Các yếu tố ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính của ngân hàng thương mại Việt Nam

• Tác giả: Hà Mỹ Tâm
• Người hướng dẫn: Dr. Nguyễn Thị Như Quỳnh
• Trường học: Ho Chi Minh University of Banking
• Chuyên ngành: Finance – Banking
• Đề tài: Các yếu tố ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính của ngân hàng thương mại Việt Nam
• Loại tài liệu: graduation thesis
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• ABSTRACT
• TÓM TẮT
• COMMITMENTS
• ACKNOWLEDGMENT
• 1. CHƯƠNG 1: INTRODUCTION
• 1.1. REASONS FOR CHOOSING A RESEARCH TOPIC
• 1.2. SCOPE AND OBJECT OF THE RESEARCH
• 1.3. RESEARCH METHODOLOGY
• 1.4. CONTRIBUTIONS OF THE RESEARCH
• 1.5. STRUCTURE OF THE RESEARCH
• 1.6. CONCLUSION OF THE CHAPTER 1
• 2. CHƯƠNG 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. Definition of financial stability and financial instability
• 2.2. Definition of banking stability
• 2.3. The role and significance of banking stability
• 2.4. Measuring banking stability
• 2.5. FACTORS AFFECTING FINANCIAL STABILITY OF BANK
• 2.6. Researches in Vietnam
• 2.7. CONCLUSION OF THE CHAPTER 2
• 3. CHƯƠNG 3: RESEARCH METHODOLOGY
• 3.1. General research model
• 3.2. Explain variables in the research model and develop research hypotheses
• 3.3. CONCLUSION OF THE CHAPTER 3
• 4. CHƯƠNG 4: ANALYZE RESEARCH RESULTS
• 4.1. STATISTICAL DESCRIPTION OF VARIABLES IN THE RESEARCH MODEL
• 4.2. DISCUSSION ABOUT RESEARCH RESULTS
• 4.2.1. Return on equity (ROE)
• 4.2.2. Non-performing loan (NPL)
• 4.2.3. Capital adequacy ratio (CAR)
• 4.2.4. Loan to deposit ratio (LDR)
• 4.2.5. Non-interest income (NII)
• 4.2.6. Economic growth rate (GDP)
• 4.2.7. Lagged variable of banking stability (l.
• 4.3. CONCLUSION OF THE CHAPTER 4
• 4.4. LIMITING FURTHER RESEARCH DIRECTIONS
• 5. CONCLUSION OF THE CHAPTER 5
• LIST OF ACRONYMS
• LIST OF TABLES
• LIST OF GRAPHICS

I. Tổng Quan Sự Ổn Định Tài Chính Ngân Hàng TM Việt Nam

Trong hệ thống tài chính, ngân hàng thương mại Việt Nam (NHTM) đóng vai trò huyết mạch, cung cấp nguồn vốn quan trọng cho nền kinh tế, thúc đẩy phát triển sản xuất và là cầu nối giữa doanh nghiệp và thị trường. Vì vậy, sự ổn định tài chính ngân hàng có ảnh hưởng rất lớn đến "sức khỏe" của nền kinh tế. Những năm gần đây, ngành ngân hàng thường xuyên đối mặt với nhiều yếu tố rủi ro như rủi ro tín dụng, rủi ro thị trường và rủi ro hoạt động. Điều này không chỉ gây ra tổn thất tài chính, làm giảm giá trị vốn hóa thị trường của ngân hàng, mà còn có thể khiến hoạt động kinh doanh của ngân hàng bị thua lỗ, thậm chí phá sản. Để đối mặt với thách thức cũng như nắm bắt cơ hội từ xu hướng, các NHTM Việt Nam phải luôn điều chỉnh và xây dựng chiến lược kinh doanh bằng sự biến động không ngừng trong từng giai đoạn để đạt được mục tiêu hiệu quả, tạo dựng một hệ thống tài chính vững mạnh, nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế. Nghiên cứu này tập trung vào phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính của NHTM Việt Nam, sử dụng dữ liệu mới nhất để có cái nhìn chính xác hơn về tình hình hiện tại.

1.1. Định Nghĩa Về Sự Ổn Định Tài Chính Ngân Hàng

Theo Alawode và Sadek (2008), định nghĩa về ổn định tài chính có thể được tiếp cận từ hai hướng khác nhau: định nghĩa trực tiếp về ổn định tài chính và định nghĩa gián tiếp về bất ổn tài chính. Trường phái định nghĩa trực tiếp về ổn định tài chính được thực hiện bởi các ngân hàng trên toàn thế giới như ngân hàng Châu Âu, Anh, Thụy Sĩ, Đức và Úc. Ngân hàng trung ương Anh khẳng định rằng ổn định tài chính là về việc xác định rủi ro trong hệ thống tài chính và hành động để giảm thiểu chúng (Kim & Mehrotra, 2017). Theo ngân hàng Châu Âu, ổn định tài chính là một trạng thái trong đó việc xây dựng các rủi ro hệ thống được ngăn chặn. Ổn định tài chính có nghĩa là một hệ thống tài chính trong đó các tổ chức - trung gian tài chính, thị trường tài chính và cơ sở hạ tầng tài chính - thực hiện tốt các chức năng của mình và có khả năng chống chịu các cú sốc tiềm ẩn. German central bank cho rằng ổn định tài chính là khả năng vận hành tốt các chức năng chính của hệ thống tài chính, ngay cả trong thời kỳ kinh tế căng thẳng và giai đoạn điều chỉnh cơ cấu để phân bổ hiệu quả các nguồn lực và rủi ro tài chính cũng như tạo ra một cơ sở hạ tầng tài chính hiệu quả.

1.2. Vai Trò và Ý Nghĩa Của Ổn Định Tài Chính Ngân Hàng

Allen & Wood (2006) lập luận rằng ổn định tài chính là một đặc điểm của một hệ thống kinh tế không dễ bị ảnh hưởng bởi các giai đoạn bất ổn tài chính, giảm thiểu các xáo trộn, chẳng hạn như các sự kiện bất ngờ, cú sốc, sự phát triển không lường trước hoặc thất bại bất ngờ. Theo Goodhart (2006), ổn định tài chính là sự vắng mặt của các cuộc khủng hoảng tài chính, có nghĩa là không có sự kiện hoặc rủi ro nào làm suy yếu hệ thống trung gian tín dụng và ảnh hưởng đến việc phân bổ vốn. Phân tích cụ thể về sự bất ổn trong hệ thống ngân hàng, Ngalawa et al. (2016) tin rằng có hai nguyên nhân dẫn đến bất ổn ngân hàng. Thứ nhất, khách hàng (bao gồm khách hàng cá nhân và khách hàng doanh nghiệp) có xu hướng rút tiền gửi khi họ lo ngại về khả năng thanh toán của ngân hàng, khi ngân hàng không thể thanh toán và một trong những giải pháp cho vấn đề của họ là thanh lý tài sản với giá lỗ.

II. Cách Đo Lường Ổn Định Tài Chính Ngân Hàng Hiệu Quả Nhất

Việc đo lường sự ổn định tài chính của ngân hàng thương mại Việt Nam là một nhiệm vụ phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp của nhiều chỉ số và phương pháp phân tích. Các chỉ số này thường được chia thành hai nhóm chính: chỉ số định lượng và chỉ số định tính. Các chỉ số định lượng bao gồm các tỷ lệ tài chính như tỷ lệ an toàn vốn (CAR), tỷ lệ nợ xấu (NPL), tỷ lệ sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE), và tỷ lệ thanh khoản. Các chỉ số định tính bao gồm đánh giá về quản trị rủi ro ngân hàng, chất lượng quản lý, và mức độ tuân thủ các quy định pháp luật. Nghiên cứu này sử dụng phương pháp phân tích hồi quy với dữ liệu bảng (panel data) để xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến sự ổn định tài chính ngân hàng. Phương pháp này cho phép kiểm soát các yếu tố cố định theo thời gian và theo từng ngân hàng, từ đó đưa ra kết quả chính xác hơn. Ngoài ra, nghiên cứu còn sử dụng phương pháp GMM (Generalized Method of Moments) để khắc phục các vấn đề về tự tương quan và nội sinh trong mô hình.

2.1. Các Chỉ Số Định Lượng Đánh Giá Ổn Định Tài Chính

Các chỉ số định lượng đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá sự ổn định tài chính của ngân hàng. Tỷ lệ an toàn vốn (CAR) là một trong những chỉ số quan trọng nhất, cho thấy khả năng của ngân hàng trong việc hấp thụ các khoản lỗ tiềm ẩn. Tỷ lệ nợ xấu (NPL) phản ánh chất lượng tín dụng của ngân hàng và khả năng thu hồi nợ. Tỷ lệ sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) cho thấy hiệu quả sử dụng vốn của ngân hàng. Tỷ lệ thanh khoản đo lường khả năng của ngân hàng trong việc đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán ngắn hạn. Việc theo dõi và phân tích các chỉ số này giúp các nhà quản lý ngân hàng và cơ quan quản lý có cái nhìn tổng quan về sức khỏe của ngân hàng và đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời khi cần thiết.

2.2. Đánh Giá Định Tính Quản Trị Rủi Ro và Tuân Thủ Pháp Luật

Bên cạnh các chỉ số định lượng, đánh giá định tính cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định sự ổn định tài chính của ngân hàng. Quản trị rủi ro hiệu quả giúp ngân hàng nhận diện, đo lường, và kiểm soát các rủi ro tiềm ẩn. Chất lượng quản lý có ảnh hưởng lớn đến khả năng đưa ra các quyết định đúng đắn và thực hiện các chiến lược hiệu quả. Mức độ tuân thủ các quy định pháp luật cho thấy cam kết của ngân hàng đối với việc hoạt động một cách minh bạch và có trách nhiệm. Các yếu tố định tính này thường được đánh giá thông qua các cuộc kiểm tra, thanh tra, và đánh giá của các cơ quan quản lý và kiểm toán độc lập.

III. Top 7 Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Ổn Định Tài Chính NH Việt Nam

Nghiên cứu đã xác định một số yếu tố chính ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính của ngân hàng thương mại Việt Nam. Các yếu tố này có thể được chia thành hai nhóm: yếu tố bên trong ngân hàng và yếu tố bên ngoài ngân hàng. Yếu tố bên trong bao gồm quy mô ngân hàng, tỷ lệ an toàn vốn (CAR), tỷ lệ nợ xấu (NPL), tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR), và thu nhập ngoài lãi (NII). Yếu tố bên ngoài bao gồm lạm phát (INF) và tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP). Kết quả nghiên cứu cho thấy quy mô ngân hàng và tỷ lệ an toàn vốn (CAR) có tác động tích cực đến sự ổn định tài chính ngân hàng, trong khi tỷ lệ nợ xấu (NPL), tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR), thu nhập ngoài lãi (NII), lạm phát (INF) và tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) có tác động tiêu cực.

3.1. Tác Động Của Quy Mô Ngân Hàng SIZE Đến Ổn Định Tài Chính

Quy mô ngân hàng, được đo lường bằng tổng tài sản, có tác động tích cực đến sự ổn định tài chính. Các ngân hàng lớn thường có khả năng đa dạng hóa hoạt động kinh doanh và giảm thiểu rủi ro tốt hơn so với các ngân hàng nhỏ. Họ cũng có lợi thế về quy mô trong việc huy động vốn và quản lý chi phí. Theo tài liệu gốc, ngân hàng lớn có khả năng chịu đựng các cú sốc kinh tế tốt hơn và ít có khả năng phá sản hơn.

3.2. Tỷ Lệ An Toàn Vốn CAR Ảnh Hưởng Thế Nào Đến Sự Ổn Định

Tỷ lệ an toàn vốn (CAR) là một chỉ số quan trọng về sức khỏe của ngân hàng. Tỷ lệ CAR cao cho thấy ngân hàng có đủ vốn để hấp thụ các khoản lỗ tiềm ẩn và duy trì hoạt động kinh doanh. Các quy định về CAR thường được đặt ra bởi các cơ quan quản lý để đảm bảo rằng các ngân hàng duy trì một mức vốn tối thiểu để đối phó với rủi ro. Nghiên cứu cho thấy rằng việc tăng tỷ lệ CAR có thể cải thiện sự ổn định tài chính của ngân hàng.

3.3. Nợ Xấu NPL và Ảnh Hưởng Tiêu Cực Đến Sự Ổn Định

Nợ xấu (NPL) là một trong những yếu tố chính gây ra bất ổn tài chính cho ngân hàng. Nợ xấu làm giảm lợi nhuận của ngân hàng, tăng chi phí dự phòng rủi ro, và làm suy yếu khả năng thanh khoản. Tỷ lệ NPL cao có thể dẫn đến mất niềm tin của người gửi tiền và các nhà đầu tư, gây ra hiệu ứng domino trong hệ thống ngân hàng. Việc kiểm soát và giảm thiểu NPL là một trong những ưu tiên hàng đầu của các ngân hàng thương mại Việt Nam.

IV. Bí Quyết Quản Lý Rủi Ro Để Ổn Định Tài Chính Ngân Hàng

Quản lý rủi ro hiệu quả là yếu tố then chốt để đảm bảo sự ổn định tài chính của ngân hàng thương mại Việt Nam. Các ngân hàng cần phải xây dựng và thực hiện các chính sách và quy trình quản lý rủi ro chặt chẽ, bao gồm nhận diện, đo lường, giám sát, và kiểm soát các loại rủi ro khác nhau như rủi ro tín dụng, rủi ro thị trường, rủi ro hoạt động, và rủi ro thanh khoản. Ngoài ra, các ngân hàng cũng cần phải tuân thủ các quy định về quản trị rủi ro do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành. Việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế về quản trị rủi ro cũng là một yếu tố quan trọng để nâng cao sự ổn định tài chính ngân hàng.

4.1. Xây Dựng Hệ Thống Nhận Diện và Đo Lường Rủi Ro Hiệu Quả

Việc xây dựng một hệ thống nhận diện và đo lường rủi ro hiệu quả là bước đầu tiên trong quản trị rủi ro. Ngân hàng cần phải xác định các nguồn gốc rủi ro tiềm ẩn và sử dụng các công cụ và kỹ thuật phù hợp để đo lường mức độ rủi ro. Hệ thống này cần phải được cập nhật thường xuyên để phản ánh những thay đổi trong môi trường kinh doanh và hoạt động của ngân hàng.

4.2. Giám Sát và Kiểm Soát Rủi Ro Đảm Bảo Tuân Thủ Quy Trình

Sau khi rủi ro đã được nhận diện và đo lường, ngân hàng cần phải thiết lập các cơ chế giám sát và kiểm soát rủi ro để đảm bảo rằng các rủi ro này được quản lý một cách hiệu quả. Các cơ chế này có thể bao gồm các giới hạn rủi ro, các quy trình phê duyệt tín dụng, và các hệ thống báo cáo rủi ro. Việc tuân thủ các quy trình và chính sách quản trị rủi ro là rất quan trọng để đảm bảo sự ổn định tài chính ngân hàng.

V. Phân Tích Ảnh Hưởng Kinh Tế Vĩ Mô Đến Ổn Định Tài Chính NH

Môi trường kinh tế vĩ mô có ảnh hưởng đáng kể đến sự ổn định tài chính của ngân hàng thương mại Việt Nam. Lạm phát (INF), tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP), lãi suất, và tỷ giá hối đoái là những yếu tố vĩ mô quan trọng có thể tác động đến hoạt động kinh doanh và sức khỏe của ngân hàng. Lạm phát cao có thể làm giảm giá trị thực của các khoản vay và làm tăng chi phí hoạt động của ngân hàng. Tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại có thể làm giảm nhu cầu tín dụng và làm tăng tỷ lệ nợ xấu.

5.1. Tác Động Của Lạm Phát INF Đến Hoạt Động Ngân Hàng

Lạm phát (INF) là một yếu tố vĩ mô quan trọng có thể ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính của ngân hàng. Lạm phát cao có thể làm giảm giá trị thực của các khoản vay, làm tăng chi phí hoạt động của ngân hàng, và làm giảm khả năng sinh lời. Ngân hàng cần phải điều chỉnh lãi suất và các chính sách tín dụng để đối phó với lạm phát.

5.2. Tăng Trưởng GDP và Ảnh Hưởng Đến Nhu Cầu Tín Dụng

Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) có ảnh hưởng trực tiếp đến nhu cầu tín dụng của nền kinh tế. Khi kinh tế tăng trưởng, nhu cầu vay vốn của các doanh nghiệp và cá nhân tăng lên, tạo cơ hội cho ngân hàng mở rộng hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế quá nóng cũng có thể dẫn đến bong bóng tài sản và rủi ro tín dụng tăng cao.

VI. Giải Pháp Nâng Cao Ổn Định Tài Chính Ngân Hàng TM Việt Nam

Để nâng cao sự ổn định tài chính của ngân hàng thương mại Việt Nam, cần có sự phối hợp giữa các ngân hàng, cơ quan quản lý, và chính phủ. Các ngân hàng cần phải tập trung vào quản trị rủi ro hiệu quả, nâng cao chất lượng tín dụng, và tuân thủ các quy định về an toàn vốn. Cơ quan quản lý cần phải tăng cường giám sát và thanh tra hoạt động của các ngân hàng, đồng thời ban hành các chính sách phù hợp để hỗ trợ sự phát triển ổn định của ngành ngân hàng. Chính phủ cần phải duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp, và hỗ trợ các ngành kinh tế trọng điểm.

6.1. Tăng Cường Giám Sát và Thanh Tra Hoạt Động Ngân Hàng

Cơ quan quản lý cần phải tăng cường giám sát và thanh tra hoạt động của các ngân hàng, đảm bảo rằng các ngân hàng tuân thủ các quy định về an toàn vốn, quản trị rủi ro, và các quy định khác. Việc phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm có thể giúp ngăn chặn các rủi ro tiềm ẩn và bảo vệ sự ổn định tài chính của hệ thống ngân hàng.

6.2. Chính Sách Hỗ Trợ Phát Triển Ngành Ngân Hàng Bền Vững

Chính phủ cần phải ban hành các chính sách phù hợp để hỗ trợ sự phát triển ổn định của ngành ngân hàng, bao gồm các chính sách về lãi suất, tỷ giá hối đoái, và các chính sách tín dụng. Các chính sách này cần phải được thiết kế để khuyến khích các ngân hàng hoạt động một cách an toàn, hiệu quả, và bền vững.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hệ thống tài chính toàn cầu ngày càng phức tạp, sự ổn định tài chính của các ngân hàng thương mại đóng vai trò then chốt trong việc duy trì sức khỏe kinh tế quốc gia. Tại Việt Nam, các ngân hàng thương mại chiếm khoảng 70% số lượng ngân hàng và 83% tổng vốn điều lệ, do đó, sự ổn định của nhóm này ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Giai đoạn nghiên cứu từ 2013 đến 2022, bao gồm cả tác động của đại dịch COVID-19, đã chứng kiến nhiều biến động kinh tế và rủi ro tài chính, làm nổi bật nhu cầu cấp thiết trong việc phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính của các ngân hàng thương mại Việt Nam.

Mục tiêu chính của luận văn là xác định và đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố nội bộ và vĩ mô đến sự ổn định tài chính của các ngân hàng thương mại Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp chính sách nhằm nâng cao tính ổn định của hệ thống ngân hàng. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 25 ngân hàng thương mại có dữ liệu tài chính minh bạch và được kiểm toán, đại diện cho phần lớn thị trường ngân hàng Việt Nam. Việc sử dụng dữ liệu bảng trong 10 năm giúp đánh giá toàn diện các biến động và xu hướng trong hoạt động ngân hàng, đồng thời cung cấp cơ sở dữ liệu cập nhật và chính xác cho các phân tích định lượng.

Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm mới, góp phần làm rõ các nhân tố ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính của ngân hàng trong bối cảnh kinh tế Việt Nam hiện nay. Kết quả nghiên cứu không chỉ hỗ trợ các nhà quản lý ngân hàng trong việc xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả mà còn giúp các nhà hoạch định chính sách có cơ sở để điều chỉnh các quy định nhằm tăng cường sự ổn định và phát triển bền vững của hệ thống tài chính quốc gia.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về sự ổn định tài chính và mô hình đo lường sự ổn định ngân hàng thông qua chỉ số Z-score. Theo đó, sự ổn định tài chính được định nghĩa là khả năng của hệ thống tài chính trong việc thực hiện hiệu quả các chức năng, đồng thời chịu đựng được các cú sốc kinh tế mà không gây ra rối loạn nghiêm trọng. Khái niệm này được củng cố bởi các quan điểm từ các ngân hàng trung ương châu Âu, Anh, Thụy Sĩ và Đức, nhấn mạnh vai trò của việc phòng ngừa rủi ro hệ thống và duy trì hoạt động liên tục của các tổ chức tài chính.

Chỉ số Z-score được sử dụng làm thước đo chính cho sự ổn định ngân hàng, được tính dựa trên tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA), tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (E/A) và độ lệch chuẩn của ROA trong ba năm. Công thức tính Z-score là:

$$ Z\text{-}score = \frac{E/A + ROA}{\sigma(ROA)} $$

Trong đó, giá trị Z-score càng lớn biểu thị mức độ ổn định càng cao và rủi ro vỡ nợ càng thấp. Ngoài ra, các khái niệm chuyên ngành như tỷ lệ nợ xấu (NPL), tỷ lệ an toàn vốn (CAR), tỷ lệ cho vay trên huy động (LDR), thu nhập ngoài lãi (NII), lạm phát (INF) và tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) được xem xét như các biến độc lập ảnh hưởng đến sự ổn định ngân hàng.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng với dữ liệu bảng thu thập từ báo cáo tài chính của 25 ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn 2013-2022, tổng cộng 250 quan sát. Các biến được xác định rõ ràng, trong đó biến phụ thuộc là logarit của Z-score (lnZ-score) để giảm thiểu sự khác biệt lớn giữa các ngân hàng.

Phân tích hồi quy được thực hiện qua ba mô hình: Pooled OLS, Fixed Effects Model (FEM) và Random Effects Model (REM). Các kiểm định F-test, Hausman test và Breusch-Pagan Lagrangian multiplier test được áp dụng để lựa chọn mô hình phù hợp nhất. Để xử lý các vấn đề về tự tương quan, phương sai thay đổi và nội sinh, các kiểm định White test, Wooldridge test và Durbin-Wu Hausman test được thực hiện. Cuối cùng, phương pháp Generalized Method of Moments (GMM) được sử dụng để khắc phục các vấn đề trên, đảm bảo tính chính xác và tin cậy của kết quả.

Quá trình nghiên cứu được hỗ trợ bởi phần mềm Stata 17.0, giúp thực hiện các phân tích thống kê mô tả, ma trận tương quan, kiểm tra đa cộng tuyến bằng hệ số VIF, và các kiểm định chuyên sâu khác. Việc lựa chọn mẫu dựa trên tiêu chí minh bạch và đầy đủ dữ liệu tài chính, đảm bảo tính đại diện cho hệ thống ngân hàng Việt Nam.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng tích cực của quy mô ngân hàng (SIZE) và tỷ lệ an toàn vốn (CAR): Kết quả hồi quy GMM cho thấy quy mô ngân hàng có hệ số dương và có ý nghĩa thống kê ở mức 1%, cho thấy các ngân hàng có tổng tài sản lớn hơn có khả năng duy trì sự ổn định tài chính cao hơn. Tương tự, tỷ lệ CAR cũng có ảnh hưởng tích cực với mức ý nghĩa 5%, khẳng định vai trò của vốn chủ sở hữu trong việc giảm thiểu rủi ro và tăng cường khả năng chống chịu của ngân hàng.

2. Ảnh hưởng tiêu cực của nợ xấu (NPL), tỷ lệ cho vay trên huy động (LDR), thu nhập ngoài lãi (NII), lạm phát (INF) và tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP): NPL có hệ số âm và ý nghĩa thống kê 1%, phản ánh rằng tỷ lệ nợ xấu cao làm giảm sự ổn định của ngân hàng do tăng rủi ro tín dụng. LDR cũng có ảnh hưởng tiêu cực với ý nghĩa 5%, cho thấy việc cho vay vượt quá huy động có thể gây ra rủi ro thanh khoản. Đáng chú ý, NII có tác động tiêu cực, trái với một số nghiên cứu trước đây, với ý nghĩa 10%, cho thấy thu nhập ngoài lãi không phải lúc nào cũng giúp tăng ổn định trong bối cảnh Việt Nam. Lạm phát và GDP đều có hệ số âm và ý nghĩa thống kê 5%, cho thấy các biến vĩ mô này có thể tạo áp lực lên sự ổn định ngân hàng trong giai đoạn nghiên cứu.

3. Tác động không đáng kể của lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE): ROE không có ý nghĩa thống kê trong mô hình, cho thấy lợi nhuận không phải là yếu tố quyết định trực tiếp đến sự ổn định tài chính của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn này.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các phát hiện trên có thể được giải thích như sau: quy mô lớn và vốn cao giúp ngân hàng có nguồn lực tài chính vững chắc, khả năng hấp thụ rủi ro tốt hơn và tạo niềm tin cho khách hàng, từ đó tăng tính ổn định. Ngược lại, nợ xấu và tỷ lệ cho vay trên huy động cao làm tăng rủi ro tín dụng và thanh khoản, làm giảm sự ổn định. Thu nhập ngoài lãi có thể không ổn định hoặc phụ thuộc vào các hoạt động rủi ro hơn trong bối cảnh Việt Nam, dẫn đến tác động tiêu cực. Lạm phát và tăng trưởng kinh tế âm tính có thể phản ánh sự biến động kinh tế gây áp lực lên hoạt động ngân hàng.

So sánh với các nghiên cứu trong và ngoài nước, kết quả phù hợp với nhiều nghiên cứu cho thấy quy mô và vốn là nhân tố tích cực, trong khi nợ xấu và LDR là nhân tố tiêu cực. Tuy nhiên, sự khác biệt về tác động của NII và GDP cho thấy đặc thù kinh tế Việt Nam và giai đoạn nghiên cứu có thể ảnh hưởng đến kết quả, đòi hỏi nghiên cứu sâu hơn trong tương lai.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện hệ số hồi quy và mức ý nghĩa của từng biến, hoặc bảng tóm tắt kết quả hồi quy GMM với các chỉ số thống kê chi tiết, giúp minh họa rõ ràng mức độ ảnh hưởng của các nhân tố.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quy mô và vốn chủ sở hữu của ngân hàng: Các ngân hàng cần tập trung mở rộng quy mô tài sản và nâng cao tỷ lệ an toàn vốn (CAR) trong vòng 3-5 năm tới nhằm tăng khả năng chống chịu rủi ro và nâng cao sự ổn định tài chính. Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan quản lý nên hỗ trợ thông qua chính sách vốn và quy định phù hợp.

2. Kiểm soát chặt chẽ nợ xấu và quản lý tín dụng: Các ngân hàng cần áp dụng các biện pháp quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả, giảm tỷ lệ nợ xấu (NPL) xuống dưới mức trung bình ngành trong vòng 2 năm tới. Việc này bao gồm nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng, tăng cường thu hồi nợ và áp dụng công nghệ trong quản lý rủi ro.

3. Điều chỉnh tỷ lệ cho vay trên huy động (LDR) hợp lý: Ngân hàng cần duy trì LDR ở mức cân đối, tránh cho vay vượt quá khả năng huy động vốn để giảm thiểu rủi ro thanh khoản. Mục tiêu là giữ LDR trong khoảng an toàn theo quy định trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời tăng cường dự phòng thanh khoản.

4. Đa dạng hóa nguồn thu nhập và kiểm soát thu nhập ngoài lãi: Các ngân hàng nên đánh giá lại các hoạt động tạo thu nhập ngoài lãi, tập trung vào các dịch vụ có rủi ro thấp và ổn định, đồng thời xây dựng chiến lược phát triển bền vững trong vòng 3 năm tới. Cơ quan quản lý cần giám sát chặt chẽ các hoạt động này để tránh rủi ro tiềm ẩn.

5. Theo dõi và ứng phó với biến động kinh tế vĩ mô: Ngân hàng và cơ quan quản lý cần xây dựng các kịch bản ứng phó với biến động lạm phát và tăng trưởng kinh tế, đảm bảo sự ổn định trong các điều kiện kinh tế khác nhau. Việc này nên được thực hiện liên tục và cập nhật hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản lý ngân hàng thương mại: Luận văn cung cấp cái nhìn sâu sắc về các yếu tố ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính, giúp họ xây dựng chiến lược quản trị rủi ro và phát triển bền vững.

2. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách: Các cơ quan như Ngân hàng Nhà nước có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để điều chỉnh chính sách giám sát, quy định vốn và thanh khoản nhằm tăng cường sự ổn định của hệ thống ngân hàng.

3. Các nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng: Luận văn bổ sung bằng chứng thực nghiệm mới, hỗ trợ các nghiên cứu tiếp theo về sự ổn định tài chính và quản lý rủi ro ngân hàng tại Việt Nam.

4. Nhà đầu tư và chuyên gia phân tích tài chính: Thông tin về các nhân tố ảnh hưởng đến sự ổn định ngân hàng giúp đánh giá rủi ro và tiềm năng đầu tư vào các tổ chức tín dụng Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao lại sử dụng chỉ số Z-score để đo lường sự ổn định ngân hàng?
   Z-score là chỉ số phổ biến trong nghiên cứu tài chính, phản ánh khả năng chống chịu rủi ro vỡ nợ của ngân hàng dựa trên lợi nhuận, vốn và biến động lợi nhuận. Ví dụ, ngân hàng có Z-score cao có khả năng chịu đựng các cú sốc tài chính tốt hơn.

2. Quy mô ngân hàng ảnh hưởng như thế nào đến sự ổn định tài chính?
   Ngân hàng có quy mô lớn thường có nguồn lực tài chính dồi dào và khả năng đa dạng hóa rủi ro tốt hơn, từ đó tăng tính ổn định. Tuy nhiên, quy mô lớn cũng có thể đi kèm với rủi ro quản lý phức tạp hơn.

3. Tại sao nợ xấu (NPL) lại làm giảm sự ổn định của ngân hàng?
   Nợ xấu làm giảm khả năng thu hồi vốn, tăng chi phí dự phòng và làm suy giảm lợi nhuận, từ đó làm giảm khả năng thanh toán và ổn định tài chính của ngân hàng.

4. Tác động của thu nhập ngoài lãi (NII) đến sự ổn định ngân hàng là gì?
   Mặc dù NII giúp đa dạng hóa nguồn thu, trong bối cảnh Việt Nam, thu nhập ngoài lãi có thể không ổn định hoặc liên quan đến các hoạt động rủi ro, dẫn đến tác động tiêu cực đến sự ổn định.

5. Lạm phát và tăng trưởng kinh tế ảnh hưởng thế nào đến sự ổn định ngân hàng?
   Lạm phát cao có thể làm giảm giá trị tài sản và tăng rủi ro tín dụng, trong khi tăng trưởng kinh tế thấp làm giảm khả năng trả nợ của khách hàng, cả hai đều có thể làm giảm sự ổn định ngân hàng.

Kết luận

• Luận văn đã xác định các nhân tố chính ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn 2013-2022, bao gồm quy mô ngân hàng, tỷ lệ an toàn vốn, nợ xấu, tỷ lệ cho vay trên huy động, thu nhập ngoài lãi, lạm phát và tăng trưởng kinh tế.
• Kết quả cho thấy quy mô và vốn có tác động tích cực, trong khi nợ xấu, LDR, NII, lạm phát và GDP có tác động tiêu cực đến sự ổn định ngân hàng.
• Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) không có ảnh hưởng đáng kể trong mô hình nghiên cứu.
• Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường sự ổn định tài chính, bao gồm nâng cao vốn, kiểm soát nợ xấu, điều chỉnh LDR và đa dạng hóa nguồn thu nhập.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các khuyến nghị chính sách, theo dõi biến động kinh tế vĩ mô và nghiên cứu mở rộng về các yếu tố ảnh hưởng khác trong tương lai.

Để nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro và phát triển bền vững, các nhà quản lý ngân hàng và cơ quan quản lý nên áp dụng kết quả nghiên cứu này trong hoạch định chiến lược và chính sách tài chính.