Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh thị trường bán lẻ hàng tiêu dùng tại Việt Nam ngày càng cạnh tranh gay gắt, việc duy trì và phát triển lòng trung thành của khách hàng trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp. Theo khảo sát của Ernst & Young (2021), tỷ lệ khách hàng Việt Nam sẵn sàng chuyển đổi nhà cung cấp lên đến 65%-77%, cao hơn nhiều so với các quốc gia trong khu vực như Australia hay Nhật Bản chỉ khoảng 10-20%. Điều này đặt ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp trong việc giữ chân khách hàng hiện hữu. Phu Thanh Investment Joint Stock Company, hoạt động trong lĩnh vực phân phối bánh kẹo, đồ uống và rượu ngoại, đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển từ năm 2004 đến nay, với sự mở rộng thị trường tại Hà Nội và các tỉnh lân cận. Tuy nhiên, sự gia tăng của các đối thủ cạnh tranh cùng tác động của đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động kinh doanh và lòng trung thành của khách hàng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến lòng trung thành của khách hàng tại Phu Thanh, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao mức độ trung thành, góp phần ổn định hoạt động kinh doanh và tăng trưởng bền vững. Nghiên cứu tập trung vào khách hàng cá nhân đã mua hàng tại các điểm bán của công ty trong giai đoạn từ tháng 8/2021 đến tháng 3/2022. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở dữ liệu định lượng và định tính, giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về kỳ vọng và mức độ hài lòng của khách hàng, đồng thời hỗ trợ xây dựng chiến lược phát triển khách hàng trung thành hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai trường phái lý thuyết chính về lòng trung thành khách hàng: trường phái Bắc Mỹ và trường phái Bắc Âu. Trường phái Bắc Âu, đại diện bởi Grönroos, nhấn mạnh vai trò của sự hài lòng khách hàng và các yếu tố bên ngoài như môi trường dịch vụ, hình ảnh doanh nghiệp và giá cả trong việc tạo dựng lòng trung thành. Trường phái Bắc Mỹ, tiêu biểu là mô hình SERVQUAL của Parasuraman et al. (1988), tập trung vào đánh giá sự chênh lệch giữa kỳ vọng và trải nghiệm thực tế của khách hàng qua các yếu tố hữu hình, độ tin cậy, khả năng đáp ứng, sự đảm bảo và sự đồng cảm.

Nghiên cứu sử dụng mô hình SERVQUAL kết hợp với các yếu tố đặc thù của doanh nghiệp bán lẻ hàng tiêu dùng như sản phẩm, nhân viên, hình ảnh điểm bán và dịch vụ hậu mãi (bao gồm xử lý khiếu nại). Các khái niệm chính bao gồm:

  • Lòng trung thành khách hàng: sự cam kết sâu sắc của khách hàng trong việc tiếp tục sử dụng sản phẩm/dịch vụ và giới thiệu cho người khác.
  • Sự hài lòng khách hàng: mức độ cảm nhận tích cực khi trải nghiệm sản phẩm/dịch vụ so với kỳ vọng.
  • Mô hình SERVQUAL: đo lường chất lượng dịch vụ qua 5 yếu tố chính.
  • Dịch vụ hậu mãi: các hoạt động hỗ trợ khách hàng sau khi mua hàng nhằm duy trì và tăng cường lòng trung thành.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định tính và định lượng.

  • Nguồn dữ liệu:
    • Dữ liệu thứ cấp: báo cáo tài chính, tài liệu nội bộ, báo cáo thị trường, các nghiên cứu trước đây.
    • Dữ liệu sơ cấp: khảo sát 169 khách hàng cá nhân mua hàng tại 8 điểm bán của Phu Thanh thông qua bảng hỏi Likert 5 mức độ và phỏng vấn sâu khoảng 15-30 phút mỗi khách hàng.
  • Phương pháp phân tích:
    • Kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha (tất cả các thang đo đều đạt trên 0.6).
    • Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các yếu tố ảnh hưởng.
    • Phân tích hồi quy tuyến tính đa biến để kiểm định các giả thuyết về tác động của sản phẩm, nhân viên, hình ảnh điểm bán và dịch vụ hậu mãi đến lòng trung thành khách hàng.
  • Timeline nghiên cứu: thu thập dữ liệu từ tháng 8/2021 đến tháng 3/2022, xử lý và phân tích dữ liệu trong quý II năm 2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Sản phẩm có ảnh hưởng tích cực đến lòng trung thành khách hàng:
    • Điểm trung bình kỳ vọng về sản phẩm là 4.97/5, trong đó chất lượng và số lượng sản phẩm được đánh giá cao (4.74 và 4.85).
    • Tuy nhiên, giá bán là yếu tố có khoảng cách lớn nhất giữa kỳ vọng (4.11) và mức độ hài lòng (3.55), cho thấy khách hàng chưa hoàn toàn hài lòng về giá cả.
  2. Nhân viên điểm bán ảnh hưởng mạnh đến lòng trung thành:
    • Kỳ vọng về thái độ thân thiện, nhiệt tình đạt 4.58, nhưng mức độ hài lòng chỉ đạt 2.67, khoảng cách lớn nhất trong nhóm nhân viên.
    • Kiến thức sản phẩm và sự chuyên nghiệp cũng có sự chênh lệch đáng kể, phản ánh nhu cầu đào tạo nâng cao kỹ năng nhân viên.
  3. Hình ảnh điểm bán có tác động tích cực nhưng chưa đồng đều:
    • Vị trí cửa hàng và hệ thống công nghệ được đánh giá cao với điểm trung bình trên 4.5.
    • Tuy nhiên, diện tích và trang trí cửa hàng có điểm hài lòng thấp (2.59), cho thấy cần cải thiện không gian bán hàng để nâng cao trải nghiệm khách hàng.
  4. Dịch vụ hậu mãi và xử lý khiếu nại còn hạn chế:
    • Mức độ kỳ vọng về dịch vụ hậu mãi là 4.69, nhưng điểm hài lòng chỉ đạt khoảng 3.69.
    • Các yếu tố như thời gian giải quyết khiếu nại và cách thức xử lý còn chưa đáp ứng kỳ vọng, ảnh hưởng đến sự trung thành của khách hàng.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sản phẩm vẫn là yếu tố cốt lõi quyết định lòng trung thành, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về ngành bán lẻ hàng tiêu dùng. Tuy nhiên, giá cả là điểm yếu cần được doanh nghiệp chú trọng điều chỉnh để tăng sự hài lòng. Nhân viên điểm bán đóng vai trò then chốt trong việc tạo dựng cảm xúc tích cực và giữ chân khách hàng, nhưng hiện tại còn tồn tại khoảng cách lớn giữa kỳ vọng và thực tế, nhất là về thái độ và kiến thức sản phẩm. Điều này đồng nhất với các nghiên cứu nhấn mạnh vai trò của yếu tố con người trong dịch vụ bán lẻ.

Hình ảnh điểm bán, đặc biệt là không gian và trang trí, ảnh hưởng đến trải nghiệm mua sắm và thời gian khách hàng lưu lại cửa hàng, từ đó tác động đến lòng trung thành. Dịch vụ hậu mãi, bao gồm xử lý khiếu nại, là yếu tố quan trọng để duy trì mối quan hệ lâu dài nhưng hiện chưa được thực hiện hiệu quả, gây ra sự không hài lòng và có thể làm khách hàng chuyển sang đối thủ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm kỳ vọng và điểm hài lòng của từng yếu tố, giúp trực quan hóa khoảng cách và ưu tiên cải thiện. Bảng hồi quy đa biến cũng minh họa mức độ ảnh hưởng tương đối của từng yếu tố đến lòng trung thành, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc phân bổ nguồn lực hợp lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tối ưu chính sách giá bán sản phẩm

    • Điều chỉnh giá phù hợp với thị trường và kỳ vọng khách hàng, áp dụng các chương trình khuyến mãi định kỳ.
    • Mục tiêu: giảm khoảng cách giữa kỳ vọng và hài lòng về giá từ 0.56 xuống dưới 0.3 trong 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Kinh doanh và Marketing.
  2. Nâng cao chất lượng phục vụ của nhân viên điểm bán

    • Tổ chức đào tạo chuyên sâu về kiến thức sản phẩm, kỹ năng giao tiếp và xử lý tình huống.
    • Thiết lập hệ thống đánh giá và khen thưởng dựa trên phản hồi khách hàng.
    • Mục tiêu: tăng điểm hài lòng về nhân viên từ 3.2 lên 4.0 trong 6 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự và Quản lý cửa hàng.
  3. Cải tạo và nâng cấp không gian điểm bán

    • Thiết kế lại bố trí cửa hàng, trang trí bắt mắt, tạo không gian mua sắm tiện nghi và sang trọng.
    • Đầu tư hệ thống công nghệ hỗ trợ bán hàng hiện đại.
    • Mục tiêu: nâng điểm hài lòng về hình ảnh điểm bán từ 3.97 lên 4.5 trong 9 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý và Phòng Kỹ thuật.
  4. Củng cố dịch vụ hậu mãi và xử lý khiếu nại

    • Xây dựng quy trình tiếp nhận và giải quyết khiếu nại nhanh chóng, minh bạch.
    • Tăng cường chăm sóc khách hàng sau bán, cung cấp ưu đãi cho khách hàng trung thành.
    • Mục tiêu: giảm thời gian xử lý khiếu nại xuống dưới 48 giờ, tăng điểm hài lòng dịch vụ hậu mãi lên 4.2 trong 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Chăm sóc khách hàng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp bán lẻ

    • Lợi ích: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến lòng trung thành khách hàng, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch cải tiến dịch vụ và sản phẩm dựa trên dữ liệu thực tế.
  2. Phòng Marketing và Kinh doanh

    • Lợi ích: Nắm bắt được kỳ vọng và mức độ hài lòng của khách hàng để thiết kế chương trình khuyến mãi, chăm sóc khách hàng hiệu quả.
    • Use case: Tối ưu hóa chính sách giá và chiến dịch truyền thông.
  3. Phòng Nhân sự và Đào tạo

    • Lợi ích: Định hướng chương trình đào tạo nâng cao kỹ năng nhân viên, cải thiện trải nghiệm khách hàng.
    • Use case: Xây dựng tiêu chuẩn phục vụ và đánh giá hiệu quả nhân viên.
  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu kết hợp lý thuyết và thực tiễn trong lĩnh vực bán lẻ hàng tiêu dùng.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu liên quan đến khách hàng và marketing dịch vụ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Lòng trung thành khách hàng được định nghĩa như thế nào trong nghiên cứu này?
    Lòng trung thành được hiểu là sự cam kết sâu sắc của khách hàng trong việc tiếp tục sử dụng sản phẩm/dịch vụ và giới thiệu cho người khác, bao gồm cả thái độ và hành vi mua hàng lặp lại.

  2. Tại sao giá cả lại là yếu tố có khoảng cách lớn nhất giữa kỳ vọng và hài lòng?
    Giá cả ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định mua hàng, trong khi khách hàng kỳ vọng mức giá hợp lý nhưng thực tế giá bán của công ty chưa hoàn toàn đáp ứng, gây ra sự không hài lòng.

  3. Nhân viên điểm bán ảnh hưởng như thế nào đến lòng trung thành?
    Nhân viên là đại diện trực tiếp của doanh nghiệp, thái độ thân thiện, kiến thức sản phẩm và sự chuyên nghiệp tạo cảm xúc tích cực, thúc đẩy khách hàng quay lại và giới thiệu.

  4. Dịch vụ hậu mãi gồm những hoạt động gì?
    Bao gồm chăm sóc khách hàng sau bán, xử lý khiếu nại, hỗ trợ đổi trả, ưu đãi cho khách hàng trung thành nhằm duy trì mối quan hệ lâu dài.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp cải thiện hình ảnh điểm bán?
    Bằng cách nâng cấp không gian cửa hàng, trang trí bắt mắt, bố trí hợp lý và áp dụng công nghệ hiện đại để tạo trải nghiệm mua sắm thuận tiện và hấp dẫn.

Kết luận

  • Lòng trung thành khách hàng tại Phu Thanh Investment Joint Stock Company chịu ảnh hưởng tích cực từ sản phẩm, nhân viên, hình ảnh điểm bán và dịch vụ hậu mãi.
  • Giá cả và thái độ nhân viên là hai yếu tố có khoảng cách lớn nhất giữa kỳ vọng và thực tế, cần ưu tiên cải thiện.
  • Không gian điểm bán và dịch vụ hậu mãi còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến trải nghiệm và sự trung thành của khách hàng.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để doanh nghiệp xây dựng các giải pháp nâng cao lòng trung thành, góp phần tăng trưởng bền vững.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả trong vòng 6-12 tháng, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các khu vực thị trường mới.

Hành động ngay hôm nay để giữ chân khách hàng trung thành và phát triển doanh nghiệp bền vững!