Luận án tiến sĩ về nhóm Hàn Thuyên trong lịch sử văn học Việt Nam giai đoạn 1940-1945

• Tác giả: Hoàng Thị Hiền Lê
• Người hướng dẫn: PGS. Phạm Xuân Thạch
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
• Đề tài: Nghiên cứu văn học nhóm Hàn Thuyên trong giai đoạn 1940-1945
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 1.1. Bối cảnh ra đời nhóm Hàn Thuyên
• 1.1.1. Bối cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá Việt Nam những năm 1940 đến trước Cách mạng tháng Tám
• 1.1.2. Bối cảnh văn học những năm 1940
• 1.1.3. Nhóm Hàn Thuyên từ những mảnh vụn văn học sử. Tính chất nhóm của Hàn Thuyên
• 1.1.4. Các hoạt động của nhóm từ 1940 — 1945
• 1.1.5. Vấn đề Hàn Thuyên trong lịch sử nghiên cứu văn học
• 1.1.6. Nghiên cứu về Hàn Thuyên trước Cách mạng Tháng Tám 1945
• 1.1.7. Nghiên cứu về Hàn Thuyên từ 1945 — 1946
• 1.1.8. Nhìn nhận Hàn Thuyên từ 1954-1985
• 1.1.9. Những đánh giá về Hàn Thuyên từ Đổi mới — nay
• 1.1.10. Tiểu kết Chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: TƯ TƯỞNG VĂN HÓA - XÃ HỘI CỦA NHÓM HÀN THUYÊN
• 2.1. Những quan điểm tư tưởng về văn hoá, văn minh
• 2.2. Sự hình thành và phát triển của văn minh
• 2.3. Những tư tưởng của Hàn Thuyên về các vấn đề văn hoá
• 2.3.1. Hình dung về xã hội, con người và vấn đề tiến hoá xã hội
• 2.3.2. Mối quan hệ giữa con người và xã hội
• 2.3.3. Vấn đề tiền hoá xã hội
• 2.3.4. Những vấn đề bản sắc Việt Nam
• 2.4. Tiểu kết Chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TIỄN LÝ LUẬN, PHÊ BÌNH NGHIÊN CỨU VĂN HỌC CỦA NHÓM HÀN THUYÊN
• 3.1. Diện mạo lý luận, phê bình nghiên cứu văn học của Hàn Thuyên
• 3.2. Từ phê bình đến nghiên cứu văn học
• 3.3. Những đặc điểm chung về hệ thống tư tưởng lý luận, phê bình nghiên cứu của Hàn Thuyên
• 3.3.1. Quan điểm văn học phản ánh hiện thực
• 3.3.2. Quan điểm phê bình duy vật biện chứng
• 3.3.3. Sự kết hợp chủ nghĩa Mác xít với những khuynh hướng tư tưởng khác
• 3.3.4. Chủ nghĩa Mác với phương pháp tiểu sử và khuynh hướng phân tâm học
• 3.3.5. Chủ nghĩa Mác với khuynh hướng xã hội luận
• 4. CHƯƠNG 4: THỰC TIỄN SÁNG TÁC VĂN HỌC CỦA NHÓM HÀN THUYỀN
• 4.1. Khái quát về bức tranh sáng tác văn xuôi của Hàn Thuyên
• 4.1.1. Những đề tài chung
• 4.1.2. Sự đa dạng về hình thức, thể loại
• 4.1.3. Tính thống nhất trong sáng tác của Hàn Thuyên
• 4.1.4. Tính thống nhất về tư tưởng, chủ đề
• 4.2. Tính thống nhất trong bút pháp thể hiện
• 4.3. Tính đa dạng trong sáng tác của Hàn Thuyên
• 4.3.1. Phong cách văn chương Trương Tửu
• 4.3.2. Phong cách tiểu thuyết trinh thám của Bùi Huy Phồn
• 4.3.3. Phong cách tiểu thuyết hiện thực của Nguyễn Đức Quỳnh
• 4.3.4. Phong cách tả chân của Nguyễn Đình Lập
• 4.4. Tiểu kết Chương 4
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Bối cảnh ra đời nhóm Hàn Thuyên

Nhóm Hàn Thuyên ra đời trong bối cảnh lịch sử, xã hội và văn hóa Việt Nam những năm 1940-1945. Đây là giai đoạn đầy biến động với sự xuất hiện của nhiều tổ chức và phong trào văn học. Văn học Việt Nam thời kỳ này chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ chiến tranh thế giới thứ hai và sự áp bức của thực dân Pháp và phát xít Nhật. Chính sự kết hợp giữa các yếu tố chính trị và văn hóa đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự hình thành của nhóm Hàn Thuyên. Nhóm này không chỉ hoạt động như một nhà xuất bản mà còn là một tổ chức tư tưởng, kêu gọi sự tự do trong nghệ thuật văn chương. Các tác giả nổi bật như Trương Tửu, Lương Đức Thiệp đã đóng góp vào việc xây dựng một nền văn hóa tân tiến. Hàn Thuyên đã xuất bản nhiều tác phẩm có giá trị, phản ánh những tư tưởng mới mẻ và hiện đại trong văn học kháng chiến.

1.1. Tình hình văn học những năm 1940

Trong những năm 1940, văn học Việt Nam chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của nhiều phong trào văn học. Các tác phẩm văn học không chỉ phản ánh hiện thực xã hội mà còn thể hiện những khát vọng tự do, dân chủ của nhân dân. Nhóm Hàn Thuyên đã đóng góp vào bức tranh văn học này bằng những tác phẩm mang tính chất phê phán và phản ánh sâu sắc tình hình xã hội. Các tác giả trong nhóm đã sử dụng nghệ thuật văn chương để thể hiện những tư tưởng tiến bộ, đồng thời phê phán những bất công trong xã hội. Sự kết hợp giữa tính hiện đại và tính dân tộc trong các tác phẩm của nhóm đã tạo ra một dấu ấn riêng biệt trong văn học thời kỳ chiến tranh.

II. Tư tưởng văn hóa xã hội của nhóm Hàn Thuyên

Nhóm Hàn Thuyên không chỉ là một tổ chức văn học mà còn là một phong trào tư tưởng mạnh mẽ. Các thành viên của nhóm đã đưa ra nhiều quan điểm về văn hóa và xã hội, phản ánh những vấn đề cấp bách của thời đại. Họ đã khẳng định vai trò của văn học dân tộc trong việc xây dựng bản sắc văn hóa Việt Nam. Những tư tưởng này không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà còn được thể hiện qua các tác phẩm văn học cụ thể. Nhóm Hàn Thuyên đã kêu gọi sự kết hợp giữa văn hóa dân tộc và văn hóa hiện đại, nhằm tạo ra một nền văn hóa phong phú và đa dạng. Điều này thể hiện rõ trong các tác phẩm của Trương Tửu và Lương Đức Thiệp, nơi họ đã khéo léo lồng ghép những giá trị văn hóa truyền thống vào trong bối cảnh hiện đại.

2.1. Những quan điểm tư tưởng về văn hóa văn minh

Các thành viên của nhóm Hàn Thuyên đã đưa ra nhiều quan điểm sâu sắc về văn hóa và văn minh. Họ cho rằng văn hóa không chỉ là sản phẩm của lịch sử mà còn là yếu tố quyết định đến sự phát triển của xã hội. Nhóm đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hóa. Những tư tưởng này đã góp phần định hình nên một phong trào văn hóa mạnh mẽ, thúc đẩy sự phát triển của văn học Việt Nam trong giai đoạn khó khăn. Họ đã kêu gọi sự cần thiết phải kết hợp giữa văn hóa truyền thống và văn hóa hiện đại, nhằm tạo ra một nền văn hóa phong phú và đa dạng hơn.

III. Thực tiễn lý luận phê bình nghiên cứu văn học của nhóm Hàn Thuyên

Nhóm Hàn Thuyên đã có những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực lý luận và phê bình văn học. Họ đã xây dựng một hệ thống lý luận riêng, phản ánh những quan điểm mới mẻ về văn học và nghệ thuật. Các tác giả trong nhóm đã sử dụng phương pháp phê bình duy vật biện chứng để phân tích các tác phẩm văn học, từ đó đưa ra những nhận định sâu sắc về hiện thực xã hội. Họ đã chỉ ra rằng văn học không chỉ là nghệ thuật mà còn là công cụ để phản ánh và phê phán xã hội. Những quan điểm này đã góp phần làm phong phú thêm bức tranh lý luận văn học Việt Nam trong giai đoạn 1940-1945.

3.1. Diện mạo lý luận phê bình nghiên cứu văn học

Nhóm Hàn Thuyên đã xây dựng một diện mạo lý luận phong phú, với nhiều quan điểm khác nhau về văn học và nghệ thuật. Họ đã nhấn mạnh vai trò của nghệ thuật trong việc phản ánh hiện thực xã hội, đồng thời phê phán những bất công trong xã hội. Các tác giả trong nhóm đã sử dụng phương pháp phê bình duy vật biện chứng để phân tích các tác phẩm văn học, từ đó đưa ra những nhận định sâu sắc về hiện thực xã hội. Những quan điểm này đã góp phần làm phong phú thêm bức tranh lý luận văn học Việt Nam trong giai đoạn 1940-1945.

IV. Thực tiễn sáng tác văn học của nhóm Hàn Thuyên

Sáng tác văn học của nhóm Hàn Thuyên thể hiện sự đa dạng và phong phú trong thể loại và chủ đề. Các tác phẩm của nhóm không chỉ phản ánh hiện thực xã hội mà còn thể hiện những khát vọng tự do, dân chủ của nhân dân. Nhóm đã có những đóng góp quan trọng trong việc xây dựng một nền văn học hiện đại, với nhiều thể loại khác nhau như tiểu thuyết, thơ ca và phê bình văn học. Những tác phẩm tiêu biểu của Trương Tửu, Lương Đức Thiệp đã tạo ra một dấu ấn riêng biệt trong văn học kháng chiến. Sự kết hợp giữa tính hiện đại và tính dân tộc trong các tác phẩm của nhóm đã tạo ra một bức tranh văn học đa dạng và phong phú.

4.1. Khái quát về bức tranh sáng tác văn xuôi của Hàn Thuyên

Bức tranh sáng tác văn xuôi của nhóm Hàn Thuyên rất đa dạng, với nhiều thể loại và chủ đề khác nhau. Các tác phẩm của nhóm không chỉ phản ánh hiện thực xã hội mà còn thể hiện những khát vọng tự do, dân chủ của nhân dân. Nhóm đã có những đóng góp quan trọng trong việc xây dựng một nền văn học hiện đại, với nhiều thể loại khác nhau như tiểu thuyết, thơ ca và phê bình văn học. Những tác phẩm tiêu biểu của Trương Tửu, Lương Đức Thiệp đã tạo ra một dấu ấn riêng biệt trong văn học kháng chiến.