Tổng quan nghiên cứu

Phim điện ảnh "Kong: Skull Island" do Jordan Vogt-Roberts đạo diễn, phát hành năm 2017 với kinh phí khoảng 185 triệu USD, là một tác phẩm thuộc thể loại hành động, phiêu lưu, khoa học viễn tưởng và giả tưởng. Bộ phim không chỉ thu hút khán giả bởi nội dung hấp dẫn mà còn được ghi nhận là bộ phim Hollywood đầu tiên quay nhiều cảnh tại Việt Nam, góp phần quảng bá du lịch và văn hóa địa phương. Với hơn 350 mẫu câu được trích xuất từ phụ đề tiếng Anh của phim, nghiên cứu tập trung phân tích các nguồn lực thái độ (Attitudinal Resources) theo lý thuyết Appraisal, nhằm khám phá cách thức biểu đạt thái độ của tác giả qua ngôn ngữ.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định và phân tích các tiểu loại của thái độ gồm Affect (cảm xúc), Judgement (đánh giá hành vi con người) và Appreciation (đánh giá giá trị sự vật, hiện tượng) trong phim, đồng thời làm rõ các hiện thực cú pháp và ngữ nghĩa của chúng. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong phụ đề tiếng Anh của phim "Kong: Skull Island", với dữ liệu thu thập trong toàn bộ thời lượng phim. Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc cung cấp hiểu biết sâu sắc về cách thức ngôn ngữ thể hiện thái độ trong phim, hỗ trợ giảng dạy và học tập tiếng Anh, đặc biệt trong lĩnh vực phân tích ngôn ngữ và giao tiếp liên văn bản.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết Appraisal, một phần của Ngữ pháp chức năng hệ thống (Systemic Functional Linguistics - SFL) do Halliday phát triển và được Martin cùng White mở rộng. Appraisal tập trung vào cách ngôn ngữ được sử dụng để thể hiện đánh giá, quan điểm và thiết lập mối quan hệ xã hội trong giao tiếp. Trong đó, hệ thống Attitude gồm ba tiểu loại chính:

  • Affect: Biểu đạt cảm xúc, bao gồm các trạng thái như hạnh phúc, lo lắng, hài lòng, bất an.
  • Judgement: Đánh giá hành vi con người dựa trên các chuẩn mực xã hội, gồm các khía cạnh như năng lực, tính trung thực, đạo đức.
  • Appreciation: Đánh giá giá trị của sự vật, hiện tượng, sản phẩm hoặc quá trình, dựa trên các tiêu chí về tác động, cấu trúc và giá trị xã hội.

Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng mô hình "Clause as Representation" trong SFL để phân tích các thành phần cú pháp của câu, bao gồm các loại quá trình (material, mental, relational, existential) và các nhóm từ (danh từ, động từ, tính từ, trạng từ) nhằm làm rõ cách thức các nguồn lực thái độ được hiện thực hóa trong ngôn ngữ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả kết hợp cả phân tích định tính và định lượng. Dữ liệu được thu thập từ phụ đề tiếng Anh của phim "Kong: Skull Island" với tổng số khoảng 350 mẫu câu chứa các biểu hiện thái độ. Mẫu được chọn ngẫu nhiên nhằm đảm bảo tính đại diện.

Phân tích định lượng được thực hiện để xác định tần suất xuất hiện của từng tiểu loại thái độ, trong khi phân tích định tính tập trung vào việc mô tả chi tiết các hiện thực cú pháp và ngữ nghĩa của các biểu hiện này dựa trên khung lý thuyết Appraisal và SFL. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu được thiết kế nhằm đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy của kết quả. Quá trình nghiên cứu được tiến hành theo các bước: tổng hợp lý thuyết, thu thập dữ liệu, phân loại và phân tích dữ liệu, thảo luận kết quả và đề xuất ứng dụng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tần suất xuất hiện các tiểu loại thái độ: Trong tổng số 350 mẫu, tiểu loại Affect chiếm khoảng 40%, Judgement chiếm 35%, và Appreciation chiếm 25%. Điều này cho thấy cảm xúc và đánh giá hành vi con người là hai yếu tố được thể hiện nhiều nhất trong phụ đề phim.

  2. Hiện thực cú pháp của các tiểu loại: Các nguồn lực thái độ chủ yếu được hiện thực qua các nhóm danh từ và tính từ. Ví dụ, Affect thường xuất hiện dưới dạng nhóm danh từ biểu thị cảm xúc như "glad", "worried" hoặc nhóm tính từ như "pleased", "sorry". Judgement thường được thể hiện qua các cụm danh từ chỉ phẩm chất con người như "brave", "dishonest" hoặc động từ như "cheat", "deceive". Appreciation thường xuất hiện qua các tính từ mô tả giá trị như "captivating", "boring" hoặc cụm danh từ như "remarkable performance".

  3. Hiện thực ngữ nghĩa: Các biểu hiện thái độ trong phim chủ yếu mang giá trị tích cực, đặc biệt trong Affect và Appreciation, phản ánh thái độ tích cực của tác giả đối với các sự kiện và nhân vật. Ví dụ, các biểu hiện như "glad to hear it" (hạnh phúc), "pleased to be joined" (hài lòng) xuất hiện nhiều hơn so với các biểu hiện tiêu cực như "worried about you" (lo lắng), "sorry for your men" (thương tiếc).

  4. Chức năng trong quá trình ngôn ngữ: Các tiểu loại thái độ đóng vai trò quan trọng trong các quá trình ngữ pháp như quá trình vật chất (material process) và quá trình tâm lý (mental process), góp phần tạo nên ý nghĩa giao tiếp và thể hiện quan điểm của người nói.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sự ưu thế của các biểu hiện tích cực trong phụ đề phim phù hợp với mục đích tạo cảm xúc tích cực và truyền tải thông điệp lạc quan đến khán giả. So sánh với các nghiên cứu trước đây về Appraisal trong các thể loại văn bản khác, phim "Kong: Skull Island" thể hiện sự cân bằng giữa các tiểu loại thái độ nhưng thiên về Affect và Judgement, phù hợp với đặc trưng của thể loại phim hành động phiêu lưu.

Việc các nhóm danh từ và tính từ được sử dụng phổ biến trong việc biểu đạt thái độ cũng tương đồng với các nghiên cứu về ngôn ngữ giao tiếp và văn bản đa phương tiện. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tần suất các tiểu loại thái độ và bảng tổng hợp các cấu trúc cú pháp điển hình, giúp minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường sử dụng phim trong giảng dạy tiếng Anh: Khuyến khích giáo viên sử dụng phụ đề phim như "Kong: Skull Island" để giúp học sinh nhận diện và phân tích các biểu hiện thái độ, từ đó nâng cao kỹ năng đọc hiểu và giao tiếp.

  2. Phát triển tài liệu giảng dạy dựa trên Appraisal Theory: Xây dựng các bài tập và tài liệu học tập tập trung vào phân tích các tiểu loại thái độ nhằm giúp sinh viên hiểu sâu hơn về cách thức biểu đạt cảm xúc và đánh giá trong ngôn ngữ.

  3. Đào tạo kỹ năng phân tích ngôn ngữ đa phương tiện: Tổ chức các khóa học hoặc hội thảo về phân tích ngôn ngữ trong phim và các sản phẩm truyền thông khác, giúp sinh viên và giảng viên nâng cao năng lực nghiên cứu và ứng dụng lý thuyết ngôn ngữ.

  4. Khuyến khích nghiên cứu tiếp theo mở rộng phạm vi: Đề xuất các nghiên cứu tiếp theo mở rộng sang các thể loại phim khác hoặc các ngôn ngữ phụ đề khác để so sánh và làm phong phú thêm hiểu biết về thái độ trong ngôn ngữ phim.

Các giải pháp trên nên được thực hiện trong vòng 1-2 năm tới, với sự phối hợp của các trường đại học, trung tâm đào tạo ngoại ngữ và các nhà nghiên cứu ngôn ngữ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh tại các trường đại học và trung học: Nghiên cứu cung cấp kiến thức chuyên sâu về cách thức biểu đạt thái độ trong ngôn ngữ, giúp họ thiết kế bài giảng sinh động và hiệu quả hơn.

  2. Sinh viên chuyên ngành Ngôn ngữ Anh và Ngôn ngữ học ứng dụng: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá để hiểu và áp dụng lý thuyết Appraisal trong phân tích ngôn ngữ, đặc biệt trong lĩnh vực phim và truyền thông.

  3. Nhà nghiên cứu ngôn ngữ và truyền thông đa phương tiện: Công trình mở ra hướng nghiên cứu mới về thái độ trong phụ đề phim, hỗ trợ phát triển các nghiên cứu liên ngành về ngôn ngữ và truyền thông.

  4. Biên tập viên và dịch giả phim: Hiểu rõ các biểu hiện thái độ giúp họ dịch thuật chính xác và truyền tải đúng tinh thần của tác phẩm, nâng cao chất lượng phụ đề và lồng tiếng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Appraisal Theory là gì và tại sao được sử dụng trong nghiên cứu này?
    Appraisal Theory là một mô hình ngôn ngữ học giúp phân tích cách thức biểu đạt đánh giá, cảm xúc và quan điểm trong ngôn ngữ. Nghiên cứu sử dụng lý thuyết này để khám phá cách các tiểu loại thái độ được thể hiện trong phụ đề phim, giúp hiểu sâu hơn về ý nghĩa giao tiếp.

  2. Phim "Kong: Skull Island" có đặc điểm gì nổi bật trong việc sử dụng ngôn ngữ thái độ?
    Phim sử dụng đa dạng các biểu hiện thái độ, trong đó các biểu hiện tích cực chiếm ưu thế, phản ánh thái độ lạc quan và khích lệ. Các tiểu loại Affect và Judgement được thể hiện nhiều, phù hợp với nội dung phim hành động phiêu lưu.

  3. Các biểu hiện thái độ được hiện thực hóa như thế nào về mặt cú pháp?
    Chủ yếu qua các nhóm danh từ và tính từ, ví dụ như các tính từ biểu cảm ("glad", "worried") và danh từ chỉ phẩm chất ("hero", "liar"). Ngoài ra, động từ và trạng từ cũng đóng vai trò trong việc thể hiện thái độ.

  4. Nghiên cứu có thể ứng dụng như thế nào trong giảng dạy tiếng Anh?
    Giúp giáo viên và sinh viên nhận diện và phân tích các biểu hiện thái độ trong ngôn ngữ, từ đó nâng cao kỹ năng đọc hiểu, phân tích ngôn ngữ và giao tiếp hiệu quả hơn qua các tài liệu phim.

  5. Có hạn chế nào trong nghiên cứu này không?
    Nghiên cứu giới hạn trong phụ đề tiếng Anh của một bộ phim duy nhất, chưa mở rộng sang các thể loại phim khác hoặc các ngôn ngữ phụ đề khác, do đó kết quả có thể chưa đại diện cho toàn bộ lĩnh vực ngôn ngữ phim.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định và phân tích thành công các tiểu loại Attitude gồm Affect, Judgement và Appreciation trong phụ đề phim "Kong: Skull Island" với hơn 350 mẫu câu.
  • Các biểu hiện thái độ chủ yếu được hiện thực qua nhóm danh từ và tính từ, với giá trị tích cực chiếm ưu thế, phản ánh quan điểm lạc quan của tác giả.
  • Kết quả góp phần làm rõ cách thức ngôn ngữ thể hiện thái độ trong phim, hỗ trợ giảng dạy và nghiên cứu ngôn ngữ ứng dụng.
  • Đề xuất các giải pháp ứng dụng trong giáo dục và nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả học tập và phát triển lý thuyết.
  • Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng nghiên cứu sang các thể loại phim và ngôn ngữ khác, đồng thời phát triển tài liệu giảng dạy dựa trên lý thuyết Appraisal.

Mời quý độc giả và các nhà nghiên cứu tiếp tục khai thác và ứng dụng các kết quả này để nâng cao hiểu biết về ngôn ngữ và giao tiếp trong phim ảnh.