Nghiên cứu tiềm năng đất đai và định hướng trồng mắc ca tại huyện Tuy Đức, Đắk Nông

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN

1.1. Tính cấp thiết của đề tài

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu

1.4. Những đóng góp mới của đề tài

1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

1.5.1. Ý nghĩa khoa học

1.5.2. Ý nghĩa thực tiễn

1.6. Tổng quan tài liệu

1.6.1. Cơ sở lý luận về sử dụng đất nông nghiệp

1.6.1.1. Khái niệm và các loại hình sử dụng đất nông nghiệp

1.6.1.2. Cơ sở khoa học sử dụng đất nông nghiệp bền vững

1.6.2. Cơ sở lý luận về tiềm năng đất đai và đánh giá thích hợp đất đai

1.6.2.1. Khái quát về tiềm năng đất đai và đánh giá thích hợp đất đai

1.6.2.2. Nghiên cứu đánh giá đất trên thế giới và Việt Nam

1.6.3. Tình hình phát triển cây mắc ca

1.6.3.1. Đặc điểm sinh vật học và yêu cầu sinh thái của cây mắc ca

1.6.3.2. Tình hình phát triển cây mắc ca trên Thế giới và Việt Nam

1.6.3.3. Thị trường tiêu thụ mắc ca

1.6.4. Một số kết quả nghiên cứu sử dụng đất trồng mắc ca

1.6.4.1. Một số kết quả nghiên cứu trên thế giới

1.6.4.2. Một số kết quả nghiên cứu ở Việt Nam

1.6.5. Nhận xét chung tổng quan tài liệu và hướng nghiên cứu của đề tài

1.6.5.1. Nhận xét chung về tổng quan tài liệu

1.6.5.2. Định hướng nghiên cứu của đề tài

2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Nội dung nghiên cứu

2.2. Đặc điểm vùng nghiên cứu

2.3. Thực trạng sử dụng đất nông nghiệp và phát triển cây mắc ca tại huyện Tuy Đức

2.4. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất trồng mắc ca

2.5. Đánh giá tiềm năng đất đai phát triển cây mắc ca tại huyện Tuy Đức

2.6. Đánh giá khả năng bền vững của các loại sử dụng đất trồng mắc ca

2.7. Định hướng sử dụng đất trồng mắc ca tại huyện Tuy Đức

2.8. Phương pháp nghiên cứu

2.8.1. Phương pháp điều tra, thu thập tài liệu, số liệu và kế thừa các tài liệu có chọn lọc

2.8.2. Phương pháp lựa chọn mô hình nghiên cứu và bố trí thí nghiệm theo dõi xói mòn

2.8.3. Phương pháp đánh giá tiềm năng đất theo FAO

2.8.4. Phương pháp xây dựng bản đồ

2.8.5. Phương pháp đánh giá hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường đối với các loại sử dụng đất trồng mắc ca

2.8.6. Phương pháp phân tích SWOT

2.8.7. Phương pháp đánh giá tính bền vững đối với các loại sử dụng đất có trồng cây mắc ca

2.8.8. Phương pháp phân tích thông tin và xử lý số liệu

2.8.9. Phương pháp so sánh

3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Đặc điểm vùng nghiên cứu

3.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Tuy Đức

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội

3.1.3. Nhận xét chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội huyện Tuy Đức

3.2. Thực trạng sử dụng đất nông nghiệp và phát triển cây mắc ca tại huyện Tuy Đức

3.2.1. Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp huyện Tuy Đức

3.2.2. Thực trạng phát triển cây mắc ca tại huyện Tuy Đức

3.2.3. Đánh giá chung tình hình sản xuất nông lâm nghiệp và sản xuất mắc ca tại huyện Tuy Đức

3.3. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất trồng mắc ca

3.3.1. Hiệu quả sử dụng đất của nông hộ trồng mắc ca (theo điều tra hộ)

3.3.2. Nghiên cứu đánh giá hiệu quả các mô hình sử dụng đất trồng mắc ca

3.3.3. Đánh giá chung hiệu quả sử dụng đất trồng mắc ca

3.4. Đánh giá tiềm năng đất đai phát triển cây mắc ca tại huyện Tuy Đức

3.4.1. Xác định các vùng đất có khả năng phát triển cây mắc ca

3.4.2. Phân hạng thích hợp đối với các LUT trồng mắc ca tại huyện Tuy Đức

3.5. Đánh giá khả năng bền vững của các loại sử dụng đất trồng mắc ca

3.5.1. Xác định các tiêu chí đánh giá bền vững đối với LUT trồng mắc ca

3.5.2. Đánh giá các tiêu chí bền vững của các loại sử dụng đất trồng mắc ca

3.5.3. Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức đối với các LUT trồng mắc ca

3.6. Định hướng sử dụng đất trồng mắc ca tại huyện Tuy Đức

3.6.1. Cơ sở khoa học và thực tiễn đề xuất sử dụng đất trồng mắc ca

3.6.2. Quan điểm định hướng sử dụng đất trồng mắc ca bền vững

3.6.3. Định hướng phát triển cây mắc ca tại huyện Tuy Đức

3.6.4. Một số giải pháp phát triển ổn định các loại hình sử dụng đất trồng cây mắc ca tại huyện Tuy Đức

Danh mục các công trình đã công bố có liên quan đến luận án

Tài liệu tham khảo

I. Tiềm năng đất đai

Nghiên cứu đánh giá tiềm năng đất đai tại huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông, tập trung vào việc xác định các vùng đất phù hợp cho việc trồng cây mắc ca. Kết quả cho thấy, diện tích đất nông nghiệp chiếm 93,72% tổng diện tích tự nhiên, trong đó đất sản xuất nông nghiệp là 57.166 ha. Các yếu tố như độ dốc, độ dày tầng đất, và thành phần cơ giới được phân tích để xác định mức độ thích hợp của đất đai. Phương pháp đánh giá theo FAO và sử dụng phần mềm ArcGIS 10 giúp xây dựng bản đồ phân hạng thích hợp đất đai. Kết quả chỉ ra rằng, đất đai tại huyện Tuy Đức có tiềm năng lớn để phát triển cây mắc ca, đặc biệt là các vùng đất có độ dốc từ 6-13 độ.

1.1. Đặc điểm đất đai

Huyện Tuy Đức có đặc điểm đất đai đa dạng, với các loại đất chính như đất đỏ bazan, đất xám, và đất phù sa. Độ dày tầng đất và độ dốc là hai yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng canh tác. Các vùng đất có độ dốc thấp (6-7 độ) và độ dày tầng đất trên 50 cm được đánh giá là phù hợp nhất cho việc trồng cây mắc ca. Ngoài ra, thành phần cơ giới của đất cũng được xem xét, với đất có tỷ lệ cát pha sét được ưu tiên.

1.2. Phân hạng thích hợp

Phân hạng thích hợp đất đai được thực hiện dựa trên các tiêu chí như độ dốc, độ dày tầng đất, và khả năng tưới tiêu. Kết quả cho thấy, diện tích đất có mức thích hợp cao (S1 và S2) chiếm tỷ lệ lớn, đặc biệt là đối với các loại hình sử dụng đất trồng mắc ca thuần và xen canh. Các vùng đất này có tiềm năng lớn để phát triển nông nghiệp bền vững và mang lại hiệu quả kinh tế cao.

II. Định hướng trồng mắc ca

Nghiên cứu đề xuất các định hướng trồng mắc ca tại huyện Tuy Đức, bao gồm cả trồng thuần và trồng xen canh. Các loại hình sử dụng đất được đánh giá dựa trên hiệu quả kinh tế, xã hội, và môi trường. Kết quả cho thấy, mô hình trồng mắc ca xen cà phê và xen rừng trồng keo lai có hiệu quả cao hơn so với trồng thuần. Định hướng phát triển đến năm 2030 là mở rộng diện tích trồng mắc ca lên 12.087 ha, trong đó trồng thuần chiếm 2.963,6 ha và trồng xen chiếm 9.123,4 ha.

2.1. Hiệu quả kinh tế

Các mô hình trồng mắc ca được đánh giá dựa trên giá trị gia tăng và lợi nhuận. Mô hình trồng thuần ở độ dốc 6-7 độ cho giá trị gia tăng từ 30,44 triệu đồng/ha lên 53,49 triệu đồng/ha. Mô hình trồng xen cà phê và rừng trồng keo lai cũng cho hiệu quả kinh tế cao, đặc biệt là ở độ dốc 12-13 độ. Các mô hình này không chỉ mang lại lợi nhuận cao mà còn góp phần phát triển kinh tế địa phương.

2.2. Hiệu quả môi trường

Các mô hình trồng mắc ca cũng được đánh giá dựa trên hiệu quả môi trường. Mô hình trồng xen cà phê ở độ dốc 6-7 độ có độ che phủ đạt 72,09%, lượng đất xói mòn 13,3 tấn/ha, và chất hữu cơ bị mất 901 kg/ha. Mô hình trồng xen rừng trồng keo lai ở độ dốc 12-13 độ có độ che phủ cao nhất (82,37%), giúp giảm thiểu xói mòn đất và bảo vệ môi trường.

III. Phát triển bền vững

Nghiên cứu đánh giá tính bền vững của các loại hình sử dụng đất trồng mắc ca dựa trên 5 tiêu chí: kinh tế, xã hội, môi trường, kỹ thuật, và chính sách. Kết quả cho thấy, các mô hình trồng xen cà phê và rừng trồng keo lai có mức bền vững cao hơn, được người dân chấp nhận rộng rãi. Các mô hình này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển nông nghiệp bền vững.

3.1. Tiêu chí bền vững

Các tiêu chí đánh giá tính bền vững bao gồm: hiệu quả kinh tế, mức độ chấp nhận của người dân, tác động môi trường, và khả năng áp dụng kỹ thuật. Các mô hình trồng xen cà phê và rừng trồng keo lai đạt điểm cao ở các tiêu chí này, đặc biệt là về hiệu quả kinh tế và bảo vệ môi trường.

3.2. Phân tích SWOT

Phân tích SWOT cho thấy, các mô hình trồng mắc ca có nhiều điểm mạnh như hiệu quả kinh tế cao, khả năng bảo vệ môi trường, và sự hỗ trợ từ chính sách phát triển nông nghiệp. Tuy nhiên, cũng tồn tại một số thách thức như khó khăn về kỹ thuật và vốn đầu tư. Các giải pháp được đề xuất bao gồm tăng cường hỗ trợ kỹ thuật và vốn đầu tư cho nông dân.

Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu tiềm năng đất đai và định hướng sử dụng đất trồng mắc ca tại huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông