Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động Bancassurance, tức kênh phân phối bảo hiểm qua ngân hàng, đang trở thành xu hướng phát triển mạnh mẽ trong ngành tài chính - bảo hiểm toàn cầu và tại Việt Nam. Tại các thị trường phát triển như châu Âu, tỷ trọng doanh thu bảo hiểm qua kênh ngân hàng chiếm từ 30% đến 70%, trong khi tại Việt Nam, doanh thu từ Bancassurance đã tăng từ khoảng 1% năm 2013 lên ước tính khoảng 10% vào năm 2018. Tuy nhiên, thị trường Việt Nam vẫn còn nhiều tiềm năng phát triển do hạn chế về nhận thức khách hàng và sự tham gia chưa sâu rộng của các ngân hàng.

Tổng Công ty Bảo hiểm Dầu khí Việt Nam (Bảo hiểm PVI) là một trong những doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có bước phát triển nhanh chóng trong lĩnh vực Bancassurance. Từ năm 2016 đến 2018, Bảo hiểm PVI đã ký kết hợp tác với 10 ngân hàng và tổ chức tín dụng, đạt doanh thu 160.136 triệu đồng, tăng trưởng 80%, đóng góp gần 2% tổng doanh thu phí bảo hiểm của công ty. Mặc dù vậy, hoạt động Bancassurance tại đây vẫn còn nhiều hạn chế như mạng lưới khách hàng chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn, chính sách chưa thu hút được sự quan tâm rộng rãi của khách hàng, và sự phối hợp giữa các bên chưa thực sự hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng phát triển hoạt động Bancassurance tại Tổng Công ty Bảo hiểm Dầu khí Việt Nam trong giai đoạn 2016-2018, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm phát triển bền vững hoạt động này đến năm 2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh, đa dạng hóa kênh phân phối và tăng cường sự hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp bảo hiểm, góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính để phân tích hoạt động Bancassurance:

  1. Lý thuyết về Bancassurance: Bancassurance được định nghĩa là sự liên kết giữa ngân hàng và công ty bảo hiểm nhằm cung cấp các sản phẩm bảo hiểm thông qua kênh phân phối ngân hàng. Hoạt động này giúp tận dụng cơ sở dữ liệu khách hàng rộng lớn của ngân hàng, giảm chi phí phân phối và tăng hiệu quả kinh doanh cho cả hai bên. Các sản phẩm Bancassurance bao gồm bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm phi nhân thọ truyền thống và các sản phẩm tích hợp với dịch vụ ngân hàng như bảo hiểm tín dụng, bảo hiểm thấu chi.

  2. Mô hình SERVQUAL về chất lượng dịch vụ: Mô hình này gồm 5 thành phần đo lường sự hài lòng của khách hàng gồm: Độ tin cậy, Khả năng đáp ứng, Năng lực phục vụ, Khả năng tiếp cận và Giá cả. Mô hình được áp dụng để đánh giá chất lượng dịch vụ Bancassurance tại Tổng Công ty Bảo hiểm Dầu khí Việt Nam, từ đó phản ánh sự phát triển về chất của hoạt động này.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu bao gồm: phát triển Bancassurance theo chiều rộng (tăng số lượng sản phẩm, khách hàng, kênh phân phối) và chiều sâu (nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ), các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển Bancassurance như môi trường pháp lý, nhân khẩu học, kinh tế, văn hóa tiêu dùng, văn hóa kinh doanh, lựa chọn đối tác ngân hàng, mô hình hợp tác, sản phẩm triển khai, công nghệ và nhân sự.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng, tiến hành theo quy trình gồm bốn bước:

  • Nghiên cứu lý thuyết: Tổng hợp và hệ thống hóa các lý luận về Bancassurance và phát triển hoạt động Bancassurance từ các tài liệu thứ cấp như sách chuyên khảo, báo cáo ngành, luận văn, bài nghiên cứu.

  • Thu thập dữ liệu:

    • Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính, báo cáo hoạt động Bancassurance của Tổng Công ty Bảo hiểm Dầu khí Việt Nam, các nguồn thông tin chính thức của Nhà nước và các tổ chức tài chính.
    • Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát ý kiến khách hàng sử dụng sản phẩm Bancassurance của Bảo hiểm PVI, với quy mô mẫu tính toán dựa trên tổng số khách hàng qua kênh Bancassurance là khoảng 38.654 người tính đến năm 2018.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, phân tích so sánh tăng trưởng doanh thu, số lượng hợp đồng, khách hàng, kênh phân phối và đánh giá sự hài lòng khách hàng dựa trên mô hình SERVQUAL. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển hoạt động Bancassurance.

  • Đề xuất giải pháp: Dựa trên kết quả phân tích thực trạng và các hạn chế, đề xuất các giải pháp phát triển hoạt động Bancassurance tại Tổng Công ty Bảo hiểm Dầu khí Việt Nam đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu và số lượng hợp đồng qua kênh Bancassurance: Doanh thu phí bảo hiểm qua kênh Bancassurance của Bảo hiểm PVI giai đoạn 2016-2018 đạt 160.136 triệu đồng, tăng trưởng 80% so với năm trước. Số lượng hợp đồng bảo hiểm qua kênh này cũng tăng đều, đóng góp 1,95% tổng doanh thu phí bảo hiểm của công ty.

  2. Mở rộng mạng lưới ngân hàng đối tác: Bảo hiểm PVI đã ký kết hợp tác với 10 ngân hàng và tổ chức tín dụng, tăng số lượng kênh phân phối Bancassurance, tạo điều kiện tiếp cận khách hàng rộng hơn. Tuy nhiên, mạng lưới khách hàng vẫn chủ yếu tập trung tại các thành phố lớn, chưa phổ biến rộng rãi ở khu vực nông thôn.

  3. Chất lượng dịch vụ và sự hài lòng khách hàng: Khảo sát cho thấy khách hàng đánh giá cao về độ tin cậy và khả năng đáp ứng của sản phẩm Bancassurance, với mức độ hài lòng trung bình trên 80%. Tuy nhiên, một số yếu tố như thủ tục tham gia bảo hiểm còn phức tạp và thời gian xử lý chưa nhanh chóng được khách hàng phản ánh cần cải thiện.

  4. Hạn chế trong phối hợp và chính sách phát triển: Các bên liên quan chưa tìm được tiếng nói chung trong định hướng phát triển, chính sách ưu đãi và chăm sóc khách hàng chưa thực sự thu hút, dẫn đến hạn chế trong việc mở rộng thị trường và tăng trưởng doanh thu.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng doanh thu và số lượng hợp đồng qua kênh Bancassurance của Bảo hiểm PVI phản ánh hiệu quả bước đầu trong việc khai thác kênh phân phối này. So với mức tăng trưởng trung bình của ngành bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam, mức tăng 80% trong giai đoạn 2016-2018 là khá ấn tượng, cho thấy tiềm năng phát triển lớn của Bancassurance.

Việc mở rộng mạng lưới ngân hàng đối tác giúp Bảo hiểm PVI tiếp cận được nhiều khách hàng hơn, tuy nhiên, sự tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn cho thấy cần có chiến lược phát triển vùng sâu, vùng xa để khai thác thị trường tiềm năng chưa được khai phá. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy sự phát triển Bancassurance tại Việt Nam còn hạn chế do nhận thức và thói quen tiêu dùng bảo hiểm của người dân ở khu vực nông thôn còn thấp.

Chất lượng dịch vụ được đánh giá tích cực, đặc biệt về độ tin cậy và khả năng đáp ứng, là yếu tố then chốt giúp duy trì và thu hút khách hàng. Tuy nhiên, các yếu tố như thủ tục hành chính và thời gian xử lý cần được cải thiện để nâng cao trải nghiệm khách hàng, từ đó phát triển chiều sâu của hoạt động Bancassurance.

Hạn chế trong phối hợp giữa các bên và chính sách chưa đồng bộ là nguyên nhân chính cản trở sự phát triển bền vững. So sánh với các thị trường phát triển như châu Âu, nơi Bancassurance được vận hành theo mô hình liên minh chiến lược hoặc liên doanh với sự hợp tác chặt chẽ, Bảo hiểm PVI cần hoàn thiện quy trình phối hợp và chính sách ưu đãi để tăng tính cạnh tranh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu và số lượng hợp đồng qua các năm, bảng phân tích mức độ hài lòng khách hàng theo các tiêu chí SERVQUAL, và sơ đồ mạng lưới ngân hàng đối tác để minh họa rõ nét thực trạng và tiềm năng phát triển.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình phối hợp giữa Bảo hiểm PVI và các ngân hàng đối tác

    • Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ, minh bạch trong quản lý và chia sẻ dữ liệu khách hàng.
    • Thiết lập kênh giao tiếp thường xuyên giữa các bộ phận liên quan để xử lý nhanh các vấn đề phát sinh.
    • Thời gian thực hiện: 6-12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Bảo hiểm PVI và các ngân hàng đối tác.

  2. Đẩy mạnh hoạt động marketing, quảng cáo và xúc tiến bán hàng

    • Tăng cường truyền thông đa kênh nhằm nâng cao nhận thức và niềm tin của khách hàng về sản phẩm Bancassurance.
    • Tổ chức các chương trình khuyến mãi, ưu đãi đặc biệt cho khách hàng mới và khách hàng trung thành.
    • Thời gian thực hiện: liên tục, tập trung trong 12 tháng đầu.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Marketing Bảo hiểm PVI phối hợp với ngân hàng.

  3. Đầu tư công nghệ thông tin chuyên biệt cho Bancassurance

    • Phát triển hệ thống phần mềm tích hợp giữa ngân hàng và công ty bảo hiểm để quản lý dữ liệu, đơn hàng và thanh toán hiệu quả.
    • Áp dụng công nghệ số để đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian xử lý hợp đồng và bồi thường.
    • Thời gian thực hiện: 12-18 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Công nghệ thông tin Bảo hiểm PVI và ngân hàng đối tác.

  4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

    • Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về sản phẩm, kỹ năng tư vấn và chăm sóc khách hàng cho nhân viên ngân hàng và bảo hiểm.
    • Xây dựng chính sách khuyến khích, thưởng cho nhân viên đạt hiệu quả trong bán hàng Bancassurance.
    • Thời gian thực hiện: liên tục, ưu tiên trong 6 tháng đầu.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự và Đào tạo Bảo hiểm PVI phối hợp với ngân hàng.

  5. Khuyến nghị chính sách với các cơ quan quản lý

    • Đề xuất hoàn thiện khung pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động Bancassurance phát triển bền vững.
    • Khuyến khích các chính sách ưu đãi thuế và hỗ trợ phát triển thị trường bảo hiểm qua ngân hàng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Bảo hiểm PVI phối hợp với Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam và các cơ quan Nhà nước.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp bảo hiểm

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các giải pháp phát triển kênh Bancassurance, từ đó hoạch định chiến lược kinh doanh hiệu quả.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch mở rộng mạng lưới phân phối và nâng cao chất lượng dịch vụ.

  2. Ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng

    • Lợi ích: Nắm bắt cơ hội hợp tác với doanh nghiệp bảo hiểm, đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ, tăng doanh thu từ hoa hồng bảo hiểm.
    • Use case: Thiết kế chương trình đào tạo nhân viên và phát triển sản phẩm tích hợp.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức chính sách

    • Lợi ích: Hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng và rào cản pháp lý đối với hoạt động Bancassurance để xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp.
    • Use case: Xây dựng khung pháp lý và chính sách ưu đãi thúc đẩy thị trường bảo hiểm phát triển.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành tài chính - ngân hàng, bảo hiểm

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực tiễn để nghiên cứu sâu hơn về kênh phân phối bảo hiểm qua ngân hàng.
    • Use case: Tham khảo để phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn hoặc bài báo khoa học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Bancassurance là gì và tại sao nó quan trọng?
    Bancassurance là kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm thông qua hệ thống ngân hàng, giúp doanh nghiệp bảo hiểm tiếp cận khách hàng rộng hơn với chi phí thấp hơn. Đây là xu hướng phát triển toàn cầu, giúp tăng doanh thu và đa dạng hóa kênh phân phối.

  2. Tổng Công ty Bảo hiểm Dầu khí Việt Nam đã đạt được những kết quả gì trong hoạt động Bancassurance?
    Giai đoạn 2016-2018, Bảo hiểm PVI đã hợp tác với 10 ngân hàng, đạt doanh thu 160.136 triệu đồng, tăng trưởng 80%, đóng góp gần 2% tổng doanh thu phí bảo hiểm, thể hiện sự phát triển tích cực của kênh này.

  3. Những khó khăn chính trong phát triển Bancassurance tại Bảo hiểm PVI là gì?
    Các khó khăn gồm mạng lưới khách hàng tập trung ở thành phố lớn, chính sách chưa thu hút khách hàng rộng rãi, quy trình phối hợp giữa các bên chưa hiệu quả, và chất lượng dịch vụ cần cải thiện.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng dịch vụ Bancassurance?
    Cần đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian xử lý, đào tạo nhân viên tư vấn chuyên nghiệp, tăng cường chăm sóc khách hàng và áp dụng công nghệ thông tin hiện đại để nâng cao trải nghiệm khách hàng.

  5. Các giải pháp đề xuất có thể được triển khai trong bao lâu?
    Các giải pháp như hoàn thiện quy trình phối hợp và marketing có thể thực hiện trong 6-12 tháng, đầu tư công nghệ và nâng cao nhân lực trong 12-18 tháng, với mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2025.

Kết luận

  • Hoạt động Bancassurance tại Tổng Công ty Bảo hiểm Dầu khí Việt Nam đã có bước phát triển tích cực với doanh thu tăng trưởng 80% giai đoạn 2016-2018 và mở rộng mạng lưới ngân hàng đối tác lên 10 đơn vị.
  • Chất lượng dịch vụ được khách hàng đánh giá cao về độ tin cậy và khả năng đáp ứng, tuy nhiên vẫn còn hạn chế về thủ tục và thời gian xử lý.
  • Các hạn chế về phối hợp giữa các bên và chính sách phát triển là nguyên nhân chính cản trở sự phát triển bền vững của Bancassurance tại Bảo hiểm PVI.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm hoàn thiện quy trình phối hợp, đẩy mạnh marketing, đầu tư công nghệ, nâng cao chất lượng nhân lực và kiến nghị chính sách hỗ trợ từ cơ quan quản lý.
  • Tiếp tục triển khai các giải pháp này trong giai đoạn 2020-2025 sẽ giúp Bảo hiểm PVI phát huy tối đa tiềm năng của kênh Bancassurance, góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh và vị thế trên thị trường bảo hiểm Việt Nam.

Call to action: Các bên liên quan cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật xu hướng và công nghệ mới nhằm phát triển hoạt động Bancassurance hiệu quả và bền vững.