Nghiên Cứu Ứng Dụng Phân Loại Mô Bệnh Học Trong Tiên Lượng Ung Thư Biểu Mô Dạ Dày

LỜI CẢM ƠN

LỜI CAM ĐOAN

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. SƠ LƯỢC DỊCH TỄ HỌC UNG THƯ DẠ DÀY

1.2. GIAI ĐOẠN BỆNH UNG THƯ DẠ DÀY

1.3. MỘT SỐ DẤU ẤN SINH HỌC CÓ GIÁ TRỊ TIÊN LƯỢNG TRONG UNG THƯ DẠ DÀY

1.4. NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN UNG THƯ DẠ DÀY

2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

2.2. TIÊU CHUẨN LỰA CHỌN NGƯỜI BỆNH NGHIÊN CỨU

2.3. TIÊU CHUẨN LOẠI TRỪ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

2.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.4.1. Thiết kế nghiên cứu

2.4.2. Cỡ mẫu và chọn mẫu

2.4.3. Các biến số nghiên cứu

2.4.4. Quy trình nghiên cứu

2.4.5. Phương pháp xử lý số liệu

2.4.6. Sơ đồ nghiên cứu

3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU BỆNH UNG THƯ BIỂU MÔ TUYẾN DẠ DÀY

3.1.1. Đặc điểm chung các trường hợp nghiên cứu

3.1.2. Đặc điểm đại thể của khối u

3.1.3. Đặc điểm vi thể của khối u

3.1.4. Mối liên quan giữa các typ mô bệnh học UTBM tuyến dạ dày theo TCYTTG 2019 với một số đặc điểm giải phẫu bệnh

3.2. ĐẶC ĐIỂM BỘC LỘ MỘT SỐ DẤU ẤN HMMD CỦA UTBM TUYẾN DẠ DÀY

3.2.1. Tỷ lệ bộc lộ các dấu ấn HMMD của UTBM tuyến dạ dày

3.2.2. Mối liên quan giữa khuếch đại HER2 với các đặc điểm giải phẫu bệnh

3.2.3. Mối liên quan giữa bộc lộ PD-L1 với các đặc điểm giải phẫu bệnh

3.2.4. Mối liên quan giữa bộc lộ KÌ67 và P53 với các đặc điểm giải phẫu bệnh

4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN

4.1. ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU BỆNH UNG THƯ BIỂU MÔ TUYẾN DẠ DÀY

4.1.1. Đặc điểm chung các trường hợp nghiên cứu

4.1.2. Đặc điểm đại thể của khối u

4.1.3. Đặc điểm vi thể của khối u

4.1.4. Mối liên quan giữa các typ mô bệnh học UTBM tuyến dạ dày theo TCYTTG 2019 với một số đặc điểm giải phẫu bệnh

4.2. ĐẶC ĐIỂM BỘC LỘ MỘT SỐ DẤU ẤN HMMD CỦA UTBM TUYẾN DẠ DÀY

4.2.1. Tỷ lệ bộc lộ các dấu ấn HMMD của UTBM tuyến dạ dày

4.2.2. Mối liên quan giữa khuếch đại HER2 với các đặc điểm giải phẫu bệnh

4.2.3. Mối liên quan giữa bộc lộ PD-L1 với các đặc điểm giải phẫu bệnh

4.2.4. Mối liên quan giữa bộc lộ KÌ67 và P53 với các đặc điểm giải phẫu bệnh

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Ung Thư Biểu Mô Dạ Dày Mô Bệnh Học

Ung thư dạ dày (UTDD) vẫn là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất trên toàn cầu, gây ra gánh nặng lớn cho sức khỏe cộng đồng. Đây là loại ung thư phổ biến thứ năm và là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ ba do ung thư trên toàn thế giới. Theo Globocan năm 2020, có 1.03 triệu ca mắc mới và 768.793 ca tử vong do UTDD, chiếm 5.6% tổng số ca ung thư và 7.7% tổng số ca tử vong do ung thư. Hơn 70% các trường hợp mới mắc và tử vong xảy ra ở các nước đang phát triển. Việc phân loại mô bệnh học UTDD đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán, điều trị và tiên lượng bệnh. Nghiên cứu ứng dụng phân loại mô bệnh học giúp đánh giá chính xác giai đoạn bệnh và đưa ra các quyết định điều trị phù hợp. Sự hiểu biết sâu sắc về mô bệnh học kết hợp với các dấu ấn phân tử mở ra hướng đi mới trong điều trị ung thư biểu mô dạ dày.

1.1. Dịch Tễ Học Ung Thư Dạ Dày Tỷ Lệ Mắc Tử Vong

Các số liệu mới nhất từ Globocan năm 2020 cho thấy UTDD gây ra 768.793 ca tử vong. Tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở Đông Á và Đông Âu, trong khi tỷ lệ ở Bắc Mỹ và Bắc Âu nói chung là thấp. Sự khác biệt này phản ánh sự khác biệt trong chế độ ăn uống và tình trạng nhiễm Helicobacter pylori (HP). Tại Việt Nam, UTDD đứng thứ 4 về số ca mắc mới, sau ung thư gan, ung thư phổi và ung thư vú. Việc nghiên cứu dịch tễ học giúp xác định các yếu tố nguy cơ và xây dựng các chương trình phòng ngừa ung thư dạ dày hiệu quả.

1.2. Phân Loại Mô Bệnh Học Ung Thư Dạ Dày Tổng Quan

Phân loại mô bệnh học UTDD theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) là một trong những hệ thống phân loại được sử dụng rộng rãi nhất. Bản cập nhật mới nhất năm 2019 chia UTDD thành nhiều typ với các đặc điểm hình thái riêng. Typ phổ biến nhất trên lâm sàng là ung thư biểu mô tuyến. Chẩn đoán chính xác các typ mô bệnh học là rất quan trọng để xác định phương pháp điều trị thích hợp, đánh giá giai đoạn lâm sàng và tiên lượng bệnh. Việc kết hợp phân loại mô bệnh học với các dấu ấn phân tử đang mở ra một hướng đi mới trong điều trị UTDD.

II. Thách Thức Trong Tiên Lượng Ung Thư Biểu Mô Dạ Dày Hiện Nay

Mặc dù đã có những tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị, tiên lượng ung thư dạ dày vẫn còn nhiều thách thức. Các yếu tố tiên lượng bệnh truyền thống như giai đoạn bệnh, độ biệt hóa tế bào và sự xâm lấn hạch bạch huyết không phải lúc nào cũng đủ để dự đoán chính xác diễn tiến của bệnh. Sự khác biệt về đáp ứng điều trị giữa các bệnh nhân có cùng giai đoạn bệnh cho thấy sự cần thiết phải tìm kiếm các yếu tố tiên lượng mới, đặc biệt là các dấu ấn phân tử. Việc hiểu rõ hơn về microenvironment khối u và tương tác giữa tế bào ung thư và hệ miễn dịch cũng là yếu tố quan trọng để cải thiện tiên lượng ung thư.

2.1. Hạn Chế Của Các Yếu Tố Tiên Lượng Truyền Thống

Các yếu tố tiên lượng ung thư truyền thống như giai đoạn TNM, độ biệt hóa tế bào và di căn hạch bạch huyết có nhiều hạn chế. Giai đoạn TNM có thể không phản ánh chính xác mức độ ác tính của khối u. Độ biệt hóa tế bào có thể thay đổi theo thời gian. Di căn hạch bạch huyết không phải lúc nào cũng dự đoán được sự tái phát bệnh. Do đó, cần có các yếu tố tiên lượng mới để bổ sung cho các yếu tố truyền thống.

2.2. Vai Trò Của Dấu Ấn Phân Tử Trong Tiên Lượng Bệnh

Các dấu ấn phân tử như HER2, PD-L1, P53 và Ki-67 có thể cung cấp thông tin quan trọng về đặc điểm sinh học của khối u và khả năng đáp ứng điều trị. Ví dụ, khuếch đại gen HER2 có thể dự đoán khả năng đáp ứng với liệu pháp nhắm trúng đích trastuzumab. Biểu hiện PD-L1 có thể dự đoán khả năng đáp ứng với liệu pháp miễn dịch. Các dấu ấn phân tử này có thể giúp cá nhân hóa điều trị và cải thiện tiên lượng ung thư. Cần nghiên cứu sâu rộng hơn nữa về vai trò của các dấu ấn phân tử trong đánh giá tiên lượng ung thư dạ dày.

III. Phân Loại Mô Bệnh Học WHO 2019 Cách Tiếp Cận Mới Nhất

Bản cập nhật năm 2019 của phân loại mô bệnh học UTDD theo WHO đã có những thay đổi quan trọng so với các phiên bản trước. Phân loại mới nhấn mạnh hơn vào vai trò của các đặc điểm hình thái và phân tử trong việc xác định các typ mô bệnh học. Phân loại mô bệnh học mới cung cấp một khuôn khổ toàn diện hơn để chẩn đoán và phân loại UTDD, giúp cải thiện độ chính xác và độ tin cậy của chẩn đoán. Việc áp dụng phân loại mô bệnh học mới vào thực hành lâm sàng có thể giúp cải thiện tiên lượng ung thư và đưa ra các quyết định điều trị phù hợp hơn.

3.1. So Sánh Phân Loại WHO 2019 Với Các Phiên Bản Cũ

Phân loại WHO 2019 có nhiều điểm khác biệt so với các phiên bản cũ. Ví dụ, phân loại mới nhấn mạnh hơn vào vai trò của các đặc điểm hình thái như kiến trúc tuyến, kiểu tế bào và sự xâm lấn mô đệm. Phân loại mới cũng bao gồm các typ mô bệnh học mới như ung thư biểu mô dạng gan và ung thư biểu mô có nguồn gốc từ tuyến đáy vị. Việc hiểu rõ các điểm khác biệt giữa các phiên bản phân loại là rất quan trọng để đảm bảo chẩn đoán chính xác.

3.2. Ý Nghĩa Của Phân Loại Lauren Trong Bối Cảnh WHO 2019

Phân loại Lauren là một hệ thống phân loại mô bệnh học kinh điển, chia UTDD thành ba typ chính: typ ruột, typ lan tỏa và typ hỗn hợp. Mặc dù phân loại WHO 2019 đã thay thế phân loại Lauren trong thực hành lâm sàng, nhưng phân loại Lauren vẫn có giá trị trong việc cung cấp thông tin tiên lượng. Ví dụ, typ ruột thường có tiên lượng tốt hơn typ lan tỏa. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng sự kết hợp giữa phân loại Lauren và phân loại WHO 2019 có thể cung cấp thông tin tiên lượng chính xác hơn.

IV. Nghiên Cứu Ứng Dụng Dấu Ấn Phân Tử Tiên Lượng UTBM Dạ Dày

Nghiên cứu ứng dụng tập trung vào việc xác định các dấu ấn phân tử có giá trị trong tiên lượng ung thư biểu mô dạ dày (UTBMDD). Các dấu ấn như HER2, PD-L1, P53 và Ki-67 đã được chứng minh là có liên quan đến diễn tiến bệnh và đáp ứng điều trị. Nghiên cứu về sự bộc lộ của các dấu ấn này trong mẫu mô bệnh học có thể giúp cá nhân hóa điều trị và cải thiện kết quả cho bệnh nhân. Hơn nữa, các nghiên cứu đang tập trung vào việc tìm kiếm các dấu ấn mới, bao gồm các đột biến gen và các yếu tố trong microenvironment khối u, để nâng cao khả năng đánh giá tiên lượng.

4.1. HER2 Vai Trò Trong Điều Trị Nhắm Trúng Đích UTBM Dạ Dày

Khuếch đại gen HER2 là một yếu tố quan trọng trong một số trường hợp UTBMDD. Xét nghiệm HER2 được thực hiện trên mẫu sinh thiết dạ dày bằng kỹ thuật hóa mô miễn dịch (IHC) và lai tại chỗ phát huỳnh quang (FISH). Bệnh nhân có HER2 dương tính có thể được hưởng lợi từ liệu pháp nhắm trúng đích trastuzumab. Nghiên cứu cho thấy rằng trastuzumab có thể cải thiện đáng kể thời gian sống thêm của bệnh nhân UTBMDD giai đoạn tiến xa có HER2 dương tính.

4.2. PD L1 Liệu Pháp Miễn Dịch Tiên Lượng Bệnh

PD-L1 là một protein ức chế miễn dịch được biểu hiện trên tế bào ung thư. Sự biểu hiện PD-L1 có thể giúp tế bào ung thư trốn tránh sự tấn công của hệ miễn dịch. Các liệu pháp ức chế PD-1/PD-L1 đã cho thấy hiệu quả trong điều trị một số loại ung thư, bao gồm cả UTBMDD. Việc xác định bệnh nhân có khả năng đáp ứng với liệu pháp miễn dịch là rất quan trọng. Các nghiên cứu đang tìm kiếm các dấu ấn khác để dự đoán đáp ứng với liệu pháp miễn dịch, bao gồm tải lượng đột biến, sự xâm nhập của tế bào miễn dịch và các yếu tố trong miễn dịch khối u.

V. Kết Luận Hướng Nghiên Cứu Tương Lai Về Ung Thư Dạ Dày

Nghiên cứu ứng dụng phân loại mô bệnh học và các dấu ấn phân tử trong tiên lượng ung thư biểu mô dạ dày là một lĩnh vực đầy hứa hẹn. Việc áp dụng phân loại mô bệnh học WHO 2019 và sử dụng các dấu ấn phân tử như HER2, PD-L1, P53 và Ki-67 có thể giúp cá nhân hóa điều trị và cải thiện kết quả cho bệnh nhân. Các nghiên cứu tương lai cần tập trung vào việc tìm kiếm các dấu ấn mới, hiểu rõ hơn về microenvironment khối u và phát triển các liệu pháp điều trị mới, bao gồm liệu pháp miễn dịch và liệu pháp nhắm trúng đích.

5.1. Tầm Quan Trọng Của Nghiên Cứu Đa Trung Tâm Mẫu Lớn

Để có được kết quả chính xác và đáng tin cậy, các nghiên cứu về tiên lượng ung thư cần được thực hiện trên mẫu lớn và đa trung tâm. Các nghiên cứu đa trung tâm giúp giảm thiểu sai sót và đảm bảo tính đại diện của kết quả. Mẫu lớn giúp tăng cường sức mạnh thống kê và phát hiện các mối liên quan có ý nghĩa.

5.2. Hướng Đến Cá Nhân Hóa Điều Trị Ung Thư Dạ Dày

Mục tiêu cuối cùng của nghiên cứu tiên lượng ung thư là cá nhân hóa điều trị. Bằng cách xác định các dấu ấn có giá trị tiên lượng, các bác sĩ có thể lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất cho từng bệnh nhân. Cá nhân hóa điều trị có thể giúp cải thiện kết quả, giảm tác dụng phụ và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân ung thư dạ dày.