt động bồi dưỡng, tạo môi trường học tập, chia sẻ kinh nghiệm giữa các giáo viên cùng chuyên môn.

  3. Các hình thức bồi dưỡng nào hiệu quả nhất?
    Kết hợp bồi dưỡng tập trung, bồi dưỡng qua mạng, sinh hoạt chuyên môn theo chuyên đề và dự giờ thực tế giúp giáo viên tiếp thu kiến thức và áp dụng hiệu quả hơn.

  4. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến quản lý bồi dưỡng?
    Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của bồi dưỡng, cùng với cơ sở vật chất và chính sách hỗ trợ là những yếu tố then chốt.

  5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả bồi dưỡng?
    Thông qua đánh giá của cán bộ quản lý, tổ chuyên môn, đồng nghiệp và tự đánh giá của giáo viên về kiến thức, kỹ năng và thái độ sau bồi dưỡng, kết hợp với kết quả tổ chức hoạt động trải nghiệm thực tế.

Kết luận

  • Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên tiểu học huyện Yên Phong còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong các hoạt động hướng đến xã hội, tự nhiên và hướng nghiệp.
  • Việc bồi dưỡng năng lực qua tổ chuyên môn chưa đạt hiệu quả cao, cần đa dạng hóa hình thức và nâng cao chất lượng bồi dưỡng.
  • Các yếu tố như nhận thức, năng lực cán bộ quản lý, cơ sở vật chất và chính sách hỗ trợ ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng gồm xây dựng kế hoạch phù hợp, đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng, tăng cường chỉ đạo giám sát và huy động nguồn lực hỗ trợ.
  • Nghiên cứu mở ra hướng phát triển bền vững cho công tác bồi dưỡng giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại địa phương.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp. Đề nghị các giáo viên và cán bộ quản lý tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.