Phân Tích Thể Loại Các Chương Tổng Quan Nghiên Cứu Trong Luận Án Tiến Sĩ Bằng Tiếng Anh Của Người Việt

Chương tổng quan không chỉ là bản tóm tắt các nghiên cứu trước đó, mà còn là nền tảng để xây dựng nghiên cứu mới. Nó giúp xác định khoảng trống kiến thức (research gap), định hình câu hỏi nghiên cứu, và lựa chọn phương pháp phù hợp. Một chương tổng quan được viết tốt thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về lĩnh vực nghiên cứu và khả năng liên kết các ý tưởng một cách logic và mạch lạc. Theo Ridley (2012), việc thực hiện một tổng quan văn học toàn diện là một trong những bước đầu tiên và quan trọng nhất trong bất kỳ nghiên cứu nào.

Việc viết luận án bằng tiếng Anh đặt ra nhiều thách thức cho người Việt, đặc biệt là về mặt ngôn ngữ và văn phong học thuật. Sự khác biệt giữa tiếng Việt và tiếng Anh, cũng như các quy ước viết học thuật, có thể gây khó khăn trong việc diễn đạt ý tưởng một cách chính xác và hiệu quả. Hơn nữa, việc tiếp cận và sử dụng các nguồn tài liệu tiếng Anh cũng đòi hỏi trình độ ngoại ngữ tốt và kỹ năng nghiên cứu thông tin hiệu quả.

Theo Swales và Linderman (2002), nghiên cứu về các chương tổng quan trong luận án vẫn còn là một lĩnh vực tương đối bị bỏ quên. Điều này khá ngạc nhiên, vì chương tổng quan là một nhiệm vụ không thể thiếu trong các nghiên cứu tiến sĩ và được ghi nhận là đặc biệt khó khăn. Sự thiếu hụt này có thể là do khó khăn trong việc tiếp cận các luận án hoặc do độ dài của chúng. Swales (1990) chỉ ra rằng việc phân tích các luận án thường bị né tránh, một phần vì kích thước lớn của văn bản.

Việc thiếu hướng dẫn chi tiết có thể dẫn đến nhiều hậu quả tiêu cực, bao gồm: (1) chất lượng chương tổng quan không cao, (2) tốn nhiều thời gian và công sức để viết, và (3) cảm thấy căng thẳng và áp lực. Người viết có thể gặp khó khăn trong việc xác định cấu trúc phù hợp, lựa chọn nguồn tài liệu, và diễn đạt ý tưởng một cách mạch lạc. Điều này có thể ảnh hưởng đến chất lượng chung của luận án và kết quả đánh giá.

Một rào cản lớn khác là việc tiếp cận các luận án mẫu để tham khảo. Nhiều luận án chỉ có sẵn trong thư viện trường đại học và khó tiếp cận từ bên ngoài. Ngay cả khi có thể tiếp cận, việc đọc và phân tích một số lượng lớn luận án để tìm ra các đặc điểm chung và khác biệt cũng là một nhiệm vụ tốn thời gian và công sức.

Dữ liệu được thu thập từ 30 chương tổng quan trong luận án tiến sĩ của người Việt viết bằng tiếng Anh trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn. Các luận án này được lựa chọn từ các trường đại học uy tín ở Việt Nam. Việc lựa chọn mẫu được thực hiện một cách có chủ ý để đảm bảo tính đại diện và đa dạng của dữ liệu.

Dữ liệu được phân tích bằng cách sử dụng cả phương pháp định tính và định lượng. Phương pháp định tính được sử dụng để xác định cấu trúc chung của chương tổng quan, các moves and strategies được sử dụng, và các đặc điểm ngôn ngữ nổi bật. Phương pháp định lượng được sử dụng để thống kê tần suất xuất hiện của các đặc điểm này và so sánh giữa các chương tổng quan khác nhau.

Nghiên cứu sử dụng phần mềm WordSmith Tools để hỗ trợ quá trình phân tích dữ liệu. Phần mềm này cho phép tìm kiếm và phân tích các từ khóa, cụm từ, và cấu trúc ngôn ngữ một cách hiệu quả. Ngoài ra, phần mềm cũng được sử dụng để tạo ra các concordance lines để minh họa các đặc điểm ngôn ngữ được phân tích.

Hầu hết các chương tổng quan đều có cấu trúc ba phần rõ ràng: giới thiệu, thân bài và kết luận. Phần giới thiệu thường giới thiệu chủ đề nghiên cứu, nêu bật tầm quan trọng của vấn đề, và đưa ra mục tiêu của chương tổng quan. Phần thân bài trình bày các nghiên cứu trước đó liên quan đến chủ đề, phân tích và so sánh các quan điểm khác nhau. Phần kết luận tóm tắt các điểm chính, đánh giá các nghiên cứu trước đó, và chỉ ra khoảng trống kiến thức.

Nghiên cứu xác định ba moves chính trong chương tổng quan: (1) thiết lập bối cảnh nghiên cứu, (2) tạo ra khoảng trống nghiên cứu, và (3) lấp đầy khoảng trống nghiên cứu. Mỗi move này bao gồm một số strategies khác nhau, chẳng hạn như tóm tắt các nghiên cứu trước đó, chỉ ra các hạn chế của các nghiên cứu trước đó, và đề xuất hướng nghiên cứu mới.

Nghiên cứu cũng xác định được một số đặc điểm ngôn ngữ nổi bật trong chương tổng quan, chẳng hạn như việc sử dụng nhiều reporting verbs (ví dụ: argue, suggest, claim) để trích dẫn các nghiên cứu trước đó. Việc sử dụng các reporting verbs một cách chính xác và đa dạng giúp thể hiện quan điểm của người viết và tạo ra một giọng văn học thuật.

Dựa trên kết quả nghiên cứu, một mẫu cấu trúc chương tổng quan được đề xuất, bao gồm các phần sau: (1) Giới thiệu chủ đề nghiên cứu và tầm quan trọng của vấn đề, (2) Trình bày các nghiên cứu trước đó liên quan đến chủ đề, (3) Phân tích và so sánh các quan điểm khác nhau, (4) Chỉ ra khoảng trống kiến thức, (5) Đề xuất hướng nghiên cứu mới, và (6) Tóm tắt các điểm chính và đưa ra kết luận.

Việc lựa chọn và sử dụng các reporting verbs một cách chính xác và đa dạng là rất quan trọng để thể hiện quan điểm của người viết và tạo ra một giọng văn học thuật. Nên sử dụng các reporting verbs khác nhau để thể hiện các mức độ khẳng định khác nhau (ví dụ: argue, suggest, claim, imply). Ngoài ra, nên chú ý đến thì và thể của các reporting verbs để đảm bảo tính chính xác và phù hợp.

Việc tìm kiếm phản hồi từ người hướng dẫn và đồng nghiệp là một phần quan trọng của quá trình viết luận án. Phản hồi giúp người viết nhận ra các lỗi sai, cải thiện cấu trúc và ngôn ngữ, và đảm bảo tính logic và mạch lạc của chương tổng quan. Nên tìm kiếm phản hồi từ nhiều nguồn khác nhau để có được một cái nhìn toàn diện.

Nghiên cứu này có một số hạn chế. Thứ nhất, dữ liệu chỉ được thu thập từ một số ít lĩnh vực nghiên cứu. Thứ hai, nghiên cứu chỉ tập trung vào chương tổng quan trong luận án, mà không xem xét các phần khác của luận án. Thứ ba, nghiên cứu không xem xét các yếu tố cá nhân của người viết, chẳng hạn như trình độ tiếng Anh và kinh nghiệm viết.

Các nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào việc khắc phục các hạn chế của nghiên cứu này. Chẳng hạn, nghiên cứu có thể thu thập dữ liệu từ nhiều lĩnh vực nghiên cứu khác nhau, hoặc xem xét các phần khác của luận án. Ngoài ra, nghiên cứu có thể xem xét các yếu tố cá nhân của người viết và mối quan hệ của chúng với chất lượng của chương tổng quan.

Nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển các hướng dẫn chi tiết và dễ tiếp cận cho người Việt Nam viết luận án tiến sĩ bằng tiếng Anh. Các hướng dẫn này nên cung cấp thông tin về cấu trúc, ngôn ngữ, và các quy ước học thuật. Ngoài ra, nên có các khóa học và hội thảo để giúp người viết nâng cao kỹ năng viết và tự tin hơn trong quá trình viết luận án.