Luận án tiến sĩ về phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

• Tác giả: Cù Thị Thủy
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Yến Phương
• Trường học: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Phát Triển Đội Ngũ Giáo Viên Mầm Non Theo Năng Lực Trong Giáo Dục Đổi Mới
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• MỤC LỤC
• DANH MỤC BẢNG SỐ
• DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
• MỞ ĐẦU
• 1. Lý do chọn đề tài
• 2. Mục đích nghiên cứu
• 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
• 4. Giả thuyết khoa học
• 5. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
• 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
• 8. Các luận điểm bảo vệ
• 9. Đóng góp mới của luận án
• 10. Cấu trúc của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TRONG ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 1.2. Nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực
• 1.3. Nghiên cứu vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên và giáo viên mầm non
• 1.4. Nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 1.5. Đánh giá các nghiên cứu đi trước và xác định nội dung nghiên cứu của luận án
• 1.6. Đổi mới giáo dục và yêu cầu đặt ra với đội ngũ giáo viên mầm non và phát triển đội ngũ giáo viên mầm non
• 1.6.1. Bối cảnh xã hội và đổi mới giáo dục hiện nay
• 1.6.2. Yêu cầu đặt ra với đội ngũ GVMN và phát triển đội ngũ GVMN
• 1.7. Giáo viên mầm non trong đổi mới giáo dục
• 1.7.1. Khái niệm giáo viên mầm non và đội ngũ giáo viên mầm non
• 1.7.2. Chức năng nhiệm vụ của giáo viên mầm non
• 1.7.3. Đặc điểm lao động sư phạm của giáo viên mầm non
• 1.7.4. Yêu cầu về phẩm chất và năng lực người giáo viên mầm non
• 1.7.5. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non
• 1.7.6. Năng lực nghề nghiệp và khung năng lực nghề nghiệp của giáo viên mầm non trong đổi mới giáo dục
• 1.8. Phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 1.8.1. Khái niệm phát triển, phát triển nguồn nhân lực và phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực
• 1.8.2. Phân cấp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên mầm non trong đổi mới giáo dục
• 1.8.3. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 1.9. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 1.9.1. Các yếu tố chủ quan
• 1.9.2. Các yếu tố khách quan
• 1.10. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TRONG ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
• 2.1. Kinh nghiệm quốc tế về phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực
• 2.1.1. Kinh nghiệm của Hoa Kỳ
• 2.1.2. Kinh nghiệm của Úc
• 2.1.3. Kinh nghiệm của Đức
• 2.1.4. Kinh nghiệm của Pháp
• 2.1.5. Kinh nghiệm các nước châu Á
• 2.2. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam về phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực
• 2.3. Tổ chức khảo sát thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.3.1. Mục đích khảo sát
• 2.3.2. Nội dung khảo sát
• 2.3.3. Phương pháp khảo sát
• 2.3.4. Cách cho điểm và thang đánh giá
• 2.3.5. Mẫu khảo sát thực trạng
• 2.4. Thực trạng phát triển giáo dục mầm non ở các địa phương trong cả nước
• 2.4.1. Quy hoạch, phát triển quy mô, mạng lưới trường, lớp
• 2.4.2. Đội ngũ CBQL, giáo viên mầm non
• 2.4.3. Chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ
• 2.4.4. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, đồ dùng, đồ chơi
• 2.5. Thực trạng đội ngũ giáo viên mầm non
• 2.5.1. Số lượng và cơ cấu
• 2.5.2. Năng lực nghề nghiệp của giáo viên mầm non
• 2.6. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.6.1. Thực trạng quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.6.2. Thực trạng tuyển dụng và sàng lọc đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.6.3. Thực trạng đào tạo bồi dưỡng đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.6.4. Thực trạng đánh giá đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.6.5. Thực trạng xây dựng môi trường và tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.6.6. Thực trạng tạo cơ hội phát triểnnghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.7. Tổng hợp thực trạng nội dung phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.8. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.8.1. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố nhà nước đến phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.8.2. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố môi trường xã hội đến phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.8.3. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố nhà trường đến phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.8.4. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố giáo viên đến phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.9. Tổng hợp thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.10. Đánh giá chung thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 2.11. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TRONG ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
• 3.1. Định hướng phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 3.1.1. Các quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về đổi mới giáo dục và đào tạo nói chung và GDMN nói riêng
• 3.1.2. Quan điểm chỉ đạo phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực
• 3.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực
• 3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống
• 3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển
• 3.2.3. Đảm bảo tính đồng bộ
• 3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
• 3.2.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả
• 3.2.6. Nguyên tắc bảo đảm công bằng trong giáo dục
• 3.3. Các biện pháp phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực
• 3.3.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL, giáo viên mầm non về năng lực nghề nghiệp của GVMN trong đổi mới giáo dục hiện nay
• 3.3.2. Quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực
• 3.3.3. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên mầm non đáp ứng theo khung năng lực
• 3.3.4. Chỉ đạo hướng dẫn giáo viên tự phát triển năng lực nghề nghiệp thường xuyên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục
• 3.3.5. Kiểm tra đánh giá đội ngũ giáo viên mầm non theo chuẩn năng lực nghề nghiệp
• 3.3.6. Xây dựng hành lang pháp lý tôn vinh nghề nghiệp và tạo động lực cho phát triển năng lực nghề nghiệp của đội ngũ giáo viên mầm non
• 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi, của các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 3.5.1. Mục đích khảo nghiệm
• 3.5.2. Phương pháp khảo nghiệm, cách cho điểm và thang đánh giá
• 3.5.3. Tổ chức khảo nghiệm
• 3.5.4. Kết quả trưng cầu ý kiến của chuyên gia về biện pháp phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 3.6. Thử nghiệm biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục
• 3.6.1. Mục đích thử nghiệm
• 3.6.2. Giả thuyết thử nghiệm
• 3.6.3. Tổ chức thử nghiệm
• 3.6.4. Kết quả thử nghiệm
• 3.7. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo năng lực trong đổi mới giáo dục

Phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo năng lực là một yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. Đội ngũ giáo viên mầm non không chỉ là những người thực hiện nhiệm vụ chăm sóc và giáo dục trẻ mà còn là những người định hình tương lai của thế hệ trẻ. Việc phát triển năng lực cho đội ngũ giáo viên không chỉ giúp nâng cao chất lượng giáo dục mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực cho trẻ. Theo đó, phát triển năng lực của giáo viên mầm non cần được thực hiện thông qua các chương trình đào tạo giáo viên bài bản, phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Đặc biệt, việc áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại và chương trình giáo dục tiên tiến sẽ giúp giáo viên nâng cao kỹ năng và năng lực chuyên môn. Đánh giá năng lực của giáo viên cũng cần được thực hiện thường xuyên để đảm bảo chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non.

1.1. Đặc điểm và yêu cầu đối với giáo viên mầm non

Giáo viên mầm non có vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách trẻ. Đặc điểm lao động sư phạm của giáo viên mầm non bao gồm việc chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ từ 3 tháng đến dưới 6 tuổi. Yêu cầu về phẩm chất và năng lực của giáo viên mầm non ngày càng cao, đòi hỏi họ không chỉ có kiến thức chuyên môn mà còn phải có kỹ năng mềm, khả năng giao tiếp và sự nhạy bén trong việc phát hiện và phát triển tiềm năng của trẻ. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non đã được quy định rõ ràng, yêu cầu giáo viên phải có năng lực sư phạm vững vàng, khả năng thiết kế chương trình học tập phù hợp với nhu cầu của trẻ. Việc phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo năng lực sẽ giúp nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong bối cảnh hiện nay.

1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giáo viên mầm non

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của đội ngũ giáo viên mầm non. Các yếu tố chủ quan bao gồm năng lực cá nhân của giáo viên, sự quan tâm và hỗ trợ từ phía các cấp quản lý giáo dục. Các yếu tố khách quan như chính sách giáo dục, điều kiện làm việc và môi trường giáo dục cũng đóng vai trò quan trọng. Đặc biệt, sự thay đổi trong chương trình giáo dục và yêu cầu của xã hội đối với giáo dục mầm non cũng tác động mạnh mẽ đến sự phát triển của đội ngũ giáo viên. Việc xây dựng một môi trường làm việc tích cực, tạo động lực cho giáo viên phát triển năng lực nghề nghiệp là rất cần thiết. Các biện pháp hỗ trợ như đào tạo, bồi dưỡng và đánh giá năng lực giáo viên cũng cần được thực hiện đồng bộ để đảm bảo sự phát triển bền vững của đội ngũ giáo viên mầm non.

II. Cơ sở thực tiễn phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo năng lực trong đổi mới giáo dục

Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên mầm non hiện nay cho thấy nhiều bất cập trong quy hoạch, tuyển dụng và đào tạo. Mặc dù số lượng giáo viên mầm non tăng nhanh, nhưng chất lượng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của đổi mới giáo dục. Nhiều giáo viên còn thiếu hụt các năng lực cần thiết như thiết kế chương trình học tập, tổ chức hoạt động giáo dục và chăm sóc trẻ. Việc áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại còn hạn chế, dẫn đến việc giáo viên không thể phát huy hết khả năng của mình. Để khắc phục tình trạng này, cần có các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non, từ khâu tuyển dụng, đào tạo đến đánh giá năng lực. Việc xây dựng một hệ thống đánh giá năng lực giáo viên mầm non sẽ giúp xác định rõ những điểm mạnh và điểm yếu, từ đó có kế hoạch bồi dưỡng phù hợp.

2.1. Thực trạng đội ngũ giáo viên mầm non

Thực trạng đội ngũ giáo viên mầm non hiện nay cho thấy sự phát triển nhanh chóng về số lượng, nhưng chất lượng vẫn còn nhiều vấn đề. Nhiều giáo viên chưa đạt chuẩn về năng lực chuyên môn, dẫn đến việc không thể đáp ứng được yêu cầu của giáo dục đổi mới. Các khảo sát cho thấy, nhiều giáo viên mới ra trường thiếu kỹ năng thiết kế chương trình học tập và tổ chức hoạt động giáo dục cho trẻ. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục mầm non. Cần có các biện pháp cụ thể để nâng cao năng lực cho giáo viên, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục mầm non.

2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non

Chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm chính sách giáo dục, điều kiện làm việc và môi trường giáo dục. Sự hỗ trợ từ các cấp quản lý giáo dục cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực cho giáo viên. Việc xây dựng một môi trường làm việc tích cực, tạo động lực cho giáo viên phát triển năng lực nghề nghiệp là rất cần thiết. Các biện pháp hỗ trợ như đào tạo, bồi dưỡng và đánh giá năng lực giáo viên cũng cần được thực hiện đồng bộ để đảm bảo sự phát triển bền vững của đội ngũ giáo viên mầm non.

III. Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo năng lực trong đổi mới giáo dục

Để phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo năng lực, cần thực hiện một số biện pháp cụ thể. Đầu tiên, cần tổ chức các chương trình đào tạo giáo viên bài bản, phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Các chương trình này cần tập trung vào việc nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng mềm cho giáo viên. Thứ hai, cần xây dựng hệ thống đánh giá năng lực giáo viên một cách khoa học, từ đó có kế hoạch bồi dưỡng phù hợp. Cuối cùng, cần tạo ra môi trường làm việc tích cực, khuyến khích giáo viên phát triển năng lực nghề nghiệp. Việc áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại và chương trình giáo dục tiên tiến sẽ giúp giáo viên nâng cao kỹ năng và năng lực chuyên môn.

3.1. Tổ chức đào tạo và bồi dưỡng giáo viên

Việc tổ chức đào tạo và bồi dưỡng giáo viên là một trong những biện pháp quan trọng để nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên mầm non. Các chương trình đào tạo cần được thiết kế phù hợp với nhu cầu thực tiễn, tập trung vào việc phát triển năng lực chuyên môn và kỹ năng mềm cho giáo viên. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ sở đào tạo và các cơ sở giáo dục mầm non để đảm bảo chất lượng đào tạo. Việc tổ chức các khóa bồi dưỡng thường xuyên cũng cần được thực hiện để giáo viên có cơ hội cập nhật kiến thức và kỹ năng mới.

3.2. Đánh giá và xây dựng môi trường làm việc cho giáo viên

Đánh giá năng lực giáo viên là một yếu tố quan trọng trong việc phát triển đội ngũ giáo viên mầm non. Cần xây dựng một hệ thống đánh giá năng lực giáo viên một cách khoa học, từ đó có kế hoạch bồi dưỡng phù hợp. Bên cạnh đó, việc tạo ra môi trường làm việc tích cực, khuyến khích giáo viên phát triển năng lực nghề nghiệp cũng rất cần thiết. Các biện pháp hỗ trợ như tạo động lực, xây dựng chính sách đãi ngộ hợp lý sẽ giúp giáo viên yên tâm công tác và phát huy hết khả năng của mình.