Phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 12 qua dạy học chủ đề khối đa diện

LỜI CAM ĐOAN

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do lựa chọn đề tài nghiên cứu

1.2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu

1.3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.5. Giả thuyết khoa học

1.6. Phương pháp nghiên cứu

1.7. Kết cấu của luận văn

2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

2.1. Quan điểm về vấn đề, phát hiện và giải quyết vấn đề

2.2. Tình huống gợi vấn đề

2.3. Nội dung, vai trò của hoạt động phát hiện và giải quyết vấn đề trong môn Toán

2.4. Vai trò của hoạt động PH và GQVĐ trong môn toán

2.5. Nội dung của hoạt động PH và GQVĐ trong môn toán

2.6. Năng lực, năng lực toán học, năng lực PH & GQVĐ

2.6.1. Năng lực toán học

2.6.2. Năng lực PH & GQVĐ

2.7. Các NLTT của NL PH và GQVĐ trong học hình học của học sinh THPT

2.8. Những biểu hiện và cấp độ của năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề trong học hình học của học sinh ở trường phổ thông

2.9. Biểu hiện của năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề trong học hình học của học sinh ở trường phổ thông

2.10. Cấp độ của năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề trong học hình học của học sinh ở trường phổ thông

2.11. Nội dung kiến thức của chủ đề “Khối đa diện” trong chương trình Hình học lớp 12

2.12. Đặc điểm của chủ đề

2.13. Nội dung và phân bố chương trình

3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC PHÁT HIỆN VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH KHI DẠY HỌC CHỦ ĐỀ ĐA DIỆN

3.1. Một số nguyên tắc trong xây dựng và thực hiện các biện pháp

3.2. Một số biện pháp

3.2.1. Biện pháp 1: Tạo tình huống giúp học sinh dự đoán vấn đề nhờ nhận xét trực quan, thực hành hoặc hoạt động thực tiễn, trong đó sử dụng hợp lý các phương tiện dạy học (tranh ảnh, hình vẽ, mô hình.) để kích thích học sinh tìm ra vấn đề cần phát hiện

3.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức cho học sinh các các hình thức suy luận, dự đoán giúp học sinh phát hiện vấn đề

3.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức cho học sinh huy động kiến thức, liên tưởng, sắp xếp, đánh giá các kiến thức khác nhau cho HS để giải quyết vấn đề

3.2.4. Biện pháp 4: Tập luyện cho học sinh sử dụng ngôn ngữ, kí hiệu Toán học để diễn đạt các nội dung Toán học; diễn đạt vấn đề theo những cách khác nhau, từ đó chọn ra cách diễn đạt tối ưu nhất tạo thuận lợi cho việc phát hiện và giải quyết vấn đề. Tổ chức cho học sinh luyện tập vẽ đúng hình biểu diễn các hình không gian theo nhiều góc độ khác nhau, từ đó lựa chọn hình biểu diễn thuận lợi nhất cho việc thực hiện phép giải bài toán

3.2.5. Biện pháp 5: Tổ chức tăng cường luyện tập cho học sinh giải quyết vấn đề theo các mức độ khác nhau: Mức độ nhận biết, mức độ thông hiểu, mức độ vận dụng, mức độ vận dụng nâng cao

3.2.6. Biện pháp 6: Luyện tập cho học sinh khai thác các hướng khác nhau vận dụng, củng cố kiến thức, trong đó chú trọng vận dụng kiến thức Toán học vào thực tiễn

4. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

4.1. Mục đích và phương pháp thực nghiệm sư phạm

4.2. Tổ chức thực nghiệm sư phạm

4.3. Đối tượng và địa bàn thực nghiệm sư phạm

4.4. Tổ chức thực nghiệm

4.5. Nội dung thực nghiệm

4.6. Kết quả thực nghiệm sư phạm

4.7. Phương pháp xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm

4.8. Phân tích kết quả thực nghiệm sư phạm

4.9. Phân tích kết quả đánh giá giờ dạy của giáo viên

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề

Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề là một trong những năng lực cốt lõi mà học sinh cần phát triển trong quá trình học tập. Đặc biệt, trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc hình thành năng lực này không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn rèn luyện tư duy phản biện và khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn. Theo Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI, việc đổi mới phương pháp dạy học cần tập trung vào việc phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh. Điều này có nghĩa là giáo viên cần tạo ra môi trường học tập khuyến khích học sinh tự phát hiện và giải quyết vấn đề. Việc dạy học chủ đề khối đa diện trong môn Toán là một cơ hội tốt để thực hiện điều này, giúp học sinh không chỉ học lý thuyết mà còn áp dụng vào thực tiễn.

1.1. Tầm quan trọng của năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề

Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề không chỉ là một kỹ năng học thuật mà còn là một yếu tố quan trọng trong cuộc sống hàng ngày. Học sinh cần được trang bị khả năng này để có thể đối mặt với những thách thức trong học tập và cuộc sống. Việc phát triển năng lực này giúp học sinh tự tin hơn trong việc đưa ra quyết định và giải quyết các vấn đề phức tạp. Theo Stephen Krulik, việc học tập các phương án giải quyết vấn đề từ đơn giản đến phức tạp sẽ giúp học sinh phát triển khả năng giải quyết vấn đề của mình. Điều này cho thấy rằng việc dạy học theo hướng phát hiện và giải quyết vấn đề là cần thiết và có giá trị thực tiễn cao.

II. Nội dung và phương pháp dạy học chủ đề khối đa diện

Chủ đề khối đa diện trong chương trình Hình học lớp 12 là một nội dung quan trọng và có tính ứng dụng cao. Để phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề cho học sinh, giáo viên cần xây dựng các tình huống học tập thực tiễn, giúp học sinh nhận diện và phân tích vấn đề. Việc sử dụng các phương tiện dạy học như mô hình, hình vẽ sẽ kích thích sự tò mò và khả năng tư duy của học sinh. Các biện pháp như tổ chức thảo luận nhóm, thực hành giải quyết vấn đề sẽ tạo cơ hội cho học sinh phát huy khả năng sáng tạo và tư duy độc lập. Theo nghiên cứu của nhiều tác giả, việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực sẽ giúp học sinh phát triển toàn diện hơn.

2.1. Các biện pháp dạy học hiệu quả

Một số biện pháp dạy học hiệu quả bao gồm việc tạo ra các tình huống thực tiễn để học sinh có thể áp dụng kiến thức vào thực tế. Giáo viên có thể sử dụng các bài toán thực tế liên quan đến khối đa diện để học sinh thực hành. Việc tổ chức các hoạt động nhóm cũng rất quan trọng, giúp học sinh học hỏi lẫn nhau và phát triển kỹ năng làm việc nhóm. Ngoài ra, việc khuyến khích học sinh tự tìm tòi, nghiên cứu và đưa ra giải pháp cho các vấn đề sẽ giúp các em phát triển tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.

III. Kết quả thực nghiệm sư phạm

Thực nghiệm sư phạm được tiến hành nhằm đánh giá hiệu quả của các biện pháp đã đề xuất trong việc phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề cho học sinh. Kết quả cho thấy rằng học sinh có sự tiến bộ rõ rệt trong khả năng phát hiện và giải quyết vấn đề sau khi áp dụng các phương pháp dạy học tích cực. Việc sử dụng các tình huống thực tiễn và hoạt động nhóm đã giúp học sinh tự tin hơn trong việc đưa ra ý kiến và giải pháp. Điều này chứng tỏ rằng việc đổi mới phương pháp dạy học là cần thiết và có tác động tích cực đến quá trình học tập của học sinh.

3.1. Phân tích kết quả thực nghiệm

Kết quả thực nghiệm cho thấy rằng học sinh đã có sự cải thiện đáng kể trong việc phát hiện và giải quyết vấn đề. Các bài kiểm tra cho thấy tỷ lệ học sinh đạt điểm cao tăng lên rõ rệt. Học sinh không chỉ nắm vững kiến thức mà còn biết cách áp dụng vào thực tiễn. Việc tổ chức các hoạt động nhóm và thảo luận đã giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm. Điều này cho thấy rằng việc phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề cho học sinh thông qua dạy học chủ đề khối đa diện là hoàn toàn khả thi và cần được tiếp tục thực hiện.

Luận Văn Thạc Sĩ: Phương Pháp Dạy Học Toán Phát Triển Năng Lực Phát Hiện Và Giải Quyết Vấn Đề Cho Học Sinh Lớp 12