Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Thông Qua Dạy Học Các Vấn Đề Môi Trường Liên Quan Đến Nguyên Tố Nitơ – Hóa Học 11

Giáo dục Việt Nam sẽ có nhiều thay đổi sau khi Nghị quyết đổi mới cơ bản toàn diện giáo dục đào tạo được ban hành. Theo đó, giáo dục và đào tạo được ưu tiên phát triển hàng đầu trong các chính sách của Đảng và Nhà nước. Nền giáo dục nước ta sau năm 2017 định hướng đổi mới căn bản, toàn diện ở tất cả các bậc học từ tư tưởng, quan điểm giáo dục đến nội dung, mục tiêu phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học nhằm đáp ứng sự đổi mới của xã hội. Quá trình đổi mới căn bản toàn diện giáo dục phải có lộ trình phù hợp, đồng bộ, khả thi với thực tiễn và mang tính kế thừa những yếu tố truyền thống, tiếp thu có chọn lọc từ nền giáo dục của các nước trên thế giới; phát huy được những lợi thế về điều kiện kinh tế, xã hội ở trong nước.

Năng lực giải quyết vấn đề là một trong những năng lực quan trọng nhất cần phát triển cho học sinh trong bối cảnh hiện nay. Nó không chỉ giúp học sinh ứng phó với các tình huống khó khăn trong học tập mà còn trang bị cho các em khả năng thích ứng và thành công trong cuộc sống. Theo Nguyễn Cương, "Một số vấn đề cơ bản” nhà xuất bản giáo dục năm 2007, việc rèn luyện năng lực và năng lực sáng tạo cho HS trong nhà trường được đặc biệt quan tâm.

Các vấn đề môi trường được lựa chọn cần đáp ứng các tiêu chí sau: tính cấp thiết, tính liên quan đến kiến thức hóa học, tính khả thi trong việc tổ chức hoạt động dạy học, và khả năng kích thích sự tham gia của học sinh. Vấn đề cần phải có ý nghĩa thực tiễn và có thể giải quyết bằng kiến thức hóa học.

Một số ví dụ về các vấn đề môi trường có thể tích hợp vào chương trình hóa học 11 bao gồm: ô nhiễm nguồn nước do sử dụng phân bón hóa học, ảnh hưởng của khí thải công nghiệp đến chất lượng không khí, và các biện pháp xử lý chất thải hóa học. Các vấn đề này liên quan trực tiếp đến kiến thức về các hợp chất hóa học và phản ứng hóa học.

Hóa học đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề môi trường. Từ việc phân tích các chất ô nhiễm đến việc phát triển các công nghệ xử lý chất thải, hóa học cung cấp những công cụ và kiến thức cần thiết để bảo vệ môi trường. Việc tích hợp các vấn đề môi trường vào dạy học hóa học giúp học sinh nhận thức rõ hơn về vai trò của hóa học trong cuộc sống.

Dạy học giải quyết vấn đề bao gồm các bước: xác định vấn đề, thu thập thông tin, đề xuất giải pháp, lựa chọn giải pháp tối ưu, thực hiện giải pháp, và đánh giá kết quả. Quá trình này đòi hỏi học sinh phải tư duy phản biện, sáng tạo, và hợp tác với nhau.

Dạy học dự án cho phép học sinh thực hiện các dự án nghiên cứu về các vấn đề môi trường cụ thể, từ đó phát triển năng lực giải quyết vấn đề, kỹ năng làm việc nhóm, và kỹ năng trình bày. Ví dụ, học sinh có thể thực hiện dự án về đánh giá chất lượng nước tại địa phương và đề xuất các biện pháp cải thiện.

Dạy học theo tình huống sử dụng các tình huống thực tế để kích thích học sinh suy nghĩ và giải quyết vấn đề. Ví dụ, học sinh có thể được yêu cầu giải quyết tình huống về ô nhiễm không khí do khí thải từ các nhà máy và đề xuất các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm.

Các bài tập này yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức về các chất ô nhiễm, nguồn gốc của ô nhiễm, và tác động của ô nhiễm đến môi trường và sức khỏe con người. Ví dụ, học sinh có thể được yêu cầu xác định các chất ô nhiễm trong mẫu nước và đề xuất các biện pháp xử lý.

Các bài tập thực hành cho phép học sinh thực hiện các thí nghiệm phân tích môi trường, từ đó phát triển kỹ năng thực hành, kỹ năng quan sát, và kỹ năng phân tích dữ liệu. Ví dụ, học sinh có thể thực hiện thí nghiệm đo độ pH của nước và đánh giá chất lượng nước.

Các bài tập dự án yêu cầu học sinh thực hiện các dự án nghiên cứu về các giải pháp môi trường, từ đó phát triển năng lực giải quyết vấn đề, kỹ năng làm việc nhóm, và kỹ năng trình bày. Ví dụ, học sinh có thể thực hiện dự án về thiết kế hệ thống xử lý nước thải cho trường học.

Các tiêu chí đánh giá năng lực giải quyết vấn đề bao gồm: khả năng xác định vấn đề, khả năng thu thập và phân tích thông tin, khả năng đề xuất giải pháp, khả năng lựa chọn giải pháp tối ưu, khả năng thực hiện giải pháp, và khả năng đánh giá kết quả.

Các hình thức đánh giá cần phải đa dạng và phù hợp với nội dung kiến thức và phương pháp dạy học. Ví dụ, bài kiểm tra có thể được sử dụng để đánh giá kiến thức, bài tập có thể được sử dụng để đánh giá kỹ năng, và dự án có thể được sử dụng để đánh giá năng lực giải quyết vấn đề.

Kết quả đánh giá cần được sử dụng để cung cấp phản hồi cho học sinh và điều chỉnh phương pháp dạy học. Phản hồi cần phải cụ thể, chi tiết, và mang tính xây dựng. Việc điều chỉnh phương pháp dạy học cần phải dựa trên kết quả đánh giá và mục tiêu phát triển năng lực cho học sinh.

Các hoạt động ngoại khóa có thể bao gồm: tham quan các nhà máy xử lý chất thải, tham gia các chiến dịch làm sạch môi trường, và tổ chức các buổi nói chuyện về các vấn đề môi trường. Các hoạt động này giúp học sinh hiểu rõ hơn về các vấn đề môi trường và khuyến khích các em tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường.

Các dự án cộng đồng có thể bao gồm: trồng cây xanh, xây dựng hệ thống xử lý nước thải, và tuyên truyền về các biện pháp tiết kiệm năng lượng. Các dự án này giúp học sinh phát triển kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng quản lý dự án, và kỹ năng giao tiếp.

Các cuộc thi có thể bao gồm: cuộc thi sáng tạo về các giải pháp môi trường, cuộc thi viết về các vấn đề môi trường, và cuộc thi vẽ tranh về môi trường. Các cuộc thi này giúp học sinh phát triển khả năng sáng tạo, khả năng tư duy phản biện, và khả năng trình bày.