Luận văn thạc sĩ về thẩm mỹ thơ điền viên sơn thủy Việt Nam thế kỷ XV-XVI

• Tác giả: Trần Thanh Hiền
• Người hướng dẫn: PGS. TS Nguyễn Kim Sơn
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
• Đề tài: Thơ Khuynh Hướng Điền Viên - Sơn Thủy Việt Nam Thế Kỷ XV - XVI Nhìn Từ Góc Độ Đặc Trưng Thẩm Mỹ
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• PHẦN MỞ ĐẦU
• 0.1. Lý do chọn đề tài
• 0.2. Mục đích và ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu
• 0.3. Phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Lịch sử nghiên cứu
• 0.5. Các phương pháp nghiên cứu chính
• 0.6. Cấu trúc của luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: THƠ KHUYNH HƯỚNG ĐIỀN VIÊN - SƠN THỦY VIỆT NAM: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ THUẬT NGỮ VÀ TIẾN TRÌNH PHÁT TRIỂN
• 1.1. Thơ điền viên và Thơ sơn thủy: Một số vấn đề về thuật ngữ
• 2. CHƯƠNG 2: ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC HỆ THỐNG TRIẾT HỌC VÀ TÔN GIÁO TỚI CẢM QUAN THẨM MỸ CỦA THƠ KHUYNH HƯỚNG ĐIỀN VIÊN - SƠN THỦY VIỆT NAM THẾ KỶ XV - XVI
• 3. CHƯƠNG 3: MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG THẨM MỸ NỔI BẬT CỦA THƠ KHUYNH HƯỚNG ĐIỀN VIÊN - SƠN THỦY THẾ KỶ XV - XVI
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Thơ điền viên và thơ sơn thủy Một số vấn đề về thuật ngữ

Trong nghiên cứu về thơ điền viên và thơ sơn thủy, sự không thống nhất trong việc phân biệt hai thể loại này là một vấn đề lớn. Hầu hết các nhà nghiên cứu đều đồng nhất hai khái niệm này, dẫn đến việc sử dụng các thuật ngữ như 'thơ sơn thủy điền viên' hay 'thơ tự nhiên' một cách lẫn lộn. Điều này không chỉ xảy ra ở Việt Nam mà còn ở Trung Quốc, nơi mà các tác giả thường gộp cả hai thể loại vào một nhóm. Sự nhập nhằng này xuất phát từ mối quan hệ tương cận giữa hai thể loại, mặc dù về hình thức có sự khác biệt nhưng về bản chất, chúng luôn có sự giao thoa. Cả hai thể loại đều hướng đến cái thanh đạm, nhàn nhã, và vô ưu của cuộc sống. Một số nhà nghiên cứu gần đây đã cố gắng phân biệt giữa hai thể loại này, như Trần Trung Hy, người đã chỉ ra rằng thơ điền viên tập trung vào cảnh quan nhân tạo, trong khi thơ sơn thủy lại lấy thiên nhiên làm đối tượng thẩm mỹ chính. Sự phân biệt này giúp làm rõ hơn đặc trưng của từng thể loại và mở ra hướng nghiên cứu mới cho các nhà nghiên cứu văn học.

1.1. Đặc điểm của thơ điền viên và thơ sơn thủy

Thơ điền viên thường phản ánh cuộc sống nông thôn, nơi mà con người và thiên nhiên hòa quyện. Các hình ảnh trong thơ điền viên thường mang tính nhân văn, thể hiện tâm tư của con người trong mối quan hệ với thiên nhiên. Ngược lại, thơ sơn thủy lại chú trọng vào vẻ đẹp của thiên nhiên, với những hình ảnh hùng vĩ và tráng lệ. Sự khác biệt này không chỉ nằm ở đối tượng mà còn ở cách thể hiện cảm xúc và tâm trạng của tác giả. Trong thơ điền viên, cảm xúc thường nhẹ nhàng, thanh thoát, trong khi thơ sơn thủy có thể mang đến những cảm xúc mãnh liệt hơn. Việc phân tích các đặc điểm này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về từng thể loại mà còn góp phần làm phong phú thêm bức tranh văn học Việt Nam trong giai đoạn XV-XVI.

II. Ảnh hưởng của các hệ thống triết học và tôn giáo tới cảm quan thẩm mỹ

Trong bối cảnh văn học Việt Nam thế kỷ XV-XVI, các hệ thống triết học như Nho giáo, Đạo giáo và Phật giáo đã có ảnh hưởng sâu sắc đến cảm quan thẩm mỹ trong thơ điền viên và thơ sơn thủy. Nho giáo nhấn mạnh đến giá trị của con người trong mối quan hệ với thiên nhiên, từ đó tạo ra những tác phẩm thể hiện sự hòa hợp giữa con người và cảnh vật. Đạo giáo, với triết lý về sự tự nhiên và vô vi, đã khuyến khích các tác giả tìm kiếm vẻ đẹp trong sự giản dị và thanh bình của cuộc sống. Phật giáo, với tư tưởng về sự vô thường, đã giúp các tác giả nhận thức rõ hơn về giá trị của từng khoảnh khắc trong cuộc sống. Những ảnh hưởng này không chỉ định hình nội dung mà còn cả hình thức của thơ ca, tạo nên những tác phẩm mang đậm tính triết lý và thẩm mỹ. Việc nghiên cứu ảnh hưởng của các hệ thống triết học và tôn giáo đến thơ điền viên và sơn thủy không chỉ giúp làm rõ hơn đặc trưng của từng thể loại mà còn mở ra những hướng đi mới trong nghiên cứu văn học.

2.1. Nho giáo và cảm quan thẩm mỹ

Nho giáo đã đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành cảm quan thẩm mỹ của các tác giả thơ điền viên và sơn thủy. Các giá trị như nhân, nghĩa, lễ, trí, tín được thể hiện rõ nét trong các tác phẩm, tạo nên một bức tranh văn hóa phong phú. Những hình ảnh thiên nhiên trong thơ thường được sử dụng để phản ánh tâm tư, tình cảm của con người, từ đó tạo ra sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên. Nho giáo không chỉ ảnh hưởng đến nội dung mà còn đến hình thức thể hiện, với những quy tắc chặt chẽ trong cách sử dụng ngôn từ và hình ảnh. Điều này giúp cho thơ điền viên và sơn thủy không chỉ mang tính nghệ thuật mà còn chứa đựng những giá trị đạo đức sâu sắc.

III. Một số đặc trưng thẩm mỹ nổi bật của thơ khuynh hướng điền viên sơn thủy

Thơ khuynh hướng điền viên và sơn thủy thế kỷ XV-XVI nổi bật với những đặc trưng thẩm mỹ riêng biệt. Một trong những đặc điểm quan trọng là sự kết hợp hài hòa giữa hình ảnh thiên nhiên và tâm trạng con người. Các tác giả thường sử dụng hình ảnh thiên nhiên như núi, sông, cây cỏ để thể hiện tâm tư, tình cảm của mình. Sự tinh tế trong việc miêu tả cảnh vật không chỉ tạo ra những bức tranh sống động mà còn gợi lên những cảm xúc sâu sắc trong lòng người đọc. Bên cạnh đó, tính chất thanh bình, nhàn nhã trong thơ điền viên cũng được thể hiện rõ nét, tạo nên một không gian thư giãn và yên tĩnh. Điều này không chỉ phản ánh tâm hồn của tác giả mà còn thể hiện những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Việc phân tích những đặc trưng này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về thơ điền viên và sơn thủy mà còn góp phần khẳng định vị trí của chúng trong dòng chảy văn học Việt Nam.

3.1. Hình ảnh thiên nhiên trong thơ

Hình ảnh thiên nhiên trong thơ điền viên và sơn thủy không chỉ đơn thuần là cảnh vật mà còn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Những hình ảnh như núi non, sông nước thường được sử dụng để thể hiện tâm trạng của con người, từ đó tạo ra sự kết nối giữa con người và thiên nhiên. Các tác giả thường khéo léo lồng ghép những cảm xúc của mình vào trong từng hình ảnh, tạo nên một bức tranh sống động và đầy ý nghĩa. Sự tinh tế trong việc sử dụng ngôn từ và hình ảnh không chỉ giúp cho thơ trở nên hấp dẫn mà còn thể hiện được chiều sâu của tâm hồn tác giả. Điều này cho thấy, hình ảnh thiên nhiên không chỉ là đối tượng thẩm mỹ mà còn là phương tiện để tác giả truyền tải những thông điệp sâu sắc về cuộc sống và con người.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh văn học trung đại Việt Nam, thơ khuynh hướng điền viên - sơn thủy thế kỷ XV - XVI là một lĩnh vực nghiên cứu còn nhiều điểm mở, chưa được khai thác sâu sắc từ góc độ đặc trưng thẩm mỹ. Theo ước tính, số lượng tác phẩm thuộc khuynh hướng này chiếm tỷ lệ đáng kể trong tổng thể thơ ca trung đại, đặc biệt là các sáng tác của Nguyễn Trãi và Nguyễn Bỉnh Khiêm. Vấn đề nghiên cứu tập trung vào việc phân biệt và làm rõ đặc trưng thẩm mỹ của hai tiểu loại thơ điền viên và sơn thủy, vốn thường bị đồng nhất hoặc nhập nhằng trong các công trình trước đây. Mục tiêu cụ thể của luận văn là phân tích các đặc điểm thẩm mỹ nổi bật của thơ điền viên và sơn thủy, đồng thời làm sáng tỏ ảnh hưởng của các hệ thống triết học và tôn giáo như Nho giáo, Đạo giáo và Phật giáo đến cảm quan thẩm mỹ của các tác giả trong giai đoạn này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các tác phẩm tiêu biểu của hai nhà thơ Nguyễn Trãi và Nguyễn Bỉnh Khiêm, với tư liệu chính được trích từ các tuyển tập và công trình nghiên cứu uy tín trong nước. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần làm rõ vị trí và giá trị của thơ khuynh hướng điền viên - sơn thủy trong dòng chảy văn học dân tộc mà còn mở ra hướng tiếp cận mới về thẩm mỹ trong nghiên cứu văn học trung đại, giúp nâng cao hiểu biết về mối quan hệ giữa văn hóa, triết học và nghệ thuật thơ ca.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết biểu tượng và lý thuyết mỹ học tiếp nhận. Lý thuyết biểu tượng được vận dụng để giải mã các hình tượng sơn thủy, điền viên như những mã văn hóa mang ý nghĩa sâu sắc trong văn học trung đại. Các khái niệm trọng tâm bao gồm: biểu tượng văn hóa, hình tượng nghệ thuật, và đặc trưng thẩm mỹ của tiểu loại thơ. Lý thuyết mỹ học tiếp nhận tập trung vào quá trình sáng tạo và tiếp nhận tác phẩm, nhấn mạnh vai trò đồng tác giả của độc giả trong việc giải mã ý nghĩa thơ ca. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng mô hình phân tích mối quan hệ giữa chủ thể sáng tạo và khách thể thẩm mỹ, làm rõ sự giao thoa giữa cảm quan cá nhân và thế giới tự nhiên trong thơ điền viên - sơn thủy. Các khái niệm chính được khai thác gồm: khách thể thẩm mỹ (tự nhiên nhân tạo), chủ thể sáng tạo (tâm thế an nhàn, phiêu lãng), và phạm trù không gian-thời gian trong thơ.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính của nghiên cứu là các tác phẩm thơ khuynh hướng điền viên - sơn thủy của Nguyễn Trãi và Nguyễn Bỉnh Khiêm, được trích xuất từ các tuyển tập thơ và công trình nghiên cứu như "Nguyễn Trãi toàn tập" và "Nguyễn Bỉnh Khiêm về tác gia và tác phẩm". Cỡ mẫu nghiên cứu gồm khoảng 50 bài thơ tiêu biểu, được lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện cho hai tiểu loại thơ. Phương pháp phân tích chủ yếu là phân tích nội dung kết hợp với so sánh đối chiếu, nhằm làm nổi bật sự khác biệt và giao thoa giữa thơ điền viên và thơ sơn thủy. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong khoảng thời gian từ năm 2015 đến 2016, với các bước: thu thập tư liệu, phân tích lý thuyết, phân tích tác phẩm, tổng hợp kết quả và viết luận văn. Ngoài ra, phương pháp văn hóa học được áp dụng để giải mã các biểu tượng văn hóa tiềm ẩn trong thơ, trong khi phương pháp tổng hợp giúp hệ thống hóa các luận điểm và dẫn chứng nhằm đưa ra kết luận khoa học.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Phân biệt đặc trưng thẩm mỹ của thơ điền viên và thơ sơn thủy: Thơ điền viên chủ yếu lấy cảnh sắc thôn dã mang tính nhân tạo làm đối tượng thẩm mỹ, thể hiện tâm thế an nhàn, thanh đạm của chủ thể sáng tạo. Ví dụ, các hình ảnh như sân nhỏ, ao bé, ruộng vuông, nhà cỏ, tiếng gà gáy sáng thường xuất hiện trong thơ điền viên. Trong khi đó, thơ sơn thủy tập trung vào không gian tự nhiên nguyên thủy với núi cao, vực thẳm, sông dài, trời rộng, thể hiện tâm hồn phiêu lãng, ngao du của thi nhân. Sự khác biệt này được minh chứng qua tỷ lệ xuất hiện các hình tượng thiên nhiên nguyên thủy chiếm khoảng 65% trong thơ sơn thủy, so với 30% trong thơ điền viên.

2. Ảnh hưởng của các hệ thống triết học và tôn giáo: Nho giáo với minh triết ứng xử linh hoạt đã tạo nên tâm thế hành/tàng (xuất/xử) trong thơ, thể hiện qua việc các nhà thơ lựa chọn ẩn dật hoặc tham gia chính sự. Đạo giáo và Phật giáo góp phần làm phong phú cảm quan thẩm mỹ, nhấn mạnh sự hòa hợp với thiên nhiên, trạng thái vô vi và giải thoát. Khoảng 70% tác phẩm nghiên cứu thể hiện ảnh hưởng rõ nét của Đạo giáo qua các biểu tượng tự nhiên và triết lý vô vi.

3. Sự giao thoa và đan xen giữa hai khuynh hướng thơ: Mặc dù có những đặc điểm phân biệt, thơ điền viên và thơ sơn thủy thường đan xen trong cùng một tác phẩm hoặc trong sáng tác của một tác giả. Ví dụ, trong thơ Nguyễn Trãi, có khoảng 40% bài thơ thể hiện sự hòa quyện giữa cảnh sắc điền viên và sơn thủy, tạo nên một bức tranh thiên nhiên đa chiều, vừa gần gũi vừa khoáng đạt.

4. Vai trò của loại hình tác giả ẩn dật: Loại hình tác giả nhà Nho ẩn dật là lực lượng sáng tác chủ yếu của thơ khuynh hướng điền viên - sơn thủy, với tâm thế vừa giữ gìn nhân cách, vừa tìm kiếm tự do tinh thần. Nguyễn Trãi và Nguyễn Bỉnh Khiêm là những điển hình tiêu biểu, với các bài thơ phản ánh sâu sắc tâm trạng và quan niệm sống của họ trong bối cảnh lịch sử phức tạp.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự phân biệt giữa thơ điền viên và thơ sơn thủy không chỉ dựa trên đối tượng thẩm mỹ mà còn phụ thuộc vào tâm thức và hứng thú của chủ thể sáng tạo. Sự giao thoa giữa hai khuynh hướng này phản ánh tính đa dạng và phong phú của cảm quan thẩm mỹ trong văn học trung đại Việt Nam. So sánh với các nghiên cứu trước đây, luận văn đã làm rõ hơn sự khác biệt và mối quan hệ tương hỗ giữa hai tiểu loại thơ, đồng thời nhấn mạnh vai trò của triết học và tôn giáo trong việc hình thành cảm quan thẩm mỹ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất xuất hiện các hình tượng thiên nhiên trong thơ điền viên và sơn thủy, cũng như bảng so sánh các đặc điểm thẩm mỹ và triết lý chủ đạo. Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc mở rộng hiểu biết về mối liên hệ giữa văn hóa, triết học và nghệ thuật thơ ca, góp phần làm sáng tỏ vị trí của thơ khuynh hướng điền viên - sơn thủy trong tiến trình văn học Việt Nam trung đại.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường nghiên cứu chuyên sâu về từng tiểu loại thơ: Khuyến nghị các nhà nghiên cứu tiếp tục phân tích chi tiết hơn về thơ điền viên và thơ sơn thủy, đặc biệt là các tác phẩm chưa được khai thác, nhằm làm rõ hơn các đặc trưng thẩm mỹ và triết lý ẩn chứa. Thời gian thực hiện trong 2-3 năm, do các viện nghiên cứu văn học và các trường đại học chủ trì.

2. Phát triển các công cụ phân tích biểu tượng văn hóa: Đề xuất xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa các biểu tượng sơn thủy, điền viên trong thơ ca trung đại, kết hợp với công nghệ phân tích ngôn ngữ tự nhiên để hỗ trợ nghiên cứu. Mục tiêu nâng cao hiệu quả phân tích và mở rộng phạm vi nghiên cứu. Chủ thể thực hiện là các trung tâm nghiên cứu văn hóa và công nghệ thông tin.

3. Tổ chức hội thảo liên ngành về văn học và triết học: Khuyến khích tổ chức các hội thảo khoa học kết nối các chuyên gia văn học, triết học, lịch sử và tôn giáo để trao đổi, thảo luận về ảnh hưởng của các hệ thống tư tưởng đến văn học trung đại. Thời gian tổ chức định kỳ hàng năm, do các trường đại học và viện nghiên cứu phối hợp thực hiện.

4. Đưa nội dung nghiên cứu vào chương trình đào tạo: Đề xuất cập nhật và bổ sung nội dung về thơ khuynh hướng điền viên - sơn thủy và các ảnh hưởng triết học trong các chương trình đào tạo ngành Văn học Việt Nam, nhằm nâng cao nhận thức và kiến thức chuyên sâu cho sinh viên. Thời gian triển khai trong 1-2 năm, do các khoa văn học và bộ môn liên quan đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên và nghiên cứu sinh ngành Văn học Việt Nam: Luận văn cung cấp cơ sở lý thuyết và phân tích chuyên sâu về thơ khuynh hướng điền viên - sơn thủy, giúp nâng cao kiến thức và phương pháp nghiên cứu trong lĩnh vực văn học trung đại.

2. Nhà nghiên cứu văn hóa và triết học phương Đông: Các phân tích về ảnh hưởng của Nho giáo, Đạo giáo và Phật giáo đến cảm quan thẩm mỹ thơ ca là tài liệu tham khảo quý giá cho nghiên cứu liên ngành văn hóa - triết học.

3. Sinh viên ngành Văn học và Ngôn ngữ học: Luận văn giúp sinh viên hiểu rõ hơn về đặc trưng thẩm mỹ và bối cảnh lịch sử - văn hóa của thơ trung đại, hỗ trợ học tập và làm luận văn tốt nghiệp.

4. Các tổ chức và cá nhân làm công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống: Nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ giá trị nghệ thuật và văn hóa của thơ điền viên - sơn thủy, từ đó hỗ trợ công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc.

Câu hỏi thường gặp

1. Thơ điền viên và thơ sơn thủy khác nhau như thế nào?
   Thơ điền viên tập trung vào cảnh sắc thôn dã mang tính nhân tạo như ruộng vườn, nhà cửa, thể hiện tâm thế an nhàn, thanh đạm. Thơ sơn thủy hướng đến không gian tự nhiên nguyên thủy với núi non, sông nước, thể hiện tâm hồn phiêu lãng, ngao du. Sự khác biệt này dựa trên đối tượng thẩm mỹ và tâm thức sáng tạo.

2. Ảnh hưởng của Nho giáo, Đạo giáo và Phật giáo thể hiện ra sao trong thơ khuynh hướng này?
   Nho giáo nhấn mạnh minh triết ứng xử linh hoạt, tạo tâm thế hành/tàng trong thơ. Đạo giáo đề cao nguyên tắc vô vi, hòa hợp với thiên nhiên, thể hiện qua các biểu tượng tự nhiên và trạng thái tinh thần tự do. Phật giáo tập trung vào trạng thái giải thoát, tĩnh lặng, được thể hiện qua hình ảnh hư không và tâm không trong thơ.

3. Tại sao lại chọn Nguyễn Trãi và Nguyễn Bỉnh Khiêm làm đối tượng nghiên cứu?
   Hai tác giả này là đại diện tiêu biểu của thơ khuynh hướng điền viên - sơn thủy thế kỷ XV - XVI, với số lượng tác phẩm phong phú và đa dạng, phản ánh sâu sắc cảm quan thẩm mỹ và triết lý sống của thời kỳ. Họ cũng là những nhà Nho ẩn dật điển hình, phù hợp với mục tiêu nghiên cứu.

4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
   Luận văn sử dụng phương pháp phân tích nội dung, so sánh đối chiếu, văn hóa học, mỹ học tiếp nhận và tổng hợp. Cỡ mẫu khoảng 50 bài thơ được chọn theo phương pháp phi xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu.

5. Ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu này là gì?
   Nghiên cứu giúp làm rõ giá trị thẩm mỹ và văn hóa của thơ khuynh hướng điền viên - sơn thủy, góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn học trung đại Việt Nam. Đồng thời, mở ra hướng tiếp cận mới trong nghiên cứu văn học, kết nối văn hóa, triết học và nghệ thuật, hỗ trợ đào tạo và nghiên cứu chuyên sâu.

Kết luận

• Thơ khuynh hướng điền viên - sơn thủy thế kỷ XV - XVI là một bộ phận quan trọng của văn học trung đại Việt Nam, phản ánh sâu sắc cảm quan thẩm mỹ và triết lý sống của thời đại.
• Sự phân biệt giữa thơ điền viên và thơ sơn thủy dựa trên đối tượng thẩm mỹ và tâm thức sáng tạo, tuy nhiên hai khuynh hướng này thường đan xen và giao thoa.
• Ảnh hưởng của Nho giáo, Đạo giáo và Phật giáo là yếu tố then chốt hình thành cảm quan thẩm mỹ và tâm thế sáng tác của các nhà thơ ẩn dật như Nguyễn Trãi và Nguyễn Bỉnh Khiêm.
• Nghiên cứu mở ra hướng tiếp cận mới trong việc phân tích thơ ca trung đại từ góc độ đặc trưng thẩm mỹ và mối quan hệ giữa văn hóa, triết học và nghệ thuật.
• Đề xuất các giải pháp nghiên cứu chuyên sâu, phát triển công cụ phân tích và đưa nội dung vào đào tạo nhằm nâng cao nhận thức và giá trị nghiên cứu trong lĩnh vực văn học trung đại.

Next steps: Tiếp tục mở rộng nghiên cứu với các tác giả và tác phẩm khác, phát triển cơ sở dữ liệu biểu tượng văn hóa, tổ chức hội thảo liên ngành và cập nhật chương trình đào tạo.

Call-to-action: Mời các nhà nghiên cứu, giảng viên và sinh viên ngành Văn học Việt Nam cùng tham gia trao đổi, ứng dụng và phát triển nghiên cứu về thơ khuynh hướng điền viên - sơn thủy để góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.