Truyền Dẫn Tỷ Giá Hối Đoái và Chỉ Số Giá Tại Việt Nam Giai Đoạn 2001-2011

Tại Việt Nam, truyền dẫn tỷ giá hối đoái được hiểu là sự tác động của biến động tỷ giá hối đoái đến các chỉ số giá trong nước. Điều này xuất phát từ việc Việt Nam là một nền kinh tế mở, quy mô nhỏ, ít có khả năng áp đặt giá trên thị trường quốc tế. Do đó, biến động tỷ giá hối đoái có tác động mạnh đến giá hàng hóa nhập khẩu, làm cho các chỉ số giá trong nước nhạy cảm với sự thay đổi của tỷ giá hối đoái danh nghĩa.

Biến động tỷ giá hối đoái ảnh hưởng đến các chỉ số giá trong nước theo các bước. Đầu tiên, nó tác động đến giá cả hàng hóa nhập khẩu, tức là ảnh hưởng đến chỉ số giá nhập khẩu. Sau đó, nếu hàng hóa nhập khẩu được dùng cho tiêu dùng cuối cùng, chỉ số giá nhập khẩu sẽ ảnh hưởng đến chỉ số giá tiêu dùng. Nếu hàng hóa nhập khẩu là nguyên liệu sản xuất, chỉ số giá nhập khẩu sẽ ảnh hưởng đến chỉ số giá sản xuất và gián tiếp tác động đến chỉ số giá tiêu dùng.

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng mức truyền dẫn tỷ giá hối đoái thấp ở các quốc gia có môi trường lạm phát thấp và ngược lại. Tại các nước có lạm phát cao, tỷ giá hối đoái danh nghĩa dễ biến động, các công ty có nhiều lý do để tăng giá bán sản phẩm. Hơn nữa, người tiêu dùng cũng dễ chấp nhận việc tăng giá hơn trong môi trường lạm phát cao.

Mức độ phụ thuộc vào hàng nhập khẩu của một quốc gia (được đo bằng tỷ lệ giá trị nhập khẩu/GDP) có ảnh hưởng lớn đến mức truyền dẫn tỷ giá hối đoái. Nếu một quốc gia có mức phụ thuộc hàng hóa nhập khẩu càng cao thì mức truyền dẫn tỷ giá hối đoái tại quốc gia đó càng lớn. Điều này đã được khẳng định qua nhiều nghiên cứu kinh tế.

Độ tự do hóa thương mại của một nước càng lớn thì mức biến động tỷ giá hối đoái càng tác động mạnh đến chỉ số giá tiêu dùng thông qua tác động của nó đến chỉ số giá nhập khẩu. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa mức truyền dẫn tỷ giá hối đoái đến chỉ số giá tiêu dùng và độ tự do hóa thương mại có thể biến động cùng chiều hoặc ngược chiều.

Hiểu được độ lớn, thời gian ảnh hưởng và các nhân tố ảnh hưởng đến mức truyền dẫn tỷ giá hối đoái rất quan trọng. Nhà hoạch định chính sách khi hiểu được các vấn đề này sẽ có thể đưa ra các quyết định thích hợp về: độ lớn của mức điều chỉnh tỷ giá hối đoái, thời gian đưa ra quyết định điều chỉnh để đảm bảo sự ổn định xã hội và đạt hiệu quả cao đối với các mục tiêu mà việc phá giá muốn hướng đến.

Độ lớn của mức truyền dẫn tỷ giá hối đoái tại mỗi quốc gia có thể cho ta biết được mức tác động của biến động tỷ giá hối đoái đến tỷ lệ lạm phát tại quốc gia đó, nghĩa là mức độ và thời gian ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái đến các chỉ số giá là rất quan trọng cho việc dự đoán tỷ lệ lạm phát.

Trong nghiên cứu này, tác giả sử dụng mô hình VAR – (Vector autoregression model) và ứng dụng chức năng hàm phản ứng IRF (Impulse Response Function), phân rã phương sai (Variance decomposition) để đo lường và phân tích sự truyền dẫn tỷ giá hối đoái đến các chỉ số giá; đồng thời thông qua chức năng phân rã phương sai, tác giả phân tích vai trò của các yếu tố vĩ mô ảnh hưởng đến lạm phát tại Việt Nam.

Trong luận văn tác giả đã sử dụng số liệu thống kê từ các nguồn dữ liệu: Tổng cục thống kê (GSO), Quỹ Tiền tệ quốc (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB) trong khoảng thời gian từ năm 2001 đến 2011.

Từ kết quả mô hình, luận văn đã chứng minh rằng chỉ số giá sản xuất là một trong những yếu tố quan trọng làm gia tăng lạm phát tại Việt Nam, giai đoạn Q1.2001-Q2.2011.

Biến động tỷ giá hối đoái tác động đến chi phí sản xuất thông qua giá nguyên vật liệu nhập khẩu, từ đó ảnh hưởng đến chỉ số giá sản xuất và cuối cùng là chỉ số giá tiêu dùng.

Chính sách cần tập trung vào kiểm soát lạm phát kỳ vọng, ổn định tỷ giá hối đoái, và giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu.

Cần có các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất để hạn chế tác động của biến động tỷ giá hối đoái đến chỉ số giá sản xuất.