Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng phát triển, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đóng vai trò then chốt trong việc tạo việc làm, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững. Tại tỉnh Hải Dương, DNNVV chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế địa phương, tuy nhiên, việc tiếp cận vốn vay từ ngân hàng vẫn còn nhiều khó khăn do hạn chế về nguồn lực, trình độ quản trị và các rào cản thủ tục. Từ năm 2018 đến 2020, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) – Chi nhánh huyện Kim Thành Hải Dương II đã triển khai nhiều hoạt động cho vay nhằm hỗ trợ DNNVV, với tổng dư nợ cho vay tăng trưởng khoảng 4,72% năm 2020 so với năm trước, đạt 1.354,6 tỷ đồng. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ xấu cũng tăng lên 2,39% vào năm 2020, phản ánh những thách thức trong quản lý tín dụng.
Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng phát triển cho vay đối với DNNVV tại Agribank chi nhánh huyện Kim Thành Hải Dương II trong giai đoạn 2018-2020, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động cho vay DNNVV trên địa bàn 17 xã, thị trấn thuộc huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và ổn định tài chính cho ngân hàng cũng như doanh nghiệp.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về hoạt động ngân hàng thương mại, tín dụng và phát triển DNNVV. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:
Lý thuyết tín dụng ngân hàng thương mại: Hoạt động cho vay là nghiệp vụ cốt lõi của ngân hàng thương mại, bao gồm các hình thức cho vay ngắn hạn, trung hạn và dài hạn, với các đặc điểm như quy mô khoản vay nhỏ, đa dạng khách hàng, rủi ro cao hơn so với doanh nghiệp lớn, và chính sách ưu đãi từ nhà nước.
Lý thuyết phát triển cho vay DNNVV: Phát triển cho vay được hiểu là sự gia tăng về quy mô (số lượng khách hàng, dư nợ, doanh số cho vay) và nâng cao chất lượng (giảm nợ xấu, tăng hiệu quả sử dụng vốn). Các chỉ tiêu đánh giá bao gồm tỷ lệ tăng trưởng dư nợ, thị phần cho vay, tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu và thu nhập từ hoạt động cho vay.
Các khái niệm chính bao gồm: doanh nghiệp nhỏ và vừa theo quy định của Nghị định 39/2018/NĐ-CP, các hình thức cho vay (cho vay từng lần, cho vay theo hạn mức, cho vay trung và dài hạn), các chỉ tiêu đánh giá phát triển cho vay, và các nhân tố tác động đến hoạt động cho vay như chính sách tín dụng, quy trình cho vay, trình độ cán bộ tín dụng, nhu cầu và năng lực tài chính của DNNVV, môi trường kinh tế vĩ mô và pháp lý.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập số liệu thứ cấp và phân tích định lượng, định tính:
Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo nội bộ của Agribank chi nhánh huyện Kim Thành Hải Dương II giai đoạn 2018-2020, các văn bản pháp luật liên quan, tài liệu học thuật và các báo cáo ngành.
Phương pháp phân tích: Sử dụng công cụ Excel để xử lý số liệu, phân tích thống kê mô tả các chỉ tiêu phát triển cho vay như dư nợ, doanh số cho vay, tỷ lệ nợ xấu, thu nhập từ hoạt động cho vay. Phương pháp so sánh được áp dụng để đánh giá sự biến động qua các năm và so sánh với kế hoạch đề ra.
Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ khách hàng DNNVV có quan hệ tín dụng với Agribank chi nhánh huyện Kim Thành Hải Dương II, với hơn 4.000 khách hàng vay vốn trong giai đoạn nghiên cứu, trong đó có 25 doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu thực hiện trong năm 2021, phân tích dữ liệu từ năm 2018 đến 2020, nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2021-2025.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tăng trưởng dư nợ cho vay DNNVV ổn định nhưng còn hạn chế: Dư nợ cho vay DNNVV tại Agribank chi nhánh huyện Kim Thành tăng từ khoảng 1.300 tỷ đồng năm 2018 lên 1.354,6 tỷ đồng năm 2020, tương đương mức tăng trưởng 4,72% năm 2020. Tuy nhiên, tỷ trọng dư nợ DNNVV trong tổng dư nợ cho vay của chi nhánh vẫn còn thấp, chưa tương xứng với tiềm năng thị trường.
Số lượng khách hàng DNNVV tăng nhưng chưa đa dạng: Tổng số khách hàng vay vốn đạt hơn 4.000, trong đó chỉ có 25 doanh nghiệp nhỏ và vừa, cho thấy phần lớn khách hàng là cá nhân và hộ kinh doanh cá thể. Tỷ lệ tăng số lượng khách hàng DNNVV hàng năm đạt khoảng 6-7%, phản ánh sự mở rộng nhưng còn chậm.
Chất lượng tín dụng có xu hướng giảm: Tỷ lệ nợ xấu cho vay DNNVV tăng từ 0,61% năm 2018 lên 2,39% năm 2020, tăng gần 1,8 lần, vượt mức trần 3% theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Nợ xấu tăng chủ yếu do ảnh hưởng của dịch Covid-19 và hạn chế trong công tác quản lý tín dụng.
Thu nhập từ hoạt động cho vay DNNVV tăng nhẹ: Thu nhập từ cho vay DNNVV chiếm khoảng 8,3% tổng thu nhập từ tín dụng, với mức tăng trưởng thu nhập từ hoạt động cho vay DNNVV khoảng 2-3% mỗi năm, cho thấy hiệu quả kinh doanh từ phân khúc này còn khiêm tốn.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân chính của việc tăng trưởng dư nợ cho vay DNNVV còn hạn chế là do quy trình cho vay phức tạp, thủ tục hành chính kéo dài, cùng với khẩu vị rủi ro cao của ngân hàng đối với nhóm khách hàng này. So với các nghiên cứu tại các chi nhánh Agribank khác, mức tăng trưởng dư nợ và số lượng khách hàng DNNVV tại Kim Thành thấp hơn khoảng 5-10%, phản ánh tiềm năng chưa được khai thác triệt để.
Tỷ lệ nợ xấu tăng cao là hệ quả của tác động tiêu cực từ đại dịch Covid-19, khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, gián đoạn chuỗi cung ứng và giảm khả năng trả nợ. Ngoài ra, công tác thẩm định và kiểm soát tín dụng còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng kịp thời các biến động thị trường.
Việc thu nhập từ cho vay DNNVV tăng nhẹ cho thấy ngân hàng đã có những bước đầu trong việc phát triển sản phẩm và dịch vụ phù hợp, tuy nhiên, tỷ trọng thu nhập còn thấp so với tổng thu nhập tín dụng, cần đẩy mạnh các hoạt động bán chéo sản phẩm dịch vụ để tăng hiệu quả kinh doanh.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng dư nợ, biểu đồ tỷ lệ nợ xấu theo năm và bảng so sánh các chỉ tiêu kế hoạch với thực tế để minh họa rõ nét hơn về hiệu quả hoạt động cho vay DNNVV tại chi nhánh.
Đề xuất và khuyến nghị
Đơn giản hóa quy trình cho vay và thủ tục hành chính: Rút ngắn thời gian thẩm định, giảm bớt giấy tờ không cần thiết, áp dụng công nghệ số trong xử lý hồ sơ để tăng tính linh hoạt và thu hút nhiều DNNVV tiếp cận vốn hơn. Thời gian thực hiện: 2021-2023. Chủ thể: Ban lãnh đạo Agribank chi nhánh Kim Thành phối hợp phòng tín dụng.
Tăng cường đào tạo và nâng cao trình độ cán bộ tín dụng: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về đánh giá rủi ro, quản lý tín dụng và kỹ năng tư vấn khách hàng DNNVV nhằm nâng cao chất lượng thẩm định và kiểm soát nợ. Thời gian: 2021-2022. Chủ thể: Phòng nhân sự và phòng tín dụng.
Mở rộng các sản phẩm tín dụng ưu đãi và linh hoạt: Thiết kế các gói vay phù hợp với đặc thù ngành nghề và chu kỳ kinh doanh của DNNVV, ưu tiên các lĩnh vực ưu tiên phát triển theo chính sách nhà nước. Thời gian: 2021-2025. Chủ thể: Phòng dịch vụ & marketing phối hợp phòng tín dụng.
Tăng cường kiểm tra, giám sát và quản lý rủi ro tín dụng: Áp dụng hệ thống cảnh báo sớm, nâng cao hiệu quả thu hồi nợ, đồng thời phối hợp với các cơ quan chức năng hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó khăn. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Phòng kiểm tra kiểm soát nội bộ và phòng tín dụng.
Đẩy mạnh hoạt động marketing và truyền thông: Quảng bá các sản phẩm dịch vụ cho vay DNNVV, nâng cao nhận thức và niềm tin của khách hàng về ngân hàng, đặc biệt trong bối cảnh hậu Covid-19. Thời gian: 2021-2023. Chủ thể: Phòng dịch vụ & marketing.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Lãnh đạo và cán bộ ngân hàng thương mại: Giúp hiểu rõ thực trạng, các chỉ tiêu đánh giá và giải pháp phát triển cho vay DNNVV, từ đó xây dựng chính sách tín dụng phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động.
Các doanh nghiệp nhỏ và vừa: Nắm bắt được các hình thức cho vay, quy trình và điều kiện vay vốn tại Agribank, từ đó chuẩn bị hồ sơ và phương án kinh doanh hiệu quả để tiếp cận nguồn vốn.
Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực tiễn để điều chỉnh chính sách hỗ trợ DNNVV, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.
Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành tài chính – ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về hoạt động tín dụng đối với DNNVV, phương pháp nghiên cứu và phân tích số liệu thực tế tại một chi nhánh ngân hàng.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao DNNVV gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay ngân hàng?
Doanh nghiệp nhỏ và vừa thường có quy mô vốn nhỏ, tài sản đảm bảo hạn chế, hồ sơ vay vốn phức tạp và rủi ro tín dụng cao, khiến ngân hàng thận trọng trong việc cấp tín dụng. Ví dụ, tỷ lệ nợ xấu cao làm ngân hàng e ngại mở rộng cho vay.Các hình thức cho vay phổ biến dành cho DNNVV là gì?
Bao gồm cho vay từng lần, cho vay theo hạn mức, cho vay trung và dài hạn, cho vay lưu vụ và cho vay tuần hoàn. Mỗi hình thức phù hợp với nhu cầu vốn và chu kỳ kinh doanh khác nhau của doanh nghiệp.Làm thế nào để nâng cao chất lượng tín dụng cho vay DNNVV?
Cần cải tiến quy trình thẩm định, tăng cường đào tạo cán bộ tín dụng, áp dụng công nghệ trong quản lý rủi ro và giám sát sau cho vay, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực quản trị.Ảnh hưởng của dịch Covid-19 đến hoạt động cho vay DNNVV tại Agribank chi nhánh Kim Thành như thế nào?
Dịch bệnh gây gián đoạn chuỗi cung ứng, giảm sản lượng và thu nhập của doanh nghiệp, dẫn đến tăng tỷ lệ nợ xấu và khó khăn trong thu hồi nợ, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động tín dụng.Ngân hàng có những chính sách ưu đãi nào dành cho DNNVV?
Ngân hàng áp dụng các gói tín dụng ưu đãi về lãi suất, thời hạn vay linh hoạt, hỗ trợ thủ tục vay đơn giản và các dịch vụ tư vấn tài chính nhằm giúp DNNVV tiếp cận vốn dễ dàng hơn.
Kết luận
- Hoạt động cho vay DNNVV tại Agribank chi nhánh huyện Kim Thành Hải Dương II giai đoạn 2018-2020 có sự tăng trưởng ổn định về quy mô dư nợ và số lượng khách hàng, tuy nhiên còn hạn chế về thị phần và chất lượng tín dụng.
- Tỷ lệ nợ xấu tăng nhanh, vượt mức quy định, phản ánh thách thức trong quản lý rủi ro và tác động của dịch Covid-19.
- Thu nhập từ hoạt động cho vay DNNVV tăng nhẹ nhưng chưa tương xứng với tiềm năng phát triển của phân khúc này.
- Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển cho vay bao gồm chính sách tín dụng, quy trình cho vay, trình độ cán bộ, nhu cầu và năng lực tài chính của DNNVV, cùng môi trường kinh tế và pháp lý.
- Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đơn giản hóa thủ tục, nâng cao năng lực cán bộ, mở rộng sản phẩm tín dụng, tăng cường kiểm soát rủi ro và đẩy mạnh marketing nhằm phát triển bền vững hoạt động cho vay DNNVV trong giai đoạn 2021-2025.
Luận văn kêu gọi các bên liên quan phối hợp thực hiện các giải pháp đề xuất để góp phần thúc đẩy sự phát triển của DNNVV, nâng cao hiệu quả hoạt động ngân hàng và đóng góp vào sự phát triển kinh tế địa phương.