Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, việc xây dựng và quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên mầm non (GVMN) theo chuẩn nghề nghiệp trở thành nhiệm vụ cấp thiết. Thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An, với sự phát triển kinh tế - xã hội ổn định và chất lượng giáo dục mầm non được đánh giá cao, là địa bàn nghiên cứu điển hình cho việc quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên các trường mầm non tư thục. Nghiên cứu khảo sát thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp cho GVMN tại 4 trường mầm non tư thục với 120 cán bộ, giáo viên tham gia khảo sát trong giai đoạn 2022-2024 nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và phát triển toàn diện trẻ em.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc phân tích thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động bồi dưỡng cho giáo viên mầm non tư thục trên địa bàn. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần chuẩn hóa đội ngũ giáo viên mầm non, nâng cao năng lực chuyên môn, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục mầm non hiện đại, đồng thời hỗ trợ các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức và kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và bồi dưỡng năng lực chuyên môn, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Theo Henri Fayol, quản lý bao gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ huy, phối hợp và kiểm tra nhằm đạt mục tiêu đề ra. Quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn là quá trình tác động có tổ chức, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến giáo viên nhằm phát triển năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp.

  • Lý thuyết bồi dưỡng năng lực chuyên môn: Bồi dưỡng là quá trình cập nhật, bổ sung kiến thức và kỹ năng nhằm nâng cao năng lực hoạt động chuyên môn. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non được định nghĩa là hệ thống phẩm chất và năng lực cần đạt để thực hiện nhiệm vụ chăm sóc, giáo dục trẻ.

Các khái niệm chính bao gồm: năng lực chuyên môn (kiến thức, kỹ năng, thái độ), chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non, quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn, các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng (chủ quan và khách quan).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ tài liệu, sách báo, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về quản lý giáo dục, bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên mầm non; khảo sát thực trạng tại 4 trường mầm non tư thục trên địa bàn thị xã Hoàng Mai với 120 cán bộ, giáo viên tham gia.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu, quan sát và tổng kết kinh nghiệm. Dữ liệu được xử lý bằng công cụ Excel để phân tích tỷ lệ phần trăm, so sánh mức độ nhận thức, thực hiện các hoạt động bồi dưỡng và đánh giá hiệu quả.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát và thu thập dữ liệu trong giai đoạn 2022-2024, phân tích thực trạng, đề xuất biện pháp và khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực chuyên môn: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên tại các trường mầm non tư thục ở Hoàng Mai nhận thức rõ vai trò quan trọng của việc bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp trong nâng cao chất lượng giáo dục mầm non.

  2. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng: Chỉ có khoảng 60% trường xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp một cách bài bản, còn lại chủ yếu thực hiện theo chỉ đạo chung của cấp trên mà chưa phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường.

  3. Hình thức và phương pháp bồi dưỡng: Hình thức bồi dưỡng chủ yếu là các lớp tập huấn ngắn hạn tại chỗ (chiếm 70%), còn các hình thức như dự giờ, sinh hoạt chuyên môn, tự học và học tập từ xa chưa được triển khai đồng bộ. Phương pháp bồi dưỡng còn mang tính truyền thống, chưa phát huy hiệu quả thực hành và tương tác.

  4. Kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng: Khoảng 55% trường thực hiện kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng nhưng chủ yếu dựa trên hình thức báo cáo, chưa có hệ thống đánh giá toàn diện và khách quan theo chuẩn nghề nghiệp.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố chủ quan như năng lực quản lý của hiệu trưởng, thái độ và nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên chưa đồng đều, cũng như yếu tố khách quan như hạn chế về cơ sở vật chất, kinh phí và sự hỗ trợ từ các cấp quản lý. So sánh với các nghiên cứu tại các địa phương khác, kết quả khảo sát tại Hoàng Mai tương đối tích cực về nhận thức nhưng còn nhiều bất cập trong tổ chức và đánh giá hoạt động bồi dưỡng.

Việc sử dụng biểu đồ cột để thể hiện tỷ lệ nhận thức, thực hiện kế hoạch, hình thức bồi dưỡng và kiểm tra đánh giá sẽ giúp minh họa rõ nét các mức độ khác nhau giữa các trường. Bảng tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng chủ quan và khách quan cũng góp phần làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo chuyên đề nhằm nâng cao nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm 2024, do Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Hoàng Mai chủ trì.

  2. Đổi mới công tác xây dựng kế hoạch bồi dưỡng: Khuyến khích các trường xây dựng kế hoạch bồi dưỡng phù hợp với điều kiện thực tế, nhu cầu của giáo viên và đặc điểm địa phương. Kế hoạch cần cụ thể, có lộ trình rõ ràng và được cập nhật hàng năm. Thời gian áp dụng từ năm học 2024-2025, do hiệu trưởng và tổ chuyên môn thực hiện.

  3. Đa dạng hóa hình thức và phương pháp bồi dưỡng: Kết hợp các hình thức bồi dưỡng như lớp tập huấn, dự giờ, sinh hoạt chuyên môn, tự học và học tập từ xa. Áp dụng phương pháp thực hành, xử lý tình huống, nghiên cứu trường hợp để tăng tính tương tác và hiệu quả. Thời gian triển khai trong năm học 2024-2025, do nhà trường phối hợp với các chuyên gia đào tạo.

  4. Tăng cường kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng: Xây dựng hệ thống đánh giá toàn diện, khách quan dựa trên chuẩn nghề nghiệp, bao gồm đánh giá quá trình và kết quả bồi dưỡng. Kết quả đánh giá làm cơ sở cho khen thưởng, kỷ luật và điều chỉnh kế hoạch bồi dưỡng. Thời gian thực hiện từ năm học 2024-2025, do Phòng Giáo dục và Đào tạo và nhà trường phối hợp thực hiện.

  5. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và kinh phí: Đề xuất cấp trên hỗ trợ kinh phí, trang thiết bị phục vụ công tác bồi dưỡng như phòng học, máy chiếu, máy tính và tài liệu chuyên môn. Thời gian vận động và triển khai trong 2024-2025, do các cấp quản lý giáo dục và nhà trường phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch và tổ chức hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp, từ đó nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.

  2. Hiệu trưởng và ban giám hiệu các trường mầm non tư thục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên, phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường.

  3. Giáo viên mầm non: Hỗ trợ hiểu rõ về chuẩn nghề nghiệp, năng lực chuyên môn cần đạt và các hình thức bồi dưỡng hiệu quả, từ đó chủ động nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp, phương pháp nghiên cứu và đề xuất giải pháp thực tiễn trong lĩnh vực giáo dục mầm non.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp lại quan trọng đối với giáo viên mầm non?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, kỹ năng mới, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ. Ví dụ, giáo viên được trang bị kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin sẽ tổ chức hoạt động học tập hiệu quả hơn.

  2. Phương pháp bồi dưỡng nào được đánh giá hiệu quả nhất trong nghiên cứu?
    Phương pháp kết hợp giữa giảng giải, thực hành, xử lý tình huống và nghiên cứu trường hợp được đánh giá cao vì giúp giáo viên phát triển kỹ năng thực tiễn và tư duy phản biện.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn?
    Năng lực và thái độ của cán bộ quản lý, đặc biệt là hiệu trưởng, đóng vai trò quyết định trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức và kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng.

  4. Làm thế nào để kiểm tra, đánh giá hiệu quả hoạt động bồi dưỡng một cách khách quan?
    Cần xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá dựa trên chuẩn nghề nghiệp, kết hợp đánh giá quá trình và kết quả, sử dụng các công cụ như phiếu khảo sát, quan sát thực tế và phỏng vấn.

  5. Các trường mầm non tư thục có thể áp dụng kết quả nghiên cứu này như thế nào?
    Trường có thể tham khảo các biện pháp đề xuất để xây dựng kế hoạch bồi dưỡng phù hợp, đổi mới hình thức và phương pháp bồi dưỡng, đồng thời tăng cường kiểm tra, đánh giá nhằm nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên.

Kết luận

  • Quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp cho giáo viên mầm non tư thục tại thị xã Hoàng Mai đã đạt được những kết quả tích cực về nhận thức nhưng còn nhiều hạn chế trong tổ chức và đánh giá.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các biện pháp quản lý thiết thực, bao gồm nâng cao nhận thức, đổi mới kế hoạch, đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng và tăng cường kiểm tra đánh giá.
  • Các biện pháp được khảo nghiệm và đánh giá có tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.
  • Thời gian tiếp theo tập trung vào triển khai đồng bộ các giải pháp trong năm học 2024-2025 nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non.
  • Kêu gọi các cấp quản lý giáo dục, nhà trường và giáo viên cùng phối hợp thực hiện để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển bền vững.