Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu hiện tượng từ mang nghĩa xấu với ý nghĩa tốt trong tiếng Hán hiện đại

• Tác giả: Bùi Thị Ngọc Phương
• Người hướng dẫn: Tiến Sĩ Phạm Đức Trung
• Trường học: Hà Nội Quốc Gia Đại Học
• Chuyên ngành: Ngôn Ngữ Trung Quốc
• Đề tài: Nghiên Cứu Hiện Tượng Sử Dụng Từ Mang Nghĩa Xấu Với Ý Nghĩa Tốt Trong Tiếng Hán Hiện Đại Và Phương Pháp Dịch Hán Việt
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• 前言
• 1. 第 1 章: 课题研究理论依据
• 1.1. 现代汉语贬义词概论说
• 1.1.1. 贬义词定义
• 1.1.2. 贬义词性质特点
• 1.1.2.1. 概括性
• 1.1.2.2. 模糊性
• 1.1.2.3. 复杂性
• 1.2. 贬义词褒用概论
• 1.2.1. 贬义词褒用现象的发生原因
• 1.2.1.1. 人们观念变化引起词语感情色彩逆向转变
• 1.2.1.2. 年轻人求奇求异的心里引起贬义词褒用现象成为广泛
• 1.2.1.3. 词语感情色彩收到原词的积极影响
• 1.2.2. 贬义词褒用形成机制
• 1.2.3. 贬义词褒用趋向
• 1.3. 语境概论说
• 1.3.1. 语境的定义
• 1.3.2. 语境对词义的影响
• 1.3.2.1. 社会语境决定词义
• 1.3.2.2. 情景语境决定词义
• 1.3.2.3. 文化语境决定词义
• 2. 第 2 章: 现代汉语贬义词褒用现象分析与研究
• 3. 第 3 章: 现代汉语贬义词褒用现象越译问题研究
• 结论
• 附录
• 参考文献

I. Giới thiệu về hiện tượng từ mang nghĩa xấu thành tốt trong tiếng Hán hiện đại

Hiện tượng từ mang nghĩa xấu thành tốt trong tiếng Hán hiện đại là một chủ đề thú vị và phức tạp. Nghĩa xấu thường được hiểu là những từ ngữ mang sắc thái tiêu cực, trong khi nghĩa tốt lại thể hiện những giá trị tích cực. Sự chuyển đổi này không chỉ phản ánh sự thay đổi trong ngôn ngữ mà còn cho thấy sự thay đổi trong nhận thức xã hội. Theo nghiên cứu, từ ngữ trong tiếng Hán có thể thay đổi nghĩa tùy thuộc vào ngữ cảnh sử dụng. Ví dụ, từ “固执” (cố chấp) có thể mang nghĩa tiêu cực trong một số ngữ cảnh, nhưng lại có thể được hiểu theo nghĩa tích cực khi được sử dụng để chỉ sự kiên định trong một tình huống cụ thể. Điều này cho thấy sự linh hoạt trong ngữ nghĩa của từ vựng tiếng Hán, đặc biệt là trong bối cảnh giao tiếp hàng ngày.

1.1. Đặc điểm của từ mang nghĩa xấu thành tốt

Từ mang nghĩa xấu thành tốt thường có những đặc điểm nổi bật. Đầu tiên, chúng thể hiện sự thay đổi trong cảm xúc của người sử dụng. Khi một từ ngữ ban đầu mang nghĩa tiêu cực, nó có thể được sử dụng trong một ngữ cảnh tích cực để thể hiện sự tôn trọng hoặc ngưỡng mộ. Thứ hai, sự thay đổi này thường liên quan đến sự thay đổi trong giá trị xã hội. Chẳng hạn, từ “小资” (tiểu tư sản) trước đây mang nghĩa tiêu cực, nhưng sau khi xã hội thay đổi, nó lại được sử dụng để chỉ những người có phong cách sống tinh tế và hiện đại. Cuối cùng, sự chuyển đổi này cũng phản ánh sự thay đổi trong nhận thức văn hóa, cho thấy ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn là phương tiện thể hiện tư tưởng và giá trị của xã hội.

II. Phân tích hiện tượng từ mang nghĩa xấu thành tốt trong tiếng Hán

Phân tích hiện tượng từ mang nghĩa xấu thành tốt trong tiếng Hán cho thấy sự phức tạp của ngôn ngữ và văn hóa. Nghĩa từ không chỉ đơn thuần là một khái niệm ngữ nghĩa mà còn liên quan đến ngữ cảnh và tình huống sử dụng. Một từ có thể mang nghĩa tiêu cực trong một ngữ cảnh nhưng lại mang nghĩa tích cực trong ngữ cảnh khác. Ví dụ, từ “傻” (ngốc nghếch) thường được sử dụng với nghĩa tiêu cực, nhưng trong một số tình huống, nó có thể được dùng để chỉ sự ngây thơ, dễ thương. Điều này cho thấy sự linh hoạt trong việc sử dụng từ ngữ và khả năng thích ứng của ngôn ngữ với sự thay đổi trong xã hội.

2.1. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng từ mang nghĩa xấu thành tốt trong tiếng Hán. Đầu tiên, sự thay đổi trong giá trị xã hội và nhận thức văn hóa đóng vai trò quan trọng. Khi xã hội phát triển, những giá trị và quan niệm về cái đẹp, cái xấu cũng thay đổi theo. Thứ hai, sự giao thoa văn hóa giữa các nền văn hóa khác nhau cũng góp phần làm phong phú thêm ngôn ngữ. Cuối cùng, sự sáng tạo trong ngôn ngữ của giới trẻ, với những cách sử dụng từ mới, cũng là một yếu tố quan trọng trong việc hình thành hiện tượng này. Những từ ngữ trước đây bị coi là tiêu cực giờ đây có thể trở thành những từ ngữ được ưa chuộng trong giao tiếp hàng ngày.

III. Phương pháp dịch Hán Việt trong bối cảnh từ mang nghĩa xấu thành tốt

Phương pháp dịch Hán-Việt trong bối cảnh từ mang nghĩa xấu thành tốt đòi hỏi người dịch phải nắm vững ngữ nghĩa và ngữ cảnh của từ. Việc hiểu rõ về cảm xúc và tình huống sử dụng từ là rất quan trọng để đảm bảo bản dịch chính xác và tự nhiên. Người dịch cần phải phân tích kỹ lưỡng để xác định nghĩa của từ trong ngữ cảnh cụ thể, từ đó lựa chọn từ tương ứng trong tiếng Việt. Ví dụ, từ “傻” có thể được dịch là “ngốc nghếch” trong một ngữ cảnh tiêu cực, nhưng có thể được dịch là “ngây thơ” trong một ngữ cảnh tích cực. Điều này cho thấy sự cần thiết phải linh hoạt và sáng tạo trong quá trình dịch thuật.

3.1. Những thách thức trong dịch thuật

Dịch thuật từ mang nghĩa xấu thành tốt gặp nhiều thách thức. Đầu tiên, sự khác biệt về văn hóa và ngữ nghĩa giữa hai ngôn ngữ có thể gây khó khăn cho người dịch. Một từ trong tiếng Hán có thể không có từ tương đương trong tiếng Việt, hoặc có thể mang nghĩa khác nhau trong các ngữ cảnh khác nhau. Thứ hai, việc truyền tải đúng cảm xúc và tình huống sử dụng từ cũng là một thách thức lớn. Người dịch cần phải hiểu rõ ngữ cảnh để có thể lựa chọn từ phù hợp, tránh gây hiểu lầm cho người đọc. Cuối cùng, sự thay đổi trong nhận thức xã hội cũng có thể ảnh hưởng đến cách dịch, vì những từ ngữ trước đây có thể đã thay đổi nghĩa trong bối cảnh hiện tại.