Nghiên cứu tình trạng mất cơ ở bệnh nhân đái tháo đường typ 2 và hiệu quả can thiệp bằng luyện tập

Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng tỷ lệ mất cơ ở bệnh nhân đái tháo đường typ 2 cao hơn đáng kể so với người không mắc bệnh. Một nghiên cứu tại Trung Quốc cho thấy bệnh nhân ĐTĐ typ 2 có nguy cơ mất cơ cao gấp 1,56 lần so với người bình thường, và nguy cơ này tăng lên 2-3 lần ở người trên 70 tuổi. Nghiên cứu tại Hàn Quốc cũng cho thấy tỷ lệ mất cơ ở người mắc ĐTĐ typ 2 tăng gấp 3 lần so với người không mắc bệnh. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc theo dõi và can thiệp sớm để ngăn ngừa mất cơ ở nhóm bệnh nhân này.

Mất cơ ở bệnh nhân ĐTĐ typ 2 có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, bao gồm tăng nguy cơ nhập viện, té ngã, tàn tật, các biến chứng tim mạch và thậm chí tử vong. Bệnh nhân ĐTĐ typ 2 cao tuổi thường chịu ảnh hưởng của cả mất cơ sinh lý do lão hóa và mất cơ do bệnh gây ra, cùng với các yếu tố như béo phì, đề kháng insulin và tăng glucose máu. Do đó, việc chẩn đoán và can thiệp sớm là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng và giảm thiểu mất cơ ở người ĐTĐ typ 2.

Lối sống tĩnh tại được xem là một trong những nguy cơ hàng đầu gây ra mất cơ. Sự suy giảm dần dần số lượng sợi cơ bắt đầu khoảng 40 tuổi và diễn ra nhanh hơn ở những người ít vận động. Các vận động viên chuyên nghiệp cũng trải qua quá trình lão hóa khối cơ, nhưng chậm hơn so với người bình thường. Do đó, việc duy trì hoạt động thể chất thường xuyên là rất quan trọng để ngăn ngừa mất cơ.

Sự suy giảm các hormon như hormon tăng trưởng (GH), yếu tố tăng trưởng giống insulin 1 (IGF-1), corticosteroid, androgen, estrogen, testosteron, insulin ở người cao tuổi có thể ảnh hưởng đến quá trình đồng hóa và dị hóa protein, dẫn đến mất cơ. Tình trạng kháng insulin cũng làm giảm chức năng vận động của cơ và làm giảm cơ lực. Các nghiên cứu cũng cho thấy nồng độ vitamin D huyết thanh thấp có liên quan đến giảm cơ lực và tăng nguy cơ té ngã.

Sự biến đổi trong các đặc điểm cơ xương giữa các cá nhân có thể là do các yếu tố di truyền, yếu tố môi trường, hoặc tương tác của cả hai. Một số đa hình gen như ức chế men chuyển Angiotensin (ACE) và sự đa hình/ chèn (I/D) đã được nghiên cứu và cho thấy ảnh hưởng đến cơ lực tay và tốc độ đi bộ. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tính đa hình gen của (ACE II + ACTN3 RX/XX) có thể tăng cơ lực tay ở người trên 60 tuổi sau 2 năm tập luyện.

Nhiều tổ chức quốc tế đã đưa ra các tiêu chuẩn chẩn đoán mất cơ khác nhau, tùy thuộc vào đối tượng nghiên cứu và phương pháp đánh giá. Các tiêu chuẩn này thường bao gồm các chỉ số về khối lượng cơ (ví dụ: khối cơ tứ chi/chiều cao^2), cơ lực (ví dụ: lực nắm tay) và chức năng vận động (ví dụ: tốc độ đi bộ). Việc sử dụng các tiêu chuẩn này giúp các nhà lâm sàng có thể chẩn đoán và phân loại mất cơ một cách chính xác.

Chụp cắt lớp vi tính (CT Scan), chụp cộng hưởng từ (MRI) và hấp thu tia X năng lượng kép (DXA) là ba phương pháp chẩn đoán hình ảnh được sử dụng để đánh giá khối cơ. CT và MRI là các phương pháp rất chính xác vì có thể tách rời mô mỡ từ các phần mô cơ, xương của cơ thể. Tuy nhiên, MRI có chi phí cao hơn. DXA là một phương pháp ít xâm lấn, chi phí thấp và dễ áp dụng trong thực hành lâm sàng.

Cơ lực thường được đánh giá bằng đo lực nắm tay, một phương pháp đơn giản và dễ thực hiện. Chức năng vận động có thể được đánh giá bằng tốc độ đi bộ (thường sử dụng tốc độ đi bộ < 0,8 m/s hoặc < 1 m/s làm ngưỡng) hoặc các bài kiểm tra chức năng như Short Physical Performance Battery (SPPB). Các bài kiểm tra này giúp đánh giá khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày và nguy cơ té ngã.

Tập luyện đối kháng, hay còn gọi là tập tạ, là một phương pháp hiệu quả để tăng khối lượng cơ và cải thiện sức mạnh. Các bài tập này kích thích sự phát triển của cơ bắp và giúp ngăn ngừa mất cơ. Nghiên cứu cho thấy tập luyện đối kháng có thể cải thiện đáng kể khối lượng cơ, sức mạnh và chức năng vận động ở bệnh nhân ĐTĐ typ 2.

Các bài tập kháng lực như nâng tạ, tập với dây kháng lực hoặc sử dụng máy tập là những lựa chọn tốt cho bệnh nhân ĐTĐ typ 2 bị mất cơ. Các bài tập nên tập trung vào các nhóm cơ lớn như cơ chân, cơ lưng và cơ ngực. Ngoài ra, các bài tập aerobic như đi bộ, chạy bộ hoặc đạp xe cũng có thể giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và kiểm soát đường huyết.

Trước khi bắt đầu chương trình tập luyện, bệnh nhân ĐTĐ typ 2 nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Cần chú ý đến việc kiểm soát đường huyết trước, trong và sau khi tập luyện. Nên bắt đầu với cường độ thấp và tăng dần theo thời gian. Quan trọng nhất là lắng nghe cơ thể và tránh tập luyện quá sức.

Protein là thành phần cơ bản của cơ bắp, do đó việc cung cấp đủ protein là rất quan trọng để xây dựng và duy trì khối lượng cơ. Bệnh nhân ĐTĐ typ 2 bị mất cơ nên tiêu thụ khoảng 1.2-1.5 gram protein/kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày. Các nguồn protein tốt bao gồm thịt nạc, cá, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa, đậu và các loại hạt.

Ngoài protein, các chất dinh dưỡng khác như vitamin D, canxi, magie và creatine cũng đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe cơ bắp. Bệnh nhân ĐTĐ typ 2 nên đảm bảo cung cấp đủ các chất dinh dưỡng này thông qua chế độ ăn uống hoặc bổ sung.

Chế độ ăn uống cho bệnh nhân ĐTĐ typ 2 bị mất cơ nên bao gồm đủ protein, carbohydrate phức tạp, chất béo lành mạnh, vitamin và khoáng chất. Nên hạn chế đường, đồ uống có đường và thực phẩm chế biến sẵn. Chia nhỏ các bữa ăn trong ngày và ăn đều đặn để duy trì đường huyết ổn định.

Các nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra rằng tập luyện đối kháng có thể cải thiện đáng kể khối lượng cơ, sức mạnh và chức năng vận động ở bệnh nhân ĐTĐ typ 2. Một số nghiên cứu cũng cho thấy tập luyện có thể giúp kiểm soát đường huyết và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các phương pháp can thiệp khác nhau, bao gồm tập luyện, dinh dưỡng và kết hợp cả hai. Cần có thêm nhiều nghiên cứu với cỡ mẫu lớn và thời gian theo dõi dài để đưa ra các kết luận chắc chắn.