Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, phát triển dịch vụ phi tín dụng tại các ngân hàng thương mại (NHTM) trở thành xu hướng tất yếu nhằm đa dạng hóa nguồn thu và nâng cao năng lực cạnh tranh. Tại Việt Nam, theo Quyết định số 986/QĐ-TTg năm 2018 và Quyết định số 283/QĐ-TTg năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ, mục tiêu đặt ra là tỷ trọng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng chiếm từ 16-17% tổng thu nhập của các NHTM. Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh thành phố Quy Nhơn (Agribank CN Quy Nhơn) trong giai đoạn 2018-2020, đồng thời đề xuất giải pháp phát triển đến năm 2025.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm các dịch vụ phi tín dụng như thanh toán trong nước, thanh toán quốc tế, dịch vụ kiều hối, ngân quỹ và các dịch vụ khác tại Agribank CN Quy Nhơn. Nghiên cứu sử dụng số liệu thứ cấp từ báo cáo kinh doanh của chi nhánh và Ngân hàng Nhà nước tỉnh Bình Định, cùng với khảo sát 225 khách hàng sử dụng dịch vụ phi tín dụng. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc đánh giá hiệu quả phát triển dịch vụ phi tín dụng, góp phần nâng cao tỷ trọng thu nhập phi tín dụng, giảm thiểu rủi ro tín dụng và thúc đẩy chuyển đổi số trong ngân hàng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết dịch vụ ngân hàng: Dịch vụ ngân hàng được hiểu là các nghiệp vụ cung cấp tiện ích tài chính như nhận tiền gửi, cho vay, thanh toán, bảo lãnh, tư vấn… Dịch vụ phi tín dụng là các dịch vụ không liên quan trực tiếp đến tín dụng nhưng mang lại thu nhập phí cho ngân hàng.

  • Mô hình phát triển dịch vụ phi tín dụng: Phát triển dịch vụ phi tín dụng được hiểu là sự gia tăng về số lượng dịch vụ (chiều rộng) và nâng cao chất lượng dịch vụ (chiều sâu), bao gồm các chỉ tiêu như tăng trưởng số lượng tiện ích, thu nhập, tỷ trọng thu nhập, rủi ro tác nghiệp và chất lượng dịch vụ theo đánh giá khách hàng.

  • Khái niệm rủi ro tác nghiệp: Rủi ro phát sinh do lỗi con người, quy trình, hệ thống hoặc yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến hoạt động dịch vụ phi tín dụng, làm giảm uy tín và hiệu quả kinh doanh.

Các khái niệm chính bao gồm: dịch vụ phi tín dụng, dịch vụ thanh toán, dịch vụ kiều hối, dịch vụ ngân quỹ, chất lượng dịch vụ, rủi ro tác nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Sử dụng dữ liệu thứ cấp từ báo cáo kết quả kinh doanh của Agribank CN Quy Nhơn giai đoạn 2018-2020, báo cáo của Ngân hàng Nhà nước tỉnh Bình Định, các tài liệu chuyên ngành và nghiên cứu liên quan. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 225 khách hàng sử dụng dịch vụ phi tín dụng tại chi nhánh.

  • Phương pháp chọn mẫu: Phương pháp chọn mẫu phi xác suất thuận tiện, nhằm thu thập ý kiến khách hàng sẵn sàng tham gia khảo sát.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích đặc điểm số liệu, so sánh biến động qua các năm, đánh giá chất lượng dịch vụ dựa trên thang đo Likert 5 mức độ. Phân tích rủi ro tác nghiệp dựa trên số lần phát sinh sự cố trong dịch vụ phi tín dụng.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu giai đoạn 2018-2020, đề xuất giải pháp phát triển dịch vụ phi tín dụng đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượng tiện ích dịch vụ phi tín dụng
    Agribank CN Quy Nhơn đã triển khai nhiều tiện ích mới trong dịch vụ thanh toán trong nước như ủy nhiệm chi đa điểm, thanh toán qua thẻ chip EMV, ngân hàng điện tử với các kênh Internet Banking, Mobile Banking, kết nối thanh toán hóa đơn tiền nước và thuế điện tử. Tuy nhiên, sự đa dạng và tiện ích dịch vụ chưa vượt trội so với các ngân hàng khác trên địa bàn.

  2. Thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng giảm nhẹ
    Thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng giảm từ 4.100 triệu đồng năm 2018 xuống còn 3.764 triệu đồng năm 2020, giảm 0,2% so với năm 2019. Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch thu nhập dịch vụ phi tín dụng chỉ đạt 82,6% năm 2018, 68,9% năm 2019 và 96,8% năm 2020.

  3. Cơ cấu thu nhập dịch vụ phi tín dụng
    Dịch vụ thanh toán trong nước chiếm tỷ trọng lớn nhất với hơn 83% tổng thu nhập phi tín dụng năm 2020, tiếp theo là dịch vụ ngân quỹ (8%), kiều hối (4,9%). Trong nhóm thanh toán trong nước, ủy nhiệm chi chiếm 67,1% thu nhập, dịch vụ ngân hàng điện tử chiếm 20,1%, thanh toán qua thẻ chiếm 11%.

  4. Rủi ro tác nghiệp và chất lượng dịch vụ
    Số lần phát sinh rủi ro tác nghiệp trong dịch vụ phi tín dụng có xu hướng giảm, góp phần nâng cao sự tin cậy của khách hàng. Khảo sát khách hàng cho thấy mức độ hài lòng về sự thuận tiện, phong cách phục vụ và hình ảnh ngân hàng ở mức trung bình khá, tuy nhiên phí dịch vụ và sự đa dạng sản phẩm còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân giảm thu nhập dịch vụ phi tín dụng chủ yếu do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, khiến hoạt động sản xuất kinh doanh và nhu cầu sử dụng dịch vụ ngân hàng giảm sút. Sự cạnh tranh gay gắt từ các ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn cũng làm giảm thị phần của Agribank CN Quy Nhơn trong lĩnh vực dịch vụ phi tín dụng.

So với các nghiên cứu trước đây tại các chi nhánh Agribank khác, kết quả tại Quy Nhơn cho thấy sự phát triển dịch vụ phi tín dụng còn chậm, đặc biệt về mặt đa dạng sản phẩm và chất lượng dịch vụ. Việc áp dụng công nghệ mới như thẻ chip EMV, ngân hàng điện tử đã góp phần nâng cao tiện ích và giảm rủi ro tác nghiệp, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số trong ngành ngân hàng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng thu nhập dịch vụ phi tín dụng, bảng cơ cấu thu nhập theo loại dịch vụ và biểu đồ đánh giá mức độ hài lòng khách hàng theo các tiêu chí chất lượng dịch vụ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ phi tín dụng
    Phát triển thêm các sản phẩm dịch vụ mới như dịch vụ bảo hiểm liên kết, tư vấn tài chính doanh nghiệp, dịch vụ ngân hàng số nâng cao nhằm thu hút khách hàng đa dạng hơn. Mục tiêu tăng tỷ trọng thu nhập dịch vụ phi tín dụng lên 20% tổng thu nhập đến năm 2025. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và phòng Kinh doanh.

  2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
    Tổ chức đào tạo chuyên sâu về kỹ năng giao dịch, tư vấn khách hàng và kỹ năng công nghệ cho cán bộ nhân viên. Đảm bảo 100% nhân viên tham gia đào tạo hàng năm, nâng cao sự chuyên nghiệp và hiệu quả phục vụ. Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự phối hợp phòng Đào tạo.

  3. Đẩy mạnh hoạt động marketing và truyền thông
    Xây dựng chiến lược marketing bài bản, quảng bá các sản phẩm dịch vụ phi tín dụng qua các kênh truyền thông số, tổ chức các chương trình khuyến mãi, ưu đãi nhằm tăng nhận diện thương hiệu và thu hút khách hàng mới. Thời gian triển khai từ 2022-2025. Chủ thể thực hiện: Phòng Marketing và Ban Giám đốc.

  4. Tăng cường chăm sóc khách hàng và giảm thiểu rủi ro tác nghiệp
    Xây dựng quy trình chăm sóc khách hàng xuyên suốt, thiết lập hệ thống phản hồi và xử lý khiếu nại nhanh chóng. Áp dụng công nghệ giám sát rủi ro, giảm thiểu sai sót trong giao dịch. Mục tiêu giảm 30% số lần phát sinh rủi ro tác nghiệp trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Chăm sóc khách hàng và Phòng Kiểm soát nội bộ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng
    Giúp xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ phi tín dụng phù hợp với định hướng phát triển ngân hàng, nâng cao hiệu quả kinh doanh và cạnh tranh trên thị trường.

  2. Nhân viên kinh doanh và phát triển sản phẩm
    Cung cấp kiến thức về các loại hình dịch vụ phi tín dụng, xu hướng phát triển và các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ, từ đó cải thiện kỹ năng tư vấn và chăm sóc khách hàng.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng
    Tài liệu tham khảo bổ ích về cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại một chi nhánh ngân hàng thương mại quốc doanh tại Việt Nam.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tín dụng
    Hỗ trợ đánh giá hiệu quả chính sách phát triển dịch vụ phi tín dụng, từ đó đề xuất các chính sách hỗ trợ phù hợp nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành ngân hàng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Dịch vụ phi tín dụng là gì và tại sao nó quan trọng với ngân hàng?
    Dịch vụ phi tín dụng là các dịch vụ ngân hàng không liên quan trực tiếp đến cho vay, như thanh toán, kiều hối, ngân quỹ. Nó giúp đa dạng hóa nguồn thu, giảm rủi ro tín dụng và nâng cao lợi nhuận ổn định cho ngân hàng.

  2. Tại sao thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng tại Agribank CN Quy Nhơn giảm trong giai đoạn 2018-2020?
    Nguyên nhân chính là ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 làm giảm nhu cầu sử dụng dịch vụ, cùng với sự cạnh tranh gay gắt từ các ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ phi tín dụng?
    Bao gồm năng lực quản trị, chất lượng nguồn nhân lực, công nghệ thông tin, chính sách khách hàng, môi trường pháp lý, nhu cầu khách hàng và cạnh tranh thị trường.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng dịch vụ phi tín dụng?
    Thông qua đào tạo nhân viên, áp dụng công nghệ hiện đại, cải tiến quy trình giao dịch, tăng cường chăm sóc khách hàng và giảm thiểu rủi ro tác nghiệp.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp từ báo cáo ngân hàng và khảo sát sơ cấp với 225 khách hàng, phân tích thống kê mô tả, so sánh và đánh giá chất lượng dịch vụ dựa trên thang đo Likert.

Kết luận

  • Phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank CN Quy Nhơn đã đạt được một số kết quả tích cực về đa dạng tiện ích và ứng dụng công nghệ, nhưng vẫn còn hạn chế về thu nhập và chất lượng dịch vụ.
  • Thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng chiếm tỷ trọng lớn nhất là dịch vụ thanh toán trong nước, tuy nhiên có xu hướng giảm nhẹ do ảnh hưởng của dịch bệnh và cạnh tranh.
  • Rủi ro tác nghiệp trong dịch vụ phi tín dụng có xu hướng giảm, góp phần nâng cao sự tin cậy của khách hàng.
  • Đề xuất các giải pháp đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đẩy mạnh marketing và chăm sóc khách hàng nhằm phát triển bền vững dịch vụ phi tín dụng đến năm 2025.
  • Khuyến nghị các bên liên quan như lãnh đạo ngân hàng, nhân viên kinh doanh, nhà nghiên cứu và cơ quan quản lý tham khảo để nâng cao hiệu quả hoạt động dịch vụ phi tín dụng.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá định kỳ hiệu quả phát triển dịch vụ phi tín dụng, đồng thời cập nhật công nghệ và xu hướng thị trường để duy trì vị thế cạnh tranh.

Call to action: Các đơn vị trong Agribank CN Quy Nhơn cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp phát triển dịch vụ phi tín dụng, góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh và phục vụ khách hàng ngày càng tốt hơn.