Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển nhanh chóng của ngành ngân hàng thương mại tại Việt Nam, việc phát triển dịch vụ phi tín dụng dành cho khách hàng cá nhân trở thành một yếu tố then chốt nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và đa dạng hóa nguồn thu nhập cho các ngân hàng. Tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) - Chi nhánh Bắc Giang, dịch vụ phi tín dụng đang được chú trọng phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng cá nhân trong giai đoạn 2020-2023. Theo báo cáo của chi nhánh, tổng nguồn vốn huy động tăng từ 8.839 tỷ đồng năm 2020 lên 14.596 tỷ đồng năm 2023, với tốc độ tăng trưởng bình quân trên 20% mỗi năm. Đồng thời, dư nợ tín dụng cũng tăng từ 11.596 tỷ đồng năm 2020 lên 16.520 tỷ đồng năm 2023, cho thấy sự phát triển ổn định của hoạt động ngân hàng.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc phân tích thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng dành cho khách hàng cá nhân tại Vietcombank Bắc Giang, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của dịch vụ này đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu thực tế trong giai đoạn 2020-2023 tại chi nhánh Bắc Giang, một tỉnh có dân số khoảng 1,9 triệu người và tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2023 đạt 13,45%, cao gấp gần 2,5 lần bình quân cả nước. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ giúp nâng cao hiệu quả kinh doanh của ngân hàng mà còn góp phần thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển kinh tế địa phương thông qua việc cung cấp các dịch vụ tài chính đa dạng, tiện ích và an toàn cho khách hàng cá nhân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết phát triển dịch vụ và mô hình đánh giá chất lượng dịch vụ SERVPERF. Lý thuyết phát triển dịch vụ nhấn mạnh quá trình mở rộng về quy mô (chiều rộng) và nâng cao chất lượng (chiều sâu) của dịch vụ phi tín dụng nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng cá nhân. Mô hình SERVPERF, được phát triển bởi Cronin & Taylor (1992), được sử dụng để đo lường cảm nhận thực tế của khách hàng về chất lượng dịch vụ qua các tiêu chí như phương tiện hữu hình, sự tin cậy, sự đáp ứng, năng lực phục vụ và sự đồng cảm.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: dịch vụ phi tín dụng (dịch vụ ngân hàng không bao gồm tín dụng, tạo thu nhập qua phí và hoa hồng), phát triển dịch vụ theo chiều rộng (mở rộng số lượng và loại hình dịch vụ), phát triển dịch vụ theo chiều sâu (nâng cao chất lượng và kiểm soát rủi ro), và các nhân tố ảnh hưởng như năng lực tài chính, quản trị điều hành, kênh phân phối, chính sách khách hàng, danh tiếng thương hiệu, hạ tầng công nghệ thông tin, môi trường pháp lý, cạnh tranh và nhu cầu khách hàng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo kinh doanh, báo cáo thường niên, các văn bản pháp luật liên quan như Luật Các tổ chức tín dụng 2024, các quyết định nội bộ của Vietcombank và các tài liệu nghiên cứu trước đó. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát xã hội học với 171 phiếu khảo sát hợp lệ từ khách hàng cá nhân sử dụng dịch vụ tại các điểm giao dịch của Vietcombank Bắc Giang trong giai đoạn từ 10/2/2024 đến 15/3/2024. Mẫu khảo sát được chọn ngẫu nhiên từ danh sách khách hàng qua các kênh bưu điện, email và trực tiếp tại quầy giao dịch.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm Excel với các phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích tổng hợp. Các chỉ tiêu đánh giá bao gồm số lượng dịch vụ phi tín dụng, số lượng khách hàng sử dụng, doanh số giao dịch, thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng, tỷ trọng thu nhập và thị phần dịch vụ phi tín dụng trên địa bàn. Ngoài ra, nghiên cứu còn đánh giá chất lượng dịch vụ dựa trên thang đo SERVPERF đã điều chỉnh phù hợp với đặc thù dịch vụ ngân hàng phi tín dụng dành cho khách hàng cá nhân.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượng dịch vụ phi tín dụng và khách hàng sử dụng: Vietcombank Bắc Giang đã mở rộng số lượng dịch vụ phi tín dụng dành cho khách hàng cá nhân, với số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ tăng trung bình 15% mỗi năm trong giai đoạn 2020-2023. Tỷ lệ tăng trưởng khách hàng sử dụng dịch vụ phi tín dụng đạt khoảng 18% năm 2023 so với năm trước.

  2. Doanh số giao dịch và thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng: Doanh số giao dịch dịch vụ phi tín dụng tăng từ 1.200 tỷ đồng năm 2020 lên 2.100 tỷ đồng năm 2023, tương ứng tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 20%/năm. Thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng cũng tăng từ 45 tỷ đồng năm 2020 lên 85 tỷ đồng năm 2023, chiếm khoảng 12% tổng thu nhập dịch vụ của chi nhánh.

  3. Chất lượng dịch vụ và mức độ hài lòng khách hàng: Khảo sát cho thấy 82% khách hàng đánh giá mức độ đáp ứng nhu cầu dịch vụ phi tín dụng là tốt hoặc rất tốt. Các tiêu chí như sự tin cậy, năng lực phục vụ và sự đồng cảm của nhân viên được đánh giá cao với điểm trung bình trên 4,2/5. Tuy nhiên, mức độ hài lòng về phương tiện hữu hình và sự đa dạng dịch vụ còn hạn chế, với điểm trung bình khoảng 3,8/5.

  4. Rủi ro trong cung cấp dịch vụ: Số lần phát sinh lỗi giao dịch trong dịch vụ phi tín dụng giảm từ 15 vụ năm 2020 xuống còn 7 vụ năm 2023, cho thấy sự cải thiện trong kiểm soát rủi ro. Tỷ lệ rủi ro phát sinh chiếm dưới 0,5% tổng giao dịch, đảm bảo an toàn cho khách hàng và ngân hàng.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng về số lượng dịch vụ và khách hàng sử dụng phản ánh hiệu quả của chiến lược phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Vietcombank Bắc Giang, phù hợp với xu hướng đa dạng hóa nguồn thu nhập của các ngân hàng thương mại hiện nay. Việc tăng doanh số giao dịch và thu nhập cho thấy dịch vụ phi tín dụng đang trở thành nguồn thu ổn định, góp phần giảm phụ thuộc vào tín dụng truyền thống.

Chất lượng dịch vụ được cải thiện nhờ vào đầu tư vào đào tạo nhân sự và ứng dụng công nghệ số, tuy nhiên vẫn còn hạn chế về cơ sở vật chất và sự đa dạng sản phẩm, điều này tương đồng với các nghiên cứu trước đây về phát triển dịch vụ ngân hàng tại các chi nhánh khác. Việc giảm thiểu rủi ro giao dịch cho thấy sự chú trọng của chi nhánh trong việc kiểm soát và nâng cao an toàn dịch vụ, phù hợp với các quy định pháp luật mới như Luật Các tổ chức tín dụng 2024 và các quyết định nội bộ của Vietcombank.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng khách hàng và doanh số giao dịch theo năm, bảng đánh giá mức độ hài lòng khách hàng theo các tiêu chí SERVPERF, và biểu đồ số lần phát sinh lỗi giao dịch qua các năm để minh họa rõ nét các xu hướng và hiệu quả cải tiến.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch và thực thi chính sách phát triển dịch vụ phi tín dụng: Đề nghị Vietcombank Bắc Giang xây dựng kế hoạch chi tiết theo từng năm, tập trung vào việc đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng thị trường khách hàng cá nhân. Mục tiêu tăng trưởng số lượng dịch vụ và khách hàng sử dụng dịch vụ phi tín dụng ít nhất 15% mỗi năm đến năm 2030.

  2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tăng cường đào tạo chuyên sâu cho cán bộ nhân viên về nghiệp vụ dịch vụ phi tín dụng và kỹ năng giao tiếp khách hàng. Áp dụng các chương trình đào tạo định kỳ và đánh giá hiệu quả đào tạo hàng năm nhằm nâng cao năng lực phục vụ và giảm thiểu sai sót trong giao dịch.

  3. Đẩy mạnh chuyển đổi số và phát triển kênh phân phối đa dạng: Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, phát triển các nền tảng ngân hàng số, dịch vụ thanh toán điện tử và mobile banking để nâng cao tiện ích và trải nghiệm khách hàng. Mở rộng mạng lưới phòng giao dịch và điểm giao dịch ảo nhằm tiếp cận khách hàng ở các khu vực chưa được phục vụ đầy đủ.

  4. Tăng cường hoạt động truyền thông và chăm sóc khách hàng: Triển khai các chiến dịch marketing, khuyến mãi và chăm sóc khách hàng cá nhân nhằm nâng cao nhận thức và sự hài lòng về dịch vụ phi tín dụng. Thiết lập hệ thống phản hồi và giải quyết khiếu nại nhanh chóng, hiệu quả để duy trì sự trung thành của khách hàng.

  5. Tăng cường giám sát và kiểm soát rủi ro: Xây dựng hệ thống giám sát chặt chẽ các quy trình cung cấp dịch vụ phi tín dụng, áp dụng các biện pháp kiểm soát nội bộ và công nghệ bảo mật hiện đại nhằm giảm thiểu rủi ro gian lận và lỗi giao dịch. Định kỳ đánh giá và cập nhật các quy trình nhằm đảm bảo tuân thủ pháp luật và tiêu chuẩn ngành.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng: Giúp hiểu rõ thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển dịch vụ phi tín dụng, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao hiệu quả kinh doanh và năng lực cạnh tranh.

  2. Nhân viên phòng dịch vụ khách hàng và marketing: Cung cấp kiến thức về các loại dịch vụ phi tín dụng, tiêu chí đánh giá chất lượng và cách thức chăm sóc khách hàng hiệu quả, giúp nâng cao kỹ năng phục vụ và tăng doanh số dịch vụ.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tài chính: Hỗ trợ đánh giá hiệu quả chính sách pháp luật và các biện pháp quản lý ngành ngân hàng, từ đó đề xuất các chính sách hỗ trợ phát triển dịch vụ ngân hàng an toàn, minh bạch và bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Dịch vụ phi tín dụng là gì và tại sao nó quan trọng đối với ngân hàng?
    Dịch vụ phi tín dụng là các dịch vụ ngân hàng không liên quan đến cho vay, như thanh toán, bảo hiểm, ngân hàng điện tử. Nó quan trọng vì giúp ngân hàng đa dạng hóa nguồn thu, giảm rủi ro tín dụng và nâng cao năng lực cạnh tranh.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Vietcombank Bắc Giang?
    Bao gồm năng lực tài chính, quản trị điều hành, kênh phân phối, chính sách khách hàng, danh tiếng thương hiệu, hạ tầng công nghệ, môi trường pháp lý, cạnh tranh và nhu cầu khách hàng.

  3. Làm thế nào để nâng cao chất lượng dịch vụ phi tín dụng?
    Thông qua đào tạo nhân sự chuyên sâu, ứng dụng công nghệ hiện đại, cải tiến quy trình nghiệp vụ, tăng cường chăm sóc khách hàng và giám sát rủi ro chặt chẽ.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Kết hợp thu thập dữ liệu thứ cấp từ báo cáo ngân hàng và pháp luật, cùng khảo sát xã hội học với 171 khách hàng cá nhân, phân tích dữ liệu bằng Excel với các phương pháp thống kê mô tả và so sánh.

  5. Tác động của chuyển đổi số đến dịch vụ phi tín dụng như thế nào?
    Chuyển đổi số giúp tối ưu hóa quy trình, nâng cao trải nghiệm khách hàng, mở rộng kênh phân phối và giảm chi phí vận hành, đồng thời tạo điều kiện phát triển các sản phẩm dịch vụ mới đa dạng và tiện ích hơn.

Kết luận

  • Dịch vụ phi tín dụng dành cho khách hàng cá nhân tại Vietcombank Bắc Giang đã có sự phát triển tích cực về quy mô và chất lượng trong giai đoạn 2020-2023.
  • Các nhân tố nội bộ và bên ngoài như năng lực tài chính, công nghệ, chính sách pháp luật và cạnh tranh đều ảnh hưởng quan trọng đến sự phát triển dịch vụ.
  • Chất lượng dịch vụ được cải thiện rõ rệt, góp phần nâng cao sự hài lòng và giữ chân khách hàng.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm bao gồm hoàn thiện kế hoạch phát triển, nâng cao nguồn nhân lực, đẩy mạnh chuyển đổi số, tăng cường truyền thông và kiểm soát rủi ro.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi chiến lược cho Vietcombank Bắc Giang nhằm phát triển bền vững dịch vụ phi tín dụng đến năm 2030, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các ngân hàng thương mại khác trong nước.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi sát sao kết quả thực hiện và điều chỉnh chiến lược phù hợp với diễn biến thị trường và nhu cầu khách hàng. Các nhà quản lý ngân hàng và chuyên gia tài chính được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả hoạt động dịch vụ phi tín dụng.