Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, việc bồi dưỡng nghiệp vụ cho giáo viên tiếng Anh (EFL) tại các trường trung học phổ thông (THPT) ở Quảng Trị trở nên cấp thiết. Nghiên cứu được thực hiện với sự tham gia của 60 giáo viên tiếng Anh tại 11 trường THPT trên địa bàn tỉnh, với kinh nghiệm giảng dạy từ 2 đến 30 năm và độ tuổi từ 23 đến trên 50. Mục tiêu chính của nghiên cứu là khảo sát nhận thức và nhu cầu phát triển chuyên môn của giáo viên, đồng thời tìm hiểu các hình thức bồi dưỡng mà họ mong muốn thực hiện. Thời gian nghiên cứu tập trung vào năm 2022, trong bối cảnh dịch Covid-19 ảnh hưởng đến phương thức dạy học, đặc biệt là chuyển đổi sang hình thức học trực tuyến. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tiễn để các nhà quản lý giáo dục và đơn vị đào tạo thiết kế các chương trình bồi dưỡng phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh và đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình sách giáo khoa mới tại Quảng Trị.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về phát triển chuyên môn (Professional Development - PD) của giáo viên, trong đó PD được hiểu là quá trình liên tục giúp giáo viên phát triển kỹ năng, cập nhật xu hướng mới và nâng cao sự nghiệp. Các khái niệm chính bao gồm:
- PD như một quá trình suốt đời (lifelong process) nhằm bù đắp khoảng cách về kiến thức và kỹ năng;
- Các hoạt động PD phổ biến như tham gia mạng lưới giáo viên, hội thảo, quan sát đồng nghiệp, nghiên cứu cá nhân hoặc nhóm;
- Các yếu tố tạo nên PD hiệu quả gồm: tập trung vào nội dung, học tập tích cực, hỗ trợ hợp tác, mô hình thực hành hiệu quả, phản hồi và phản ánh, cũng như thời gian kéo dài bền vững;
- Các rào cản đối với PD như thiếu thời gian, kinh phí, động lực cá nhân và sự hỗ trợ từ môi trường làm việc.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods) kết hợp định lượng và định tính.
- Nguồn dữ liệu: 60 giáo viên tiếng Anh tại 11 trường THPT ở Quảng Trị tham gia trả lời bảng hỏi; 15 giáo viên được phỏng vấn sâu để làm rõ các kết quả.
- Phương pháp chọn mẫu: Mẫu thuận tiện, đảm bảo đa dạng về khu vực (đô thị, nông thôn, miền núi), kinh nghiệm và trình độ giáo viên.
- Cỡ mẫu: 60 người cho bảng hỏi, 15 người cho phỏng vấn.
- Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm SPSS để phân tích thống kê mô tả, kiểm định T-test một mẫu; dữ liệu phỏng vấn được mã hóa và phân tích theo chủ đề.
- Timeline: Thu thập dữ liệu trong tháng 4 và 5 năm 2022, gồm phát phiếu khảo sát, thu thập, phân tích và phỏng vấn.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
- Nhận thức về PD: Giáo viên có nhận thức cao về PD với điểm trung bình 4,36/5, đồng thuận rằng PD giúp phát triển kỹ năng mới, cập nhật xu hướng và nâng cao sự nghiệp (Q1: M=4,45, SD=0,83).
- Hoạt động PD phổ biến: Tham gia mạng lưới giáo viên là hoạt động PD được tất cả giáo viên tham gia và đánh giá cao. Các hoạt động khác như hội thảo, quan sát đồng nghiệp cũng được sử dụng nhưng ít phổ biến hơn.
- Lợi ích của PD: PD giúp nhà trường phát triển và áp dụng các chiến lược mới về chương trình và thực hành giảng dạy; hỗ trợ giáo viên mới và những người chưa tự tin nâng cao kinh nghiệm và hiệu quả giảng dạy; tăng hiểu biết về văn hóa các nước nói tiếng Anh để truyền đạt chính xác hơn.
- Nhu cầu PD: Giáo viên mong muốn được biết cách lựa chọn và điều chỉnh tài liệu phù hợp với học sinh, đồng thời cần các hoạt động PD phù hợp với thực tế giảng dạy và nhu cầu cá nhân.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy giáo viên EFL tại Quảng Trị nhận thức rõ vai trò quan trọng của PD trong sự nghiệp giảng dạy, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tầm quan trọng của PD trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Việc tham gia mạng lưới giáo viên như một hoạt động PD phổ biến phản ánh xu hướng hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm trong cộng đồng giáo viên, đồng thời giúp khắc phục các rào cản về thời gian và tài chính. Lợi ích PD không chỉ dừng lại ở việc nâng cao kỹ năng cá nhân mà còn góp phần đổi mới chương trình và phương pháp giảng dạy, điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh đổi mới sách giáo khoa và chuyển đổi hình thức dạy học do dịch bệnh. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng về nhu cầu PD đa dạng và mong muốn các hoạt động PD thiết thực, linh hoạt. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ đồng thuận về các khía cạnh PD và bảng so sánh tần suất tham gia các hoạt động PD.
Đề xuất và khuyến nghị
- Xây dựng chương trình PD linh hoạt: Thiết kế các khóa bồi dưỡng phù hợp với nhu cầu thực tế của giáo viên, tập trung vào kỹ năng lựa chọn và điều chỉnh tài liệu, kỹ năng giảng dạy trực tuyến, và kiến thức văn hóa. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể: Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Trị phối hợp với các trung tâm đào tạo.
- Phát triển mạng lưới giáo viên chuyên môn: Khuyến khích và hỗ trợ giáo viên tham gia các nhóm chuyên môn, tổ chức các buổi chia sẻ kinh nghiệm định kỳ. Mục tiêu tăng tỷ lệ tham gia PD lên 80% trong năm học tới. Chủ thể: Hiệu trưởng các trường THPT.
- Tăng cường hỗ trợ kỹ thuật và tài chính: Cung cấp thiết bị công nghệ và kinh phí cho giáo viên tham gia các hoạt động PD, đặc biệt là các khóa học trực tuyến. Thời gian: triển khai ngay trong năm học hiện tại. Chủ thể: Sở GD&ĐT và các nhà tài trợ.
- Khuyến khích tự học và phản hồi: Tạo điều kiện cho giáo viên tự học qua các nguồn trực tuyến uy tín, đồng thời xây dựng hệ thống phản hồi và đánh giá hiệu quả PD để điều chỉnh kịp thời. Chủ thể: Giáo viên và tổ chuyên môn các trường.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
- Giáo viên tiếng Anh THPT: Nắm bắt nhu cầu và phương pháp phát triển chuyên môn phù hợp để nâng cao hiệu quả giảng dạy.
- Nhà quản lý giáo dục: Sử dụng dữ liệu để xây dựng chính sách và chương trình bồi dưỡng sát thực tế, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
- Trung tâm đào tạo giáo viên: Tham khảo để thiết kế các khóa học, hội thảo phù hợp với đặc điểm và nhu cầu của giáo viên địa phương.
- Nghiên cứu sinh và học viên cao học: Là tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu hỗn hợp và các vấn đề liên quan đến phát triển chuyên môn giáo viên trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
Câu hỏi thường gặp
PD là gì và tại sao quan trọng với giáo viên tiếng Anh?
PD là quá trình phát triển kỹ năng và kiến thức liên tục giúp giáo viên nâng cao chất lượng giảng dạy, cập nhật phương pháp mới và đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình. Ví dụ, giáo viên có thể học cách sử dụng công nghệ trong dạy học trực tuyến.Các hoạt động PD phổ biến hiện nay là gì?
Tham gia mạng lưới giáo viên, hội thảo, quan sát đồng nghiệp, tự học qua các nguồn trực tuyến và nghiên cứu cá nhân là những hoạt động được giáo viên sử dụng nhiều nhất.Làm thế nào để xác định nhu cầu PD của giáo viên?
Thông qua khảo sát, phỏng vấn và tự đánh giá, giáo viên có thể xác định điểm mạnh, điểm yếu và các kỹ năng cần phát triển để lựa chọn hoạt động PD phù hợp.Rào cản lớn nhất đối với PD của giáo viên là gì?
Thiếu thời gian, kinh phí, động lực cá nhân và sự hỗ trợ từ nhà trường là những rào cản phổ biến. Ví dụ, giáo viên bận rộn với công việc giảng dạy và gia đình khó tham gia các khóa học dài hạn.Làm sao để PD hiệu quả trong bối cảnh dịch bệnh?
Tăng cường sử dụng các khóa học trực tuyến, xây dựng cộng đồng học tập ảo và hỗ trợ kỹ thuật giúp giáo viên tiếp tục phát triển chuyên môn dù không thể gặp mặt trực tiếp.
Kết luận
- Giáo viên tiếng Anh tại Quảng Trị nhận thức rõ vai trò quan trọng của phát triển chuyên môn trong sự nghiệp giảng dạy.
- Tham gia mạng lưới giáo viên là hoạt động PD phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay.
- PD giúp nâng cao kỹ năng giảng dạy, cập nhật kiến thức văn hóa và đổi mới phương pháp phù hợp với chương trình mới.
- Các rào cản như thời gian, kinh phí và hỗ trợ cần được giải quyết để tăng cường hiệu quả PD.
- Nghiên cứu đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng PD, góp phần cải thiện chất lượng giáo dục tiếng Anh tại Quảng Trị.
Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý và giáo viên cần phối hợp triển khai các chương trình PD linh hoạt, thiết thực và bền vững để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.