2015, 2016
Phí lưu trữ
30.000 VNĐMục lục chi tiết
Tóm tắt
Điện Biên, vùng đất phên dậu Tổ quốc, có ý nghĩa địa - chiến lược quan trọng, là nơi hội tụ của nhiều dân tộc với nền văn hóa đa dạng, đặc biệt là văn học dân gian phong phú của người Thái, Hà Nhì, H'Mông, Khơ Mú. Chiến dịch Điện Biên Phủ chấn động địa cầu đã thu hút sự quan tâm của giới văn nghệ sĩ. Điện Biên sau 1954 đang trỗi dậy, hòa vào công cuộc xây dựng đất nước. Văn học viết Điện Biên, trong bối cảnh đó, cũng đạt được nhiều thành tựu. Tuy nhiên, việc sưu tầm và nghiên cứu văn học dân gian, văn học viết Điện Biên còn khá muộn so với dòng chảy văn học Tây Bắc. Việc nghiên cứu và bảo tồn văn hóa Điện Biên là nhiệm vụ cấp thiết để giữ gìn bản sắc văn hóa Việt Nam trong thời kỳ hội nhập, đặc biệt là khai thác các giá trị văn hóa từ văn học của cộng đồng các dân tộc thiểu số.
Trong thời kỳ phong kiến, đến cuối thế kỷ XVIII mới có những cuốn sách đầu tiên viết về vùng đất này như Hưng Hóa phong thổ lục, Hưng Hóa địa dư chí. Đến thời Pháp thuộc, nghiên cứu của người Pháp tập trung vào người Mường. Sau hòa bình, các công trình như Truyện cổ tích miền núi (1958), Truyện cổ Mèo (1963) đã đem đến tư liệu quý. Đội ngũ nghiên cứu, sưu tầm Văn nghệ dân gian miền núi phía Bắc đã để lại nhiều công trình có giá trị như Tiễn dặn người yêu, Chàng Lú nàng Ủa của Mạc Phi, Dân ca Mèo của Doãn Thanh, Truyện cổ Giáy của Lù Dín Siềng, Truyện cổ H’Mông, Dân ca Lô Lô của Lê Trung Vũ. Nhà nghiên cứu Tô Ngọc Thanh suốt 10 năm (1963 – 1973) miệt mài đi sưu tầm nghiên cứu âm nhạc và văn hoá dân gian Thái ở vùng Tây Bắc đã xuất bản công trình Âm nhạc dân gian Thái Tây Bắc (1969), Âm nhạc dân gian Mường (1971), là những công trình có giá trị rất lớn nhằm giới thiệu văn hóa dân gian các dân tộc thiểu số Tây Bắc. Năm 1992, Nxb Khoa học Xã hội ấn hành bộ Tuyển tập văn học các dân tộc ít người Việt Nam dành nhiều phần cho VHDG các dân tộc Mường, Thái. Năm 2000, Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia xuất bản Tuyển tập VHDG Việt Nam cũng sưu tầm các tác phẩm dân tộc Mường Thái. Năm 2008, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam xuất bản Tổng tập Văn học dân gian các dân tộc thiểu số Việt Nam sưu tầm công bố hầu hết các thể loại văn học dân gian, trong đó rất đáng được chú ý có Truyện thơ Mường, Thái (Tập 21, 22), Dân ca (Tập 17, 18, 19)…
Điện Biên cũng có đội ngũ làm văn hóa dân gian đầy kinh nghiệm, liên tục công bố công trình giá trị. Cần kể đến công lao của Cầm Trọng, Lò Ngọc Duyên, Lương Thị Đại, Chu Chà Me, Chu Thùy Liên, Đặng Thị Oanh, Tòng Văn Hân. Về văn học viết, đáng chú ý là văn học về trận chiến Điện Biên Phủ với các tác phẩm như Cao điểm cuối cùng (Hữu Mai), Người người lớp lớp (Trần Dần). Một công trình quan trọng là Tuyển tập văn học nghệ thuật Điện Biên (1981- 2006). Ấn phẩm Văn nghệ của Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh Điện Biên cũng là kho tư liệu quý. Tuy nhiên, những sáng tác này có nguy cơ bị mai một nếu không được sưu tầm, xuất bản một cách nghiêm túc, khoa học.
Hiện nay, chủ thể văn hóa không đủ quan tâm, thậm chí không hiểu biết nhiều về văn hóa dân tộc mình. Đây là một thách thức lớn đối với Việt Nam, một quốc gia đa tộc người. Cần có những biện pháp để gìn giữ bản sắc tộc người, đặc biệt là những tộc người ít người ở Điện Biên. Trong bối cảnh toàn cầu hóa văn hóa, nhiều vấn đề mang tính bản sắc tộc người đang đứng trước nguy cơ bị mai một. Việc sưu tầm văn học dân gian, văn học viết để đưa vào một công trình tổng thể sẽ đóng góp cho mục tiêu gìn giữ bản sắc văn hóa tộc người mà Đảng và Nhà nước quan tâm.
Thực hiện Nghị quyết Trung ương V (khoá 8), kết luận Hội nghị Trung ương 10 (khoá IX) về “Xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 9/6/2014 Hội nghị Trung ương 9 khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, công tác văn hoá ở vùng đồng bào các dân tộc thiểu số tỉnh Điện Biên có nhiều biến chuyển tích cực về quản lý và tổ chức thực hiện. Lãnh đạo các cấp và Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Điện Biên luôn coi trọng, gìn giữ vốn văn hoá truyền thống của các dân tộc, nhất là dân tộc thiểu số vùng cao. Các tài liệu được sưu tầm và công bố khá nhiều trong thời gian qua đã trở thành tiền đề cho những nghiên cứu sâu trong tương lai và đề tài của chúng tôi cũng chính là nỗ lực theo hướng đó.
Hợp tuyển văn học Điện Biên chắc chắn sẽ là công trình có giá trị trong việc bảo tồn văn học, văn hóa, là tài liệu tham khảo cho học sinh, sinh viên, giáo viên, đồng thời là tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm, góp phần quảng bá vùng đất và con người Điện Biên đến với đồng bào cả nước.
Điện Biên, vùng đất giàu tiềm năng văn hóa tộc người, có thể khai thác để phát triển kinh tế - xã hội. Đảng và Nhà nước có nhiều chính sách để tận dụng nguồn tài nguyên này. Tuy nhiên, cần có chính sách bảo tồn tốt vốn văn hóa. Văn học, trụ cột quan trọng của văn hóa, mang những giá trị cốt lõi trong việc thể hiện lịch sử, lưu giữ hơi thở cuộc sống của một vùng đất. Việc công bố xuất bản để lưu giữ, phổ biến đã được tiến hành như thế nào? Văn học đã góp phần thể hiện như thế nào về đất và người Điện Biên? Nghiên cứu đề tài này với mục đích: Sưu tầm và xuất bản thành ấn phẩm sáng tác về Điện Biên để bảo tồn và tham khảo rộng rãi, góp phần quảng bá hình ảnh địa phương trong nước và quốc tế.
Đến các thư viện lớn, thư viện khoa học xã hội, thư viện các trường đại học lớn, thư viện tỉnh tìm kiếm tư liệu về văn học Điện Biên, đọc và phô tô. Xây dựng tiêu chí “văn học Điện Biên”. Đến các vùng đất có người dân tộc thiểu số sống tập trung, tham gia vào các thực hành văn hóa của họ để sưu tầm những câu hát dân gian, những câu chuyện kể chưa được xuất bản. Trên cơ sở những tài liệu đã sưu tầm được, căn cứ vào tiêu chí “văn học Điện Biên”, chọn lọc để đưa vào Hợp tuyển văn học Điện Biên.
Tổng quan tư liệu văn học Điện Biên. Xây dựng hệ thống chuyên đề. Nghiên cứu chỉ ra những giá trị của văn học Điện Biên trên cơ sở những chuyên đề đã xây dựng.
Với văn học dân gian và văn học viết đã xuất bản, đề tài quan tâm đến tất cả các sáng tác từ cổ chí kim, trên cơ sở đó tiến hành lựa chọn, nghiên cứu. Với văn học dân gian chưa xuất bản, đề tài tiến hành điền dã tìm kiếm tư liệu trong thời gian thực hiện đề tài (năm 2015, 2016). Việc tiến hành điền dã để sưu tầm những tác phẩm văn học dân gian đang lưu truyền trong dân gian mà chưa có điều kiện xuất bản được tiến hành ở các khu vực: huyện Điện Biên, Tuần Giáo, tập trung chủ yếu ở tộc người Thái và người H’ Mông.
Với văn học dân gian và văn học viết đã xuất bản, nhóm nghiên cứu tìm kiếm tập trung ở các thư viện như: Thư viện Quốc gia Việt Nam, thư viện Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội, thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, thư viện Sơn La, thư viện Điện Biên và những nguồn cung cấp của cá nhân các tác giả và những nhà nghiên cứu như: Du An (Điện Biên), Nguyễn Đức Lợi (Tuần Giáo – Điện Biên), Tòng Văn Hân (Noong Luống – Điện Biên), Đỗ Thế Điệp (Điện Biên), TS Phạm Đặng Xuân Hương (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội), PGS.TS Nguyễn Việt Hùng (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội), TS Bùi Thị Thiên Thai (Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam).
Lần đầu tiên đặt ra mục tiêu sưu tầm đầy đủ, hệ thống về văn học Điện Biên, bao gồm văn học dân gian và văn học viết, có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn các giá trị của văn học, góp phần vào việc giữ gìn và bảo tồn văn hóa Điện Biên, văn hóa Việt Nam. Lần đầu tiên đề tài đặt ra vấn đề nghiên cứu một cách hệ thống về các giá trị văn học dân gian và văn học viết Điện Biên, là cơ sở để lí giải những vấn đề liên quan đến văn học Điện Biên, văn học Điện Biên trong dòng chảy văn học dân tộc cũng như lí giải các vấn đề về văn hóa địa phương, đặc biệt là văn hóa của cộng đồng các dân tộc thiểu số Điện Biên.
Trong hai nhiệm vụ đặt ra trên đây và cũng chính là hai đóng góp quan trọng của đề tài, nhóm nghiên cứu thiên về việc đặt nặng mục tiêu sưu tầm các công trình văn học dân gian và văn học viết để có được một công trình tương đối tổng thể, hệ thống về văn học Điện Biên.
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, đề xuất, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, Báo cáo gồm có 3 chương nội dung, bao gồm: Chương I: Cơ sở lý luận và tổng quan tài liệu, Chương II: Kết quả sưu tầm, nghiên cứu văn học dân gian Điện Biên, Chương III: Kết quả sưu tầm, nghiên cứu văn học viết Điện Biên.
Bạn đang xem trước tài liệu:
Tổng hợp sang tac van hoc