I. Tổng Quan Về Du Lịch Cộng Đồng Lâm Bình Tiềm Năng Thách Thức
Du lịch dựa vào cộng đồng (CBT) ngày càng được công nhận là công cụ quan trọng cho phát triển bền vững và bảo tồn. CBT nhấn mạnh sự tham gia của cộng đồng vào phát triển du lịch, tạo ra các sản phẩm du lịch đặc trưng và mang lại lợi ích kinh tế, xã hội cho người dân địa phương. Nghiên cứu về CBT tập trung vào việc cải thiện phúc lợi cộng đồng thông qua lợi ích kinh tế, xã hội đạt được. Việc đánh giá sự phát triển CBT cần dựa trên các chỉ số phát triển du lịch bền vững, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, thúc đẩy kinh tế địa phương, gìn giữ văn hóa địa phương và bảo vệ môi trường. Theo Ashley và Garland (1994), Goodwin và Santilli (2009), Bittar và Prideaux (2017), sự phát triển CBT nhắm đến mục tiêu nâng cao đời sống người dân. Muganda và cộng sự (2013) cho rằng lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường cần tiếp cận được cộng đồng địa phương để du lịch có ý nghĩa. Việc làm rõ các tiêu chí thể hiện sự phát triển CBT trong bối cảnh cụ thể là rất cần thiết.
1.1. Tiềm Năng Du Lịch Sinh Thái Văn Hóa Địa Phương Lâm Bình
Lâm Bình sở hữu tiềm năng lớn với tài nguyên thiên nhiên phong phú và văn hóa địa phương đặc sắc. Khí hậu ôn hòa, cảnh quan nguyên sơ và sự đa dạng văn hóa của 12 dân tộc là lợi thế lớn để phát triển du lịch trải nghiệm và du lịch sinh thái. Du lịch đã mang lại nguồn thu nhập mới cho người dân, cải thiện đời sống và nâng cao trình độ văn hóa-xã hội. Theo báo cáo của Huyện ủy Lâm Bình (2020), lượng khách du lịch đã tăng từ 100.000 lượt năm 2015 lên trên 120.000 lượt năm 2019, với tổng doanh thu trên 70 tỷ đồng. Tuy nhiên, ngành Du lịch của huyện chiếm 19,5% tỷ trọng ngành thương mại - dịch vụ tương đương gần 4,8% cơ cấu kinh tế huyện (Báo cáo Huyện ủy Lâm Bình, 2020). Cần có sự nỗ lực hơn nữa từ chính quyền và người dân để du lịch trở thành động lực phát triển kinh tế và giảm nghèo.
1.2. Thách Thức Trong Phát Triển Du Lịch Cộng Đồng Bền Vững
Mặc dù có tiềm năng, du lịch cộng đồng Lâm Bình vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Sự tham gia của cộng đồng chưa đồng đều, chất lượng dịch vụ còn hạn chế, và quản lý du lịch cộng đồng còn nhiều bất cập. Cần có những giải pháp để nâng cao năng lực cho cộng đồng, bảo tồn văn hóa địa phương, và bảo vệ môi trường. Việc khai thác tài nguyên thiên nhiên cần được thực hiện một cách bền vững để đảm bảo lợi ích lâu dài cho cộng đồng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng để giải quyết các vấn đề này.
II. Xác Định Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Du Lịch Cộng Đồng
Nghiên cứu xác định các yếu tố ảnh hưởng du lịch đến phát triển du lịch dựa vào cộng đồng (CBT) tại Lâm Bình. Hai yếu tố chính được tập trung nghiên cứu là sự tham gia của cộng đồng và sự hỗ trợ của chính quyền. Sự tham gia của cộng đồng là yếu tố cốt lõi để đảm bảo tính bền vững của CBT, vì nó giúp tăng thu nhập, nâng cao vị thế xã hội và cải thiện nhận thức về bảo tồn văn hóa, môi trường. Sự hỗ trợ của chính quyền đóng vai trò quan trọng trong định hướng, dẫn dắt và hỗ trợ phát triển CBT, đặc biệt ở các nước đang phát triển. Chính quyền cần đảm bảo lợi ích của cộng đồng và cân bằng các khía cạnh kinh tế, xã hội và môi trường. Các yếu tố khác như tài nguyên thiên nhiên, văn hóa địa phương, chính sách du lịch và kinh tế địa phương cũng có ảnh hưởng quan trọng đến sự phát triển của CBT.
2.1. Vai Trò Của Sự Tham Gia Của Cộng Đồng Trong CBT
Sự tham gia của cộng đồng là yếu tố then chốt để đảm bảo CBT phát triển bền vững. Mitchell và Reid (2001, dẫn theo Tosun 2006) cho rằng người dân địa phương sẽ tăng thu nhập khi tham gia nhiều hơn vào các hoạt động du lịch. Nunthasiriphon (2015) cũng chỉ ra rằng sự tham gia của cộng đồng giúp nâng cao vị thế xã hội và nhận thức về bảo tồn văn hóa, môi trường. Tuy nhiên, sự tham gia của cộng đồng có thể khác nhau về hình thức và mục đích. Cần đảm bảo rằng cộng đồng là bên liên quan chính và được hưởng lợi từ các dự án CBT.
2.2. Tầm Quan Trọng Của Chính Sách Du Lịch Hỗ Trợ Từ Chính Quyền
Chính quyền đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng, dẫn dắt và hỗ trợ phát triển CBT. Shim và cộng sự (2003), Ruhanen (2013), Jenkins và cộng sự (1982) nhấn mạnh vai trò của chính quyền trong phát triển CBT. Bramwell (2011) cho rằng chính quyền đại diện cho lợi ích của đại đa số người dân và có quyền thiết lập trật tự. Chính quyền cần điều phối hoạt động chính trị, kinh tế để cân bằng các khía cạnh kinh tế, xã hội và môi trường. Việc xác định rõ ảnh hưởng của chính quyền là rất quan trọng trong phát triển CBT.
III. Phương Pháp Nghiên Cứu Yếu Tố Ảnh Hưởng Du Lịch Cộng Đồng Lâm Bình
Nghiên cứu này sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng. Phương pháp định tính được sử dụng để xác định và xây dựng thang đo ban đầu cho các yếu tố sự tham gia của cộng đồng và sự hỗ trợ của chính quyền. Phương pháp định lượng sử dụng các công cụ xử lý dữ liệu để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Các công cụ bao gồm: phân tích độ tin cậy của thang đo (Cronbach's Alpha), phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan và phân tích hồi quy tuyến tính (OLS). Dữ liệu được thu thập từ huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang từ năm 2011 đến tháng 4/2022.
3.1. Xây Dựng Thang Đo Thu Thập Dữ Liệu Nghiên Cứu
Quá trình xây dựng thang đo bao gồm xác định các biến quan sát để đo lường các khái niệm trừu tượng như sự tham gia của cộng đồng và sự hỗ trợ của chính quyền. Các biến quan sát được đánh giá dựa trên tính phù hợp và độ tin cậy. Dữ liệu được thu thập thông qua khảo sát người dân địa phương, phỏng vấn các chuyên gia du lịch và thu thập dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo và tài liệu thống kê. Mẫu nghiên cứu được chọn ngẫu nhiên để đảm bảo tính đại diện cho cộng đồng.
3.2. Phân Tích Dữ Liệu Bằng Các Công Cụ Thống Kê
Dữ liệu được phân tích bằng các công cụ thống kê như SPSS để kiểm định độ tin cậy của thang đo (Cronbach's Alpha), phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định các yếu tố tiềm ẩn, phân tích tương quan để đo lường mối quan hệ giữa các biến và phân tích hồi quy tuyến tính (OLS) để ước lượng tác động của các yếu tố đến phát triển CBT. Kết quả phân tích được sử dụng để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu và đưa ra các kết luận về các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển CBT tại Lâm Bình.
IV. Ứng Dụng Kết Quả Nghiên Cứu Để Phát Triển Bền Vững Du Lịch
Kết quả nghiên cứu được sử dụng để đề xuất các giải pháp và khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả phát triển du lịch bền vững tại Lâm Bình. Các giải pháp tập trung vào việc tăng cường sự tham gia của cộng đồng, cải thiện sự hỗ trợ của chính quyền, bảo tồn văn hóa địa phương và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Các khuyến nghị được đưa ra dựa trên các kết quả điều tra thực tiễn và phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương. Mục tiêu là để du lịch thực sự trở thành sinh kế bền vững của địa phương, là động lực phát triển các ngành kinh tế khác, và góp phần đưa Lâm Bình trở thành điểm sáng trên bản đồ du lịch.
4.1. Giải Pháp Nâng Cao Sự Tham Gia Của Cộng Đồng
Để tăng cường sự tham gia của cộng đồng, cần nâng cao nhận thức về lợi ích của du lịch, tạo điều kiện cho cộng đồng tham gia vào quá trình lập kế hoạch và quản lý du lịch, cung cấp đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật cho cộng đồng, và đảm bảo rằng cộng đồng được hưởng lợi từ du lịch. Cần có sự tham gia tích cực của người dân địa phương trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Chương trình đào tạo cần tập trung vào việc nâng cao kỹ năng làm du lịch cho người dân như: ngoại ngữ, nghiệp vụ nhà hàng khách sạn, hướng dẫn viên du lịch.
4.2. Đề Xuất Hoàn Thiện Chính Sách Hỗ Trợ Từ Chính Quyền
Chính quyền cần hoàn thiện chính sách du lịch để tạo môi trường thuận lợi cho phát triển CBT, tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng du lịch, hỗ trợ các doanh nghiệp du lịch địa phương, và tăng cường quảng bá du lịch. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và các bên liên quan để đảm bảo phát triển du lịch bền vững. Cần xây dựng các quy định cụ thể về bảo vệ môi trường, quản lý rác thải và xử lý nước thải trong quá trình phát triển du lịch.
V. Kết Luận Về Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Hướng Phát Triển Tương Lai
Nghiên cứu này đã xác định được các yếu tố ảnh hưởng quan trọng đến phát triển du lịch cộng đồng tại Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang. Kết quả cho thấy sự tham gia của cộng đồng và sự hỗ trợ của chính quyền là hai yếu tố then chốt. Các yếu tố khác như tài nguyên thiên nhiên, văn hóa địa phương, chính sách du lịch và kinh tế địa phương cũng có ảnh hưởng quan trọng. Nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chiến lược và chính sách phát triển CBT tại Lâm Bình. Hướng phát triển tương lai của CBT tại Lâm Bình là tập trung vào du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp và du lịch trải nghiệm, với sự tham gia tích cực của cộng đồng và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính quyền.
5.1. Hạn Chế Của Nghiên Cứu Khuyến Nghị Cho Nghiên Cứu Tiếp Theo
Nghiên cứu này có một số hạn chế, bao gồm phạm vi nghiên cứu hẹp (chỉ tập trung vào Lâm Bình), phương pháp nghiên cứu chủ yếu dựa vào khảo sát, và mẫu nghiên cứu còn hạn chế. Các nghiên cứu tiếp theo nên mở rộng phạm vi nghiên cứu, sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu khác nhau (ví dụ: nghiên cứu trường hợp, phân tích chính sách), và tăng quy mô mẫu nghiên cứu. Đồng thời, cần nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố khác như vai trò của doanh nghiệp du lịch, tác động của du lịch đến môi trường và văn hóa địa phương.
5.2. Du Lịch Cộng Đồng Lâm Bình Hướng Đến Nông Thôn Mới Bền Vững
Phát triển CBT tại Lâm Bình cần gắn liền với chương trình xây dựng nông thôn mới. Du lịch có thể đóng góp vào việc cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người dân, tạo việc làm và tăng thu nhập, bảo tồn văn hóa truyền thống và bảo vệ môi trường. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các cấp và các bên liên quan để đảm bảo rằng du lịch góp phần vào sự phát triển bền vững của nông thôn mới Lâm Bình. Cần phát triển các sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn, mang đậm bản sắc văn hóa địa phương.
