PHÁP LUẬT VỀ PHÂN CHIA TÀI SẢN CHUNG CỦA VỢ CHỒNG KHI LY HÔN

Tài sản chung vợ chồng bao gồm tài sản do vợ chồng tạo ra, thu nhập từ lao động, sản xuất kinh doanh, hoa lợi, lợi tức từ tài sản riêng, tài sản được thừa kế chung, tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung. Quyền sử dụng đất có được sau khi kết hôn cũng được xem là tài sản chung, trừ trường hợp thừa kế riêng, tặng cho riêng hoặc có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng. Theo Đại học Luật TP.HCM năm 2018: Nếu người tặng cho đề cập đến quyền sở hữu, quyền sử dụng của vợ chồng hoặc không đề cập đến quyền sở hữu, quyền sử dụng của mỗi người, thì đó là tài sản tặng cho chung vợ chồng.

Tài sản chung không chỉ dùng để tạo lập, duy trì và phát triển đời sống gia đình mà còn đảm bảo thực hiện nghĩa vụ chung của vợ chồng, bao gồm nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch do vợ chồng thỏa thuận, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại mà vợ chồng cùng chịu trách nhiệm, nghĩa vụ đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình, nghĩa vụ phát sinh từ việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung, nghĩa vụ phát sinh từ việc sử dụng tài sản riêng để duy trì, phát triển tài sản chung hoặc tạo thu nhập chủ yếu cho gia đình, và nghĩa vụ bồi thường thiệt hại do con gây ra.

Việc chứng minh tài sản chung/riêng gặp nhiều khó khăn do thiếu bằng chứng, hồ sơ không đầy đủ hoặc sự lẫn lộn giữa tài sản riêng và thu nhập chung. Giải pháp là cần thu thập đầy đủ các chứng từ liên quan đến việc tạo lập tài sản, như hợp đồng mua bán, giấy tờ thừa kế, tặng cho, sao kê tài khoản ngân hàng, và các tài liệu khác chứng minh nguồn gốc tài sản. Trong trường hợp không có chứng cứ rõ ràng, Tòa án sẽ xem xét công sức đóng góp của mỗi bên và các yếu tố khác để đưa ra quyết định phân chia tài sản hợp lý.

Việc định giá tài sản chung, đặc biệt là bất động sản, doanh nghiệp hoặc các tài sản có giá trị lớn, thường gặp nhiều khó khăn do sự biến động của thị trường, sự khác biệt trong quan điểm định giá giữa các bên, và sự phức tạp trong việc xác định giá trị thực của tài sản. Để giải quyết vấn đề này, có thể sử dụng các phương pháp định giá khác nhau, như phương pháp so sánh, phương pháp chi phí, phương pháp thu nhập, và thuê các chuyên gia định giá độc lập để đưa ra ý kiến khách quan và chính xác.

Thỏa thuận phân chia tài sản là một giải pháp hiệu quả giúp các bên chủ động giải quyết tranh chấp, tiết kiệm thời gian và chi phí, và duy trì mối quan hệ hòa hảo sau ly hôn. Để thỏa thuận có hiệu lực pháp lý, cần được lập thành văn bản, có chữ ký của cả hai bên, và tuân thủ đúng quy định của pháp luật về hình thức và nội dung. Nội dung thỏa thuận cần rõ ràng, chi tiết, và bao gồm các điều khoản về phân chia tài sản, nghĩa vụ thanh toán nợ, và các vấn đề khác liên quan.

Nguyên tắc chia tài sản khi ly hôn dựa trên sự thỏa thuận của các bên. Nếu không thỏa thuận được, Tòa án sẽ giải quyết theo quy định của pháp luật, đảm bảo quyền lợi chính đáng của vợ và con, xem xét công sức đóng góp của mỗi bên vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung. Xem xét đến lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ chồng. Tòa án còn xem xét đến hoàn cảnh của mỗi bên để có quyết định công bằng, hợp lý. Cần có những chứng cứ xác thực khi Tòa Án làm căn cứ để phân xử, tránh trường hợp sai lệch.

Việc phân chia tài sản là quyền sử dụng đất được cha mẹ tặng cho thường gặp nhiều khó khăn do sự phức tạp trong việc xác định nguồn gốc tài sản và công sức đóng góp của mỗi bên. Nếu quyền sử dụng đất được tặng cho chung cho cả hai vợ chồng, thì được xem là tài sản chung. Nếu chỉ tặng cho riêng một bên, thì là tài sản riêng. Tuy nhiên, nếu trong quá trình hôn nhân, cả hai vợ chồng cùng đóng góp công sức vào việc xây dựng, cải tạo đất, thì bên không được tặng cho vẫn có quyền yêu cầu chia một phần giá trị tài sản.

Việc xác định công sức đóng góp của mỗi bên vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung là một yếu tố quan trọng để đảm bảo việc phân chia tài sản được công bằng. Công sức đóng góp có thể là tiền bạc, sức lao động, trí tuệ, hoặc các đóng góp khác có giá trị tương đương. Tòa án sẽ xem xét các yếu tố này để xác định tỷ lệ phân chia tài sản phù hợp cho mỗi bên, đảm bảo quyền lợi chính đáng của cả vợ và chồng.

Cần sửa đổi Luật Hôn nhân và Gia đình để làm rõ hơn các quy định về tài sản chung/riêng, công sức đóng góp, và lỗi của mỗi bên. Cần quy định cụ thể hơn về việc định giá tài sản, đặc biệt là các tài sản có giá trị lớn và phức tạp. Cần có cơ chế bảo vệ quyền lợi của phụ nữ và trẻ em trong quá trình phân chia tài sản, đảm bảo cuộc sống của họ sau ly hôn không bị ảnh hưởng quá nhiều.

Cần nâng cao năng lực của Tòa án trong việc giải quyết tranh chấp phân chia tài sản chung bằng cách tăng cường đào tạo chuyên môn cho thẩm phán, trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết để giải quyết các vụ việc phức tạp. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Tòa án, luật sư, chuyên gia định giá, và các cơ quan chức năng khác để đảm bảo việc giải quyết tranh chấp được nhanh chóng, chính xác, và công bằng.

Định nghĩa tài sản chung có thể sẽ được mở rộng để bao gồm các tài sản vô hình, như quyền sở hữu trí tuệ, tài sản kỹ thuật số, và các khoản đầu tư tài chính phức tạp. Cần có sự điều chỉnh trong pháp luật để đảm bảo việc phân chia các loại tài sản này được công bằng và hợp lý, phản ánh đúng giá trị thực của chúng và công sức đóng góp của mỗi bên.

Việc hợp tác quốc tế trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình, đặc biệt là trong việc giải quyết các vụ ly hôn có yếu tố nước ngoài, sẽ ngày càng trở nên quan trọng. Cần có các hiệp định song phương và đa phương để công nhận và thi hành các quyết định ly hôn của Tòa án nước ngoài, giải quyết các vấn đề về phân chia tài sản, quyền nuôi con, và các vấn đề khác liên quan. Điều này đòi hỏi sự tương thích giữa pháp luật của các quốc gia khác nhau và sự hợp tác giữa các cơ quan chức năng.