Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông tại Việt Nam, việc phát triển chương trình giáo dục nhà trường theo hướng tiếp cận tiềm năng cá nhân học sinh trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Tại trường Tiểu học và THCS Capitole, huyện Sóc Sơn, Hà Nội, với tổng số 25 học sinh tiểu học, việc xây dựng và quản lý chương trình giáo dục dựa trên Chương trình Giáo dục Phổ thông (CTGDPT) 2018 nhằm phát huy tối đa tiềm năng cá nhân của từng học sinh được xem là nhiệm vụ trọng tâm. Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2018-2023, khảo sát thực trạng quản lý phát triển chương trình giáo dục nhà trường, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý phát triển chương trình giáo dục nhà trường theo tiếp cận tiềm năng cá nhân học sinh tiểu học, đánh giá thực trạng tại trường Capitole, đồng thời đề xuất các giải pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện CTGDPT 2018. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào cấp tiểu học của trường liên cấp Mầm non – Tiểu học – THCS Capitole, huyện Sóc Sơn, Hà Nội.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại địa phương, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục trong việc phát triển chương trình nhà trường phù hợp với đặc điểm học sinh và điều kiện thực tiễn. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ việc thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của nhà trường trong xây dựng kế hoạch giáo dục, góp phần thực hiện thành công Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình phát triển chương trình giáo dục, trong đó có mô hình phát triển chương trình có tư vấn của chuyên gia và mô hình thỏa thuận giữa giáo viên và học sinh. Khái niệm năng lực và tiềm năng cá nhân học sinh được vận dụng theo thuyết đa trí tuệ của Howard Gardner, nhấn mạnh sự đa dạng trí thông minh và tiềm năng riêng biệt của từng học sinh.

Ba khái niệm chính được tập trung gồm:

  • Năng lực học sinh: Khả năng vận dụng kiến thức, kỹ năng và thái độ để giải quyết các vấn đề trong bối cảnh thực tế.
  • Tiềm năng cá nhân học sinh: Các khả năng bẩm sinh và phát triển được qua quá trình học tập, rèn luyện, dựa trên đa trí tuệ.
  • Quản lý phát triển chương trình giáo dục nhà trường: Quá trình hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các hoạt động xây dựng, thực hiện và đánh giá chương trình giáo dục phù hợp với đặc điểm học sinh và điều kiện nhà trường.

Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018 được xem là nền tảng pháp lý và chuyên môn, với mục tiêu phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, đặc biệt chú trọng đến việc phát huy tiềm năng cá nhân trong từng hoạt động học tập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn.

  • Nguồn dữ liệu:

    • Dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành, báo cáo ngành giáo dục.
    • Dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh tại trường Tiểu học & THCS Capitole.
  • Phương pháp phân tích:

    • Phân tích định tính qua tổng hợp, so sánh, khái quát hóa các tài liệu và ý kiến chuyên gia.
    • Phân tích định lượng sử dụng tỷ lệ phần trăm để đánh giá thực trạng và mức độ ảnh hưởng các yếu tố.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu:

    • Toàn bộ cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh tiểu học tại trường Capitole tham gia khảo sát, đảm bảo tính đại diện cho thực trạng nghiên cứu.
  • Timeline nghiên cứu:

    • Thực hiện từ năm 2022 đến tháng 5 năm 2023, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý phát triển chương trình giáo dục nhà trường:

    • 100% giáo viên tại trường đã xây dựng kế hoạch dạy học theo CTGDPT 2018, tuy nhiên chỉ khoảng 70% kế hoạch được thực hiện đầy đủ và hiệu quả.
    • Việc phân tích nhu cầu học sinh và điều kiện địa phương được thực hiện chưa đồng đều, chỉ khoảng 60% giáo viên thường xuyên cập nhật thông tin về đặc điểm học sinh để điều chỉnh kế hoạch dạy học.
  2. Ảnh hưởng của yếu tố chủ quan và khách quan:

    • Đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn cao (100% đạt khá trở lên), nhưng còn thiếu kinh nghiệm trong đổi mới phương pháp dạy học theo tiếp cận năng lực.
    • Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học đầy đủ nhưng hiệu quả sử dụng chưa cao, chỉ khoảng 65% giáo viên sử dụng thiết bị hỗ trợ trong giảng dạy thường xuyên.
    • Sĩ số lớp học nhỏ (trung bình 5 học sinh/lớp) tạo điều kiện thuận lợi cho việc cá nhân hóa chương trình, tuy nhiên nguồn lực tài chính và nhân sự còn hạn chế.
  3. Phương pháp dạy học và đánh giá kết quả:

    • 80% giáo viên áp dụng phương pháp tích cực, chú trọng phát triển năng lực học sinh, nhưng chỉ 55% thực hiện đánh giá thường xuyên và đa dạng hình thức đánh giá.
    • Học sinh thể hiện sự hứng thú cao với các hoạt động học tập cá nhân hóa, tỷ lệ học sinh đạt năng lực cốt lõi tăng khoảng 15% so với trước khi áp dụng chương trình mới.
  4. Quản lý giai đoạn đánh giá và cải tiến:

    • Việc ghi chép, tự đánh giá sau giờ dạy được thực hiện đều đặn, nhưng kế hoạch cải tiến chưa được xây dựng bài bản, chỉ khoảng 50% giáo viên tham gia các buổi rút kinh nghiệm định kỳ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc phát triển chương trình giáo dục nhà trường theo tiếp cận tiềm năng cá nhân học sinh tại trường Capitole đã đạt được những bước tiến quan trọng, đặc biệt trong việc xây dựng kế hoạch dạy học và áp dụng phương pháp tích cực. Tuy nhiên, hạn chế về việc phân tích nhu cầu học sinh và điều kiện thực tiễn còn ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện chương trình.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc trao quyền tự chủ cho nhà trường trong xây dựng chương trình giáo dục được khẳng định là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, để phát huy tối đa tiềm năng cá nhân học sinh, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa quản lý nhà trường, đội ngũ giáo viên và cộng đồng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ phần trăm thực hiện các hoạt động quản lý chương trình, bảng so sánh mức độ áp dụng phương pháp dạy học tích cực và biểu đồ tiến bộ năng lực học sinh qua các năm học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên

    • Tổ chức các khóa tập huấn định kỳ về phát triển chương trình theo tiếp cận năng lực và tiềm năng cá nhân học sinh.
    • Mục tiêu: 100% giáo viên được bồi dưỡng trong vòng 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Sóc Sơn phối hợp với nhà trường.
  2. Nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở vật chất và thiết bị dạy học

    • Xây dựng kế hoạch khai thác, bảo trì và bổ sung thiết bị phù hợp với chương trình giáo dục mới.
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ sử dụng thiết bị hỗ trợ giảng dạy lên 85% trong 18 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu nhà trường và tổ chức tài chính địa phương.
  3. Phát triển hệ thống đánh giá đa dạng và thường xuyên

    • Áp dụng các hình thức đánh giá theo năng lực, bao gồm đánh giá quá trình và đánh giá tổng kết.
    • Mục tiêu: 90% giáo viên thực hiện đánh giá đa dạng trong 1 năm học.
    • Chủ thể thực hiện: Giáo viên chủ nhiệm và tổ chuyên môn.
  4. Tăng cường quản lý và chỉ đạo giai đoạn đánh giá, cải tiến chương trình

    • Thiết lập quy trình ghi chép, đánh giá và rút kinh nghiệm bài bản, định kỳ hàng tháng.
    • Mục tiêu: 100% giáo viên tham gia các buổi đánh giá cải tiến trong 6 tháng tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và tổ chuyên môn nhà trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Hiểu rõ quy trình và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình giáo dục theo CTGDPT 2018.
    • Use case: Xây dựng chính sách, hướng dẫn và giám sát các trường tiểu học trong địa bàn.
  2. Giáo viên tiểu học

    • Lợi ích: Nắm bắt phương pháp xây dựng kế hoạch dạy học cá nhân hóa, phát huy tiềm năng học sinh.
    • Use case: Áp dụng linh hoạt các phương pháp dạy học tích cực và đánh giá năng lực học sinh.
  3. Nhà nghiên cứu giáo dục

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển chương trình giáo dục nhà trường theo tiếp cận năng lực.
    • Use case: Tham khảo để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến đổi mới giáo dục phổ thông.
  4. Phụ huynh học sinh

    • Lợi ích: Hiểu rõ về chương trình giáo dục và cách thức phát huy tiềm năng cá nhân của con em mình.
    • Use case: Hỗ trợ, phối hợp với nhà trường trong quá trình học tập và phát triển của học sinh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phát triển chương trình giáo dục nhà trường theo tiếp cận tiềm năng cá nhân học sinh là gì?
    Đây là quá trình xây dựng và điều chỉnh chương trình giáo dục phù hợp với đặc điểm, năng lực và tiềm năng riêng biệt của từng học sinh, nhằm phát huy tối đa khả năng cá nhân trong học tập và phát triển toàn diện.

  2. Tại sao việc quản lý phát triển chương trình giáo dục nhà trường lại quan trọng?
    Quản lý hiệu quả giúp đảm bảo chương trình được xây dựng, thực hiện và đánh giá đúng mục tiêu, phù hợp với điều kiện thực tế, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục và phát huy tiềm năng học sinh.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình giáo dục nhà trường?
    Bao gồm yếu tố chủ quan như năng lực quản lý của hiệu trưởng, trình độ chuyên môn giáo viên, điều kiện cơ sở vật chất; và yếu tố khách quan như chính sách giáo dục, đặc điểm kinh tế - xã hội địa phương.

  4. Làm thế nào để giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học phù hợp với tiềm năng cá nhân học sinh?
    Giáo viên cần phân tích nhu cầu, đặc điểm học sinh, lựa chọn phương pháp dạy học tích cực, tổ chức hoạt động học tập đa dạng và đánh giá thường xuyên để điều chỉnh kế hoạch phù hợp.

  5. Các biện pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý phát triển chương trình giáo dục nhà trường?
    Bao gồm đào tạo bồi dưỡng giáo viên, nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học, phát triển hệ thống đánh giá đa dạng, và tăng cường quản lý giai đoạn đánh giá, cải tiến chương trình.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực trạng quản lý phát triển chương trình giáo dục nhà trường theo CTGDPT 2018 tại trường Tiểu học & THCS Capitole, Sóc Sơn, Hà Nội.
  • Phát hiện chính cho thấy việc xây dựng kế hoạch dạy học và áp dụng phương pháp tích cực đã được thực hiện tốt, nhưng còn hạn chế trong phân tích nhu cầu học sinh và đánh giá cải tiến.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao chất lượng chương trình, bao gồm đào tạo giáo viên, sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất, phát triển đánh giá đa dạng và quản lý cải tiến thường xuyên.
  • Nghiên cứu góp phần hỗ trợ nhà trường và các cơ quan quản lý giáo dục trong việc thực hiện quyền tự chủ, nâng cao hiệu quả giáo dục tiểu học theo hướng phát triển tiềm năng cá nhân học sinh.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu áp dụng tại các trường tiểu học khác trong huyện Sóc Sơn và khu vực lân cận.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng chương trình giáo dục nhà trường, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện mô hình phát triển chương trình theo hướng cá nhân hóa và năng lực học sinh.