I. Cơ sở lý luận và thực tiễn
Chương này trình bày các khái niệm cơ bản liên quan đến việc dạy học toán, đặc biệt là trong chủ đề tích phân. Dạy học toán không chỉ đơn thuần là truyền đạt kiến thức mà còn là phát triển năng lực tư duy cho học sinh. Việc sử dụng bài toán thực tiễn trong dạy học giúp học sinh kết nối lý thuyết với thực tế, từ đó nâng cao khả năng giải toán thực tiễn. Nội dung chủ đề tích phân trong chương trình lớp 12 được xem là một trong những nội dung quan trọng, có khả năng bồi dưỡng năng lực mô hình hóa cho học sinh. Thực trạng hiện nay cho thấy việc thiết kế và sử dụng bài toán thực tiễn trong dạy học vẫn còn nhiều hạn chế, cần có những giải pháp cụ thể để cải thiện.
1.1. Một số khái niệm cơ bản
Khái niệm thực tiễn được định nghĩa là những hoạt động của con người nhằm cải tạo và nâng cao tự nhiên và xã hội. Trong dạy học toán, tình huống thực tiễn là những tình huống được giáo viên lựa chọn từ các hoạt động của con người, nhằm hình thành và khắc sâu tri thức toán học cho học sinh. Mối liên hệ giữa toán học và thực tiễn thể hiện qua việc toán học phản ánh thực tiễn và có ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Việc áp dụng tích phân để tính diện tích, thể tích là một ví dụ điển hình cho sự kết nối này.
II. Thiết kế và sử dụng bài toán thực tiễn trong dạy học tích phân lớp 12
Chương này tập trung vào quy trình thiết kế và sử dụng bài toán thực tiễn trong dạy học chủ đề tích phân. Quy trình thiết kế bao gồm việc xác định mục tiêu, nội dung và phương pháp dạy học phù hợp. Việc sử dụng bài toán thực tiễn không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về lý thuyết mà còn phát triển kỹ năng giải toán và khả năng mô hình hóa. Một số chủ đề dạy học có thể áp dụng bài toán thực tiễn như ứng dụng tích phân để tìm diện tích, thể tích, và giải bài toán chuyển động. Những lưu ý khi sử dụng bài toán thực tiễn cũng được đề cập, nhằm đảm bảo tính hiệu quả trong quá trình dạy học.
2.1. Quy trình thiết kế bài toán thực tiễn
Quy trình thiết kế bài toán thực tiễn bao gồm các bước như xác định mục tiêu dạy học, lựa chọn nội dung phù hợp và thiết kế các tình huống thực tiễn. Việc này giúp học sinh có cơ hội áp dụng kiến thức vào thực tế, từ đó phát triển năng lực mô hình hóa toán học. Các bài toán thực tiễn cần được thiết kế sao cho phù hợp với trình độ và khả năng của học sinh, đồng thời kích thích sự sáng tạo và tư duy phản biện của các em.
III. Thực nghiệm sư phạm
Chương này trình bày mục đích và yêu cầu của thực nghiệm sư phạm trong việc áp dụng bài toán thực tiễn vào dạy học tích phân. Thực nghiệm được tổ chức nhằm đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy học mới, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm cho việc giảng dạy sau này. Kết quả thực nghiệm cho thấy việc sử dụng bài toán thực tiễn không chỉ nâng cao hứng thú học tập của học sinh mà còn cải thiện kết quả học tập trong môn toán. Những số liệu thống kê và phân tích kết quả thực nghiệm sẽ được trình bày chi tiết trong phần này.
3.1. Mục đích thực nghiệm
Mục đích của thực nghiệm sư phạm là kiểm tra tính khả thi và hiệu quả của việc sử dụng bài toán thực tiễn trong dạy học tích phân. Thực nghiệm được thực hiện trên một nhóm học sinh lớp 12, nhằm đánh giá sự tiến bộ trong khả năng giải toán và mô hình hóa của các em. Kết quả thực nghiệm sẽ cung cấp cơ sở thực tiễn cho việc điều chỉnh và cải tiến phương pháp dạy học trong tương lai.
