Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và phát triển kinh tế tri thức mạnh mẽ, nguồn nhân lực chất lượng cao trở thành yếu tố quyết định sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Ở Việt Nam, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý (CBQL) giáo dục, đặc biệt là các trường mầm non, được xem là nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Tại huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định, với dân số khoảng 161.662 người và hệ thống giáo dục phát triển đa dạng, đội ngũ CBQL các trường mầm non đang đối mặt với nhiều thách thức về năng lực và chất lượng đáp ứng chuẩn hiệu trưởng theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Mục tiêu nghiên cứu là khảo sát thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường mầm non huyện Phù Mỹ giai đoạn 2019-2020, đánh giá mức độ đáp ứng chuẩn hiệu trưởng và đề xuất các biện pháp phát triển phù hợp, khả thi. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 20 trường mầm non công lập trên địa bàn huyện, với đối tượng khảo sát gồm cán bộ, viên chức phòng Giáo dục và Đào tạo, CBQL và giáo viên các trường mầm non. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng quản lý giáo dục mầm non, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho địa phương, đồng thời hỗ trợ công tác quy hoạch, đào tạo và chính sách đãi ngộ đội ngũ CBQL.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển nguồn nhân lực, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục là hoạt động có mục đích, có kế hoạch nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực để đạt mục tiêu giáo dục. Quản lý trường học là tổ chức, chỉ đạo và điều hành quá trình dạy học, chăm sóc và giáo dục trẻ em trong nhà trường.

  • Lý thuyết phát triển đội ngũ cán bộ quản lý: Phát triển đội ngũ CBQL là quá trình xây dựng, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và đánh giá nhằm nâng cao phẩm chất, năng lực và số lượng cán bộ quản lý đáp ứng chuẩn hiệu trưởng theo quy định.

Các khái niệm chính bao gồm: chuẩn hiệu trưởng trường mầm non (gồm 5 tiêu chuẩn và 18 tiêu chí như phẩm chất nghề nghiệp, quản trị nhà trường, xây dựng môi trường giáo dục, phát triển mối quan hệ nhà trường - gia đình - xã hội, sử dụng ngoại ngữ và công nghệ thông tin), công tác quy hoạch, đào tạo, kiểm tra, đánh giá và chính sách đãi ngộ đội ngũ CBQL.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ 20 trường mầm non công lập huyện Phù Mỹ, gồm 164 người khảo sát (15 cán bộ phòng GD&ĐT, 49 CBQL, 100 giáo viên) và 64 người khảo sát chuyên sâu về phát triển đội ngũ CBQL.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn ngẫu nhiên 5 giáo viên mỗi trường, toàn bộ CBQL và cán bộ phòng GD&ĐT tham gia khảo sát.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Sử dụng phiếu điều tra, phỏng vấn, trò chuyện để thu thập thông tin về cơ cấu, trình độ, phẩm chất, năng lực và công tác phát triển đội ngũ CBQL.

  • Phương pháp phân tích: Thống kê toán học xử lý dữ liệu, phân tích điểm trung bình theo thang điểm 4 mức (Tốt, Khá, Trung bình, Yếu), đánh giá tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp phát triển đội ngũ.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát và thu thập dữ liệu trong giai đoạn 2019-2020, phân tích và đề xuất biện pháp trong cùng thời gian.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu và thâm niên đội ngũ CBQL: Huyện Phù Mỹ có 49 CBQL tại 20 trường mầm non công lập, trong đó 9 trường có 3 CBQL và 11 trường có 2 CBQL. Đội ngũ CBQL có thâm niên công tác cao, với 83,7% có từ 15 năm trở lên, trong đó 26,5% trên 30 năm. Điều này thể hiện kinh nghiệm phong phú nhưng cũng đặt ra thách thức về đổi mới tư duy quản lý.

  2. Trình độ chính trị, chuyên môn và quản lý: Tỷ lệ CBQL đạt chuẩn đào tạo chuyên môn là khoảng 92,1%, trong đó 59,1% vượt chuẩn. Tuy nhiên, trình độ tin học và ngoại ngữ còn hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng ứng dụng công nghệ trong quản lý.

  3. Phẩm chất nghề nghiệp và năng lực quản trị: Đánh giá phẩm chất nghề nghiệp và năng lực quản trị nhà trường cho thấy mức độ thực hiện ở mức khá (trung bình từ 2,1 đến 2,7 điểm). CBQL thể hiện tốt về đạo đức nghề nghiệp và phong cách làm việc, nhưng còn hạn chế trong xây dựng môi trường giáo dục an toàn và phát triển mối quan hệ với gia đình, xã hội.

  4. Công tác phát triển đội ngũ CBQL: Quy hoạch đội ngũ được thực hiện nhưng chưa khoa học và thiếu tầm nhìn dài hạn. Công tác đào tạo, bồi dưỡng chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu nâng cao năng lực quản lý. Việc kiểm tra, đánh giá và chính sách đãi ngộ còn nhiều bất cập, chưa tạo động lực mạnh mẽ cho CBQL.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phản ánh thực trạng đội ngũ CBQL các trường mầm non huyện Phù Mỹ có nhiều ưu điểm như kinh nghiệm công tác dày dặn, trình độ chuyên môn cơ bản đáp ứng yêu cầu. Tuy nhiên, hạn chế về năng lực ứng dụng công nghệ, ngoại ngữ và công tác phát triển đội ngũ là những điểm cần khắc phục. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục mầm non tại các địa phương khác, tình trạng này là phổ biến do xuất phát điểm đào tạo thấp và chính sách phát triển chưa đồng bộ.

Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ phân bố thâm niên công tác, bảng đánh giá năng lực quản trị và biểu đồ mức độ thực hiện các tiêu chí chuẩn hiệu trưởng sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các phát hiện. Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL phù hợp với đặc thù địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác quy hoạch đội ngũ CBQL: Xây dựng kế hoạch quy hoạch dài hạn, cân đối số lượng và cơ cấu CBQL theo độ tuổi, trình độ và năng lực. Thời gian thực hiện trong 3 năm tới, do Phòng GD&ĐT huyện chủ trì phối hợp với các trường.

  2. Đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý giáo dục, ứng dụng công nghệ thông tin và ngoại ngữ cho CBQL. Thực hiện liên tục hàng năm, ưu tiên CBQL trẻ và những người có thâm niên công tác cao.

  3. Củng cố công tác kiểm tra, đánh giá và sàng lọc đội ngũ: Áp dụng hệ thống đánh giá chuẩn hiệu trưởng theo Thông tư 25/2018/TT-BGDĐT, đảm bảo khách quan, minh bạch. Thực hiện định kỳ hàng năm để làm cơ sở điều chỉnh, bổ sung đội ngũ.

  4. Hoàn thiện chính sách đãi ngộ và tạo động lực làm việc: Đề xuất nâng mức phụ cấp, cải thiện điều kiện làm việc và tạo cơ hội thăng tiến cho CBQL. Thời gian thực hiện trong 2 năm, phối hợp với các cấp chính quyền địa phương và ngành giáo dục.

  5. Thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý: Đầu tư trang thiết bị và đào tạo kỹ năng CNTT cho CBQL nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và đổi mới phương pháp giáo dục. Triển khai trong vòng 1-2 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nghiên cứu giúp nâng cao nhận thức, năng lực quản lý và áp dụng chuẩn hiệu trưởng trong thực tiễn công tác.

  2. Phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện, tỉnh: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, quy hoạch và kế hoạch phát triển đội ngũ CBQL phù hợp với đặc thù địa phương.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành Quản lý giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển đội ngũ CBQL trường mầm non, phục vụ giảng dạy và nghiên cứu chuyên sâu.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục: Hỗ trợ trong việc xây dựng các văn bản pháp lý, chính sách phát triển nguồn nhân lực giáo dục mầm non.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chuẩn hiệu trưởng trường mầm non gồm những tiêu chuẩn nào?
    Chuẩn hiệu trưởng gồm 5 tiêu chuẩn chính: phẩm chất nghề nghiệp, quản trị nhà trường, xây dựng môi trường giáo dục, phát triển mối quan hệ nhà trường - gia đình - xã hội, và sử dụng ngoại ngữ cùng công nghệ thông tin, với tổng cộng 18 tiêu chí cụ thể.

  2. Tại sao phát triển đội ngũ CBQL trường mầm non lại quan trọng?
    CBQL là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục, quản lý hiệu quả các hoạt động nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục trẻ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non và phát triển nguồn nhân lực địa phương.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Nghiên cứu kết hợp phương pháp lý luận, khảo sát thực trạng qua phiếu điều tra, phỏng vấn và thống kê toán học để phân tích dữ liệu, đảm bảo tính khách quan và khoa học.

  4. Những khó khăn chính trong phát triển đội ngũ CBQL ở huyện Phù Mỹ là gì?
    Khó khăn gồm trình độ tin học và ngoại ngữ hạn chế, công tác quy hoạch và đào tạo chưa bài bản, chính sách đãi ngộ chưa đủ hấp dẫn, và thiếu sự đổi mới trong quản lý.

  5. Các biện pháp đề xuất có tính khả thi như thế nào?
    Các biện pháp được đánh giá ở mức rất cấp thiết và khả thi dựa trên khảo sát ý kiến CBQL và cán bộ quản lý, phù hợp với điều kiện thực tế và nguồn lực địa phương.

Kết luận

  • Đội ngũ CBQL các trường mầm non huyện Phù Mỹ có kinh nghiệm công tác dày dặn, trình độ chuyên môn cơ bản đáp ứng yêu cầu chuẩn hiệu trưởng.
  • Hạn chế về năng lực ứng dụng công nghệ, ngoại ngữ và công tác phát triển đội ngũ cần được khắc phục kịp thời.
  • Công tác quy hoạch, đào tạo, kiểm tra, đánh giá và chính sách đãi ngộ hiện còn nhiều bất cập, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý giáo dục.
  • Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL mang tính hệ thống, toàn diện, phù hợp với đặc thù địa phương và xu hướng đổi mới giáo dục.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho việc nâng cao chất lượng quản lý giáo dục mầm non, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho huyện Phù Mỹ và các địa phương tương tự.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương cần triển khai ngay các biện pháp quy hoạch, đào tạo và hoàn thiện chính sách đãi ngộ nhằm nâng cao năng lực đội ngũ CBQL. Đồng thời, tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và chuyên sâu về phát triển nguồn nhân lực giáo dục mầm non.