Pháp Luật Về Khấu Trừ Và Hoàn Thuế Giá Trị Gia Tăng Tại Việt Nam

Thuế GTGT có nguồn gốc từ thuế doanh thu. Trên thế giới, thuế GTGT lần đầu tiên được đề xuất vào năm 1918, nhưng Pháp là nước đầu tiên áp dụng vào năm 1954. Ở Việt Nam, trước năm 1990, thuế Doanh thu áp dụng cho các cơ sở sản xuất kinh doanh thuộc thành phần kinh tế tập thể và cá thể. Năm 1990, Quốc hội ban hành Luật Thuế Doanh thu, áp dụng chung cho các chủ thể có hoạt động sản xuất kinh doanh. Luật Thuế GTGT được Quốc hội thông qua ngày 10/5/1997 và có hiệu lực thi hành ngày 01/01/1999, thay thế cho Luật Thuế Doanh thu trước đây.

Thuế GTGT là loại thuế tiêu dùng nhằm động viên một bộ phận thu nhập của người chịu thuế đã sử dụng để mua hàng hóa, nhận dịch vụ. Đây là một loại thuế gián thu. Dưới giác độ kinh tế - tài chính, thuế gián thu là thuế không trực tiếp đánh vào thu nhập và tài sản của người nộp thuế mà đánh một cách gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ. Thuế GTGT là thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng.

Để được khấu trừ thuế GTGT đầu vào, doanh nghiệp cần đáp ứng các điều kiện sau: Có hóa đơn GTGT hợp lệ, chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt (nếu giá trị hàng hóa, dịch vụ từ 20 triệu đồng trở lên), hàng hóa, dịch vụ mua vào phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh chịu thuế GTGT. Theo quy định, doanh nghiệp phải có đầy đủ hóa đơn, chứng từ hợp lệ thì mới được khấu trừ thuế GTGT đầu vào.

Thủ tục khấu trừ thuế GTGT bao gồm: Kê khai thuế GTGT hàng tháng/quý, nộp tờ khai thuế GTGT, nộp báo cáo sử dụng hóa đơn. Hồ sơ cần thiết bao gồm: Tờ khai thuế GTGT, bảng kê hóa đơn, chứng từ mua vào, bán ra. Doanh nghiệp cần lưu giữ đầy đủ hồ sơ để phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra của cơ quan thuế.

Có một số trường hợp doanh nghiệp không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào, ví dụ: Hàng hóa, dịch vụ mua vào không phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh chịu thuế GTGT, hóa đơn không hợp lệ, chứng từ thanh toán không đáp ứng yêu cầu. Doanh nghiệp cần nắm rõ các quy định này để tránh sai sót trong quá trình kê khai thuế.

Các đối tượng được hoàn thuế GTGT bao gồm: Doanh nghiệp có dự án đầu tư mới, doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ, doanh nghiệp có số thuế GTGT đầu vào lớn hơn số thuế GTGT đầu ra trong một thời gian nhất định. Để được hoàn thuế, doanh nghiệp cần đáp ứng các điều kiện quy định, ví dụ: Có giấy phép đầu tư, có hợp đồng xuất khẩu, có hóa đơn, chứng từ hợp lệ.

Hồ sơ hoàn thuế GTGT bao gồm: Giấy đề nghị hoàn thuế GTGT, tờ khai thuế GTGT, bảng kê hóa đơn, chứng từ mua vào, bán ra, các giấy tờ liên quan đến dự án đầu tư, hoạt động xuất khẩu. Doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ và chính xác hồ sơ để tránh bị từ chối hoàn thuế.

Quy trình hoàn thuế GTGT bao gồm các bước: Nộp hồ sơ hoàn thuế, cơ quan thuế tiếp nhận và kiểm tra hồ sơ, cơ quan thuế ra quyết định hoàn thuế, Kho bạc Nhà nước thực hiện hoàn thuế. Doanh nghiệp cần theo dõi sát sao quy trình để đảm bảo được hoàn thuế đúng thời hạn.

Hiện tượng gian lận trong khấu trừ, hoàn thuế GTGT diễn ra ngày càng tinh vi và phức tạp. Các hành vi gian lận gây thất thu lớn cho ngân sách nhà nước, ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh lành mạnh và gây bất bình đẳng giữa các doanh nghiệp.

Để ngăn chặn gian lận, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro cao. Đồng thời, cần hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao chế tài xử phạt đối với các hành vi gian lận và tăng cường tuyên truyền, giáo dục để nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp.

Cơ quan thuế đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát hoàn thuế GTGT. Cơ quan thuế cần nâng cao năng lực chuyên môn, trang bị các công cụ hiện đại để phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi gian lận. Đồng thời, cần tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng khác để đấu tranh phòng chống tội phạm về thuế.

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định về điều kiện khấu trừ thuế GTGT để đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng và phù hợp với thực tiễn. Các quy định cần được đơn giản hóa để giảm bớt gánh nặng tuân thủ cho doanh nghiệp.

Thủ tục hoàn thuế GTGT cần được đơn giản hóa để giảm bớt thời gian và chi phí cho doanh nghiệp. Cần ứng dụng công nghệ thông tin vào quy trình hoàn thuế để tăng tính hiệu quả và minh bạch.

Cần tăng cường công tác kiểm tra sau hoàn thuế GTGT để phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi gian lận. Đồng thời, cần có cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan chức năng để đấu tranh phòng chống tội phạm về thuế.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý thuế GTGT sẽ giúp tăng tính hiệu quả, minh bạch và giảm thiểu chi phí. Các giải pháp công nghệ có thể được áp dụng trong kê khai, nộp thuế, hoàn thuế và thanh tra, kiểm tra.

Cần thường xuyên đánh giá tác động của thuế GTGT đến các lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế để có những điều chỉnh phù hợp. Việc đánh giá cần dựa trên các số liệu thống kê, phân tích kinh tế và ý kiến của các chuyên gia.

Chính sách thuế GTGT cần được xây dựng theo hướng tạo động lực cho sự phát triển bền vững của đất nước. Chính sách cần khuyến khích đầu tư, sản xuất kinh doanh, xuất khẩu và bảo vệ môi trường.