Nghiên Cứu Tái Sử Dụng Bùn Thải Sinh Học Tại Nhà Máy Xử Lý Nước Thải Để Sản Xuất Biogas

• Tác giả: Trần Thị Minh Ngọc
• Người hướng dẫn: TS. Đinh Thị Nga
• Trường học: Đại học Bách Khoa - ĐHQG - HCM
• Chuyên ngành: Công nghệ sinh học
• Đề tài: Nghiên Cứu Tái Sử Dụng Bùn Thải Sinh Học Để Sản Xuất Biogas Tại Nhà Máy Xử Lý Nước Thải
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CÁM ƠN
• TÓM TẮT
• ABSTRACT
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: Tổng quan về bùn thải sinh học và các phương pháp xử lý
• 1.1. Nguồn gốc
• 1.2. Đặc điểm
• 2. CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP
• 2.1. Thời gian và địa điểm
• 2.2. Đối tượng nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Sơ đồ thí nghiệm tổng quát
• 2.3.2. Phương pháp lấy mẫu
• 2.3.3. Phương pháp phối trộn mẫu
• 2.3.4. Phương pháp phân tích
• 2.4. Mô hình thí nghiệm và cách vận hành
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ BIỂN LUẬN
• 3.1. Phân tích thành phần, tính chất của mẫu bùn thải sinh học và rác thải hữu cơ
• 3.2. Nghiên cứu và đánh giá khả năng tạo khí sinh học từ quá trình đồng xử lý khí bùn thải sinh học và rác thải hữu cơ bằng mô hình bể phản ứng theo mẻ với tỷ lệ phối trộn khác nhau
• 3.2.1. Thành phần khí biogas
• 3.2.2. Thể tích khí methane
• 3.2.3. Sản lượng khí methane tích lũy
• 3.2.4. Acid béo bay hơi (VFAs)
• 3.2.5. Tổng carbon hữu cơ (TOC)
• 3.2.6. Hàm lượng chất dinh dưỡng
• 3.3. Nghiên cứu và đánh giá khả năng tạo khí sinh học từ quá trình đồng xử lý khí bùn thải sinh học và rác thải hữu cơ bằng mô hình xử lý liên tục với tải trọng hữu cơ khác nhau
• 3.3.1. Nồng độ khí methane
• 3.3.2. Thể tích khí methane
• 3.3.3. Sản lượng khí methane
• 3.3.4. Hàm lượng acid béo bay hơi (VFAs)
• 3.3.5. Hàm lượng dinh dưỡng
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Tái Sử Dụng Bùn Thải Sinh Học 55

Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, lượng chất thải rắn phát sinh ngày càng tăng, đặc biệt là bùn thải. Theo thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM, lượng bùn thải các loại rất lớn, bao gồm bùn thải từ cống rãnh, kênh rạch, nhà máy xử lý nước thải, bể tự hoại. Bùn thải sinh học chứa nhiều vi sinh vật, carbon và chất dinh dưỡng hữu cơ. Việc tận dụng để thu hồi năng lượng thông qua các phương pháp xử lý sinh học là cần thiết. Hiện nay, phương pháp chôn lấp bùn thải gây ô nhiễm môi trường và lãng phí tài nguyên. Bên cạnh đó, sự gia tăng dân số còn kéo theo lượng chất thải rắn sinh hoạt ngày càng tăng, đặc biệt là chất thải hữu cơ. Cần có các giải pháp xử lý chất thải hiệu quả, vừa giảm ô nhiễm, vừa tạo ra nguồn năng lượng tái tạo.

1.1. Thực Trạng Xử Lý Bùn Thải Hiện Nay Tại Việt Nam

Hiện nay, phương pháp xử lý bùn thải chủ yếu là chôn lấp, gây nhiều vấn đề về môi trường như mùi hôi, ô nhiễm nguồn nước và tiềm ẩn mầm bệnh. Việc này không chỉ gây lãng phí diện tích đất mà còn bỏ qua tiềm năng to lớn của bùn thải sinh học trong việc tạo ra biogas. Theo thống kê, chỉ một phần nhỏ bùn thải được tái sử dụng, phần lớn còn lại đều được đưa đến các bãi chôn lấp. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc tìm kiếm và áp dụng các giải pháp xử lý bùn thải hiệu quả và bền vững hơn, đặc biệt là các giải pháp sản xuất biogas từ bùn thải.

1.2. Tiềm Năng Của Biogas Từ Bùn Thải Trong Bối Cảnh Năng Lượng

Trong bối cảnh thiếu hụt năng lượng, việc phát triển các nguồn năng lượng tái tạo như biogas ngày càng trở nên quan trọng. Bùn thải sinh học là một nguồn nguyên liệu dồi dào và có thể tái tạo để sản xuất biogas. Việc ứng dụng công nghệ biogas không chỉ giúp giảm thiểu lượng chất thải cần xử lý mà còn tạo ra một nguồn năng lượng sạch, giảm sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng hóa thạch. Các nghiên cứu cho thấy biogas có thể được sử dụng để phát điện, cung cấp nhiệt hoặc làm nhiên liệu cho các phương tiện giao thông, góp phần vào sự bền vững môi trường và lợi ích kinh tế.

II. Thách Thức Giải Pháp Tái Sử Dụng Bùn Thải 58

Mặc dù bùn thải sinh học có tiềm năng lớn trong sản xuất biogas, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua. Một trong những thách thức lớn nhất là hàm lượng nước cao trong bùn thải, làm giảm hiệu quả của quá trình phân hủy kỵ khí. Ngoài ra, thành phần bùn thải có thể không ổn định, ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất biogas. Giải pháp là cần có quy trình tiền xử lý bùn thải hiệu quả để tăng hàm lượng chất hữu cơ và giảm hàm lượng nước. Việc đồng xử lý bùn thải với các loại chất thải hữu cơ khác, như rác thải thực phẩm, cũng là một giải pháp tiềm năng để cải thiện hiệu quả sản xuất biogas và ổn định quá trình.

2.1. Các Rào Cản Kỹ Thuật Trong Quy Trình Sản Xuất Biogas

Quá trình sản xuất biogas từ bùn thải gặp nhiều rào cản kỹ thuật như cần kiểm soát chặt chẽ các yếu tố môi trường (pH, nhiệt độ), tối ưu hóa tỷ lệ C/N, và xử lý các chất ức chế quá trình phân hủy kỵ khí. Việc phân tích thành phần bùn thải và lựa chọn công nghệ biogas phù hợp là rất quan trọng. Các nghiên cứu cần tập trung vào việc phát triển các hệ thống biogas có khả năng thích ứng với sự biến động của thành phần bùn thải và tối ưu hóa các thông số vận hành để đạt được hiệu quả sản xuất biogas cao nhất.

2.2. Yếu Tố Kinh Tế Ảnh Hưởng Đến Khả Thi Của Dự Án

Tính khả thi về mặt kinh tế là một yếu tố quan trọng để triển khai các dự án tái sử dụng bùn thải để sản xuất biogas. Chi phí đầu tư ban đầu cho hệ thống biogas, chi phí vận hành và bảo trì, cũng như giá trị của biogas tạo ra cần được đánh giá kỹ lưỡng. Các chính sách hỗ trợ từ nhà nước, như trợ giá biogas hoặc ưu đãi thuế cho các dự án năng lượng tái tạo, có thể giúp tăng tính hấp dẫn về mặt kinh tế của các dự án tái sử dụng bùn thải.

III. Phương Pháp Đồng Xử Lý Bùn Rác Thải Hữu Cơ 59

Nghiên cứu này tập trung vào phương pháp đồng xử lý kỵ khí bùn thải sinh học từ nhà máy xử lý nước thải và rác thải hữu cơ. Thí nghiệm được thực hiện trong bể phản ứng dung tích 3 lít ở nhiệt độ phòng. Nghiên cứu xác định tỷ lệ phối trộn nguyên liệu và tải trọng hữu cơ phù hợp để thu hồi năng lượng tái tạo. Tỷ lệ bùn thải sinh học/rác thải là 25:75; 50:50; 75:25; 100:0 được thử nghiệm. Kết quả cho thấy tỷ lệ 50:50 cho mức sản xuất khí biogas cao nhất.

3.1. Thí Nghiệm Theo Mẻ Với Tỷ Lệ Phối Trộn Khác Nhau

Trong thí nghiệm theo mẻ, bốn bể phân hủy kỵ khí được vận hành với tỷ lệ bùn thải sinh học/rác thải là 25:75; 50:50; 75:25; 100:0. Hàm lượng chất hữu cơ dễ bay hơi (VS) đầu vào là 200g/l, thời gian vận hành là 16 ngày. Kết quả cho thấy, bể có tỷ lệ S50 (50:50) vận hành ổn định với mức sản xuất khí biogas cao nhất. Sản lượng methane (mlICHa/øV Sioại bỏ) của $25; S50; S75; và S100 tương ứng là 143,1; 358,9; 197,7; và 105,8; hàm lượng CH, chiếm khoảng 58 - 69% biogas.

3.2. Thí Nghiệm Liên Tục Với Tải Trọng Hữu Cơ Thay Đổi

Trong thí nghiệm liên tục, hai bể phân hủy kỵ khí có tỷ lệ phối trộn nguyên liệu lần lượt là S50 và S100 (đối chứng) được vận hành ở chế độ liên tục với ba tải trọng hữu cơ lần lượt là 2 gVS/I.ngày và 6 gVS/1.ngày; mỗi tải trọng có thời gian vận hành là 18 ngày. Kết quả cho thay, ở hai mức tải trọng 2 gVS/I.ngay và 4 gVS/I.ngày, các bé phản ứng hoạt động Ổn định.

IV. Kết Quả Phân Tích Hiệu Quả Sản Xuất Biogas 57

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ phối trộn bùn thải sinh học và rác thải hữu cơ thích hợp nhất cho hệ thống đồng xử lý kỵ khí là 50:50. Mức tải trọng hữu cơ 2 gVS/I.ngày và 4 gVS/1.ngày mang lại sự ổn định trong vận hành mô hình và đạt hiệu quả sản xuất biogas cao. Ở mức tải trọng 2 gVS/I.ngày, thể tích methane thu được hàng ngày từ 390 — 520 ml; sản lượng methane từ 1,3 — 1,5 mlCH4/gV Shem vào. Khi nâng lên mức tải trọng 4 øVS/1.ngày, bể S50 có mức sản xuất khí biogas cao hơn so với tải trong 2 øVS/I.ngày: thể tích biogas từ 860 — 1220 ml; sản lượng methane thu được từ 2,8 — 4.2 mICHz/gV Suem vào.

4.1. Đánh Giá Chất Lượng Biogas Thu Được Từ Quá Trình

Kết quả phân tích cho thấy biogas thu được từ quá trình đồng xử lý kỵ khí có hàm lượng methane cao (58-69%), cho thấy tiềm năng lớn trong việc sử dụng làm nhiên liệu. Các chỉ tiêu khác như tổng ni tơ, tổng phốt pho có xu hướng tăng trong thời gian đầu và giảm dần sau khi qua giai đoạn khởi động: các chỉ tiêu: TOC, COD, VFAs giảm dần trong suốt quá trình thí nghiệm. Tuy nhiên, cần có các biện pháp xử lý để loại bỏ các tạp chất như H2S để đảm bảo chất lượng biogas đáp ứng các tiêu chuẩn sử dụng.

4.2. Ảnh Hưởng Của Tải Trọng Hữu Cơ Lên Sản Lượng Biogas

Nghiên cứu chỉ ra rằng tải trọng hữu cơ có ảnh hưởng đáng kể đến sản lượng biogas. Ở mức tải trọng quá cao (6 gVS/I.ngày), hệ thống trở nên không ổn định và lượng khí biogas sinh ra không đều. Điều này cho thấy cần phải kiểm soát chặt chẽ tải trọng hữu cơ để duy trì sự ổn định của hệ thống và đạt được hiệu quả sản xuất biogas tối ưu. Việc tìm ra tải trọng hữu cơ tối ưu là rất quan trọng trong việc thiết kế và vận hành các hệ thống biogas thực tế.

V. Ứng Dụng Thực Tế Biogas Từ Bùn Thải Triển Vọng 55

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc ứng dụng công nghệ biogas để xử lý bùn thải và rác thải hữu cơ tại các nhà máy xử lý nước thải. Việc tái sử dụng bùn thải để sản xuất biogas không chỉ giúp giảm chi phí xử lý chất thải mà còn tạo ra một nguồn năng lượng tái tạo có giá trị. Biogas có thể được sử dụng để phát điện, cung cấp nhiệt cho các hoạt động sản xuất hoặc làm nhiên liệu cho các phương tiện giao thông. Việc triển khai các dự án biogas từ bùn thải góp phần vào việc giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường.

5.1. Tiềm Năng Ứng Dụng Biogas Trong Các Ngành Công Nghiệp

Biogas có thể được sử dụng rộng rãi trong các ngành công nghiệp khác nhau, như ngành thực phẩm, dệt may, và hóa chất. Biogas có thể thay thế các nguồn năng lượng hóa thạch trong các quy trình sản xuất, giúp giảm chi phí năng lượng và giảm thiểu tác động đến môi trường. Việc ứng dụng biogas trong các ngành công nghiệp còn góp phần tạo ra một hình ảnh xanh cho doanh nghiệp và tăng tính cạnh tranh trên thị trường.

5.2. Chính Sách Hỗ Trợ Phát Triển Biogas Tại Việt Nam

Để thúc đẩy việc tái sử dụng bùn thải để sản xuất biogas, cần có các chính sách hỗ trợ từ nhà nước, như trợ giá biogas, ưu đãi thuế cho các dự án năng lượng tái tạo, và các quy định khuyến khích việc sử dụng biogas trong các ngành công nghiệp. Việc xây dựng các tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật cho biogas cũng là rất quan trọng để đảm bảo chất lượng và an toàn khi sử dụng. Các chính sách hỗ trợ và các quy định rõ ràng sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc phát triển công nghệ biogas tại Việt Nam.

VI. Kết Luận Hướng Nghiên Cứu Phát Triển Biogas 52

Nghiên cứu đã chứng minh tiềm năng của việc tái sử dụng bùn thải sinh học và rác thải hữu cơ để sản xuất biogas. Tỷ lệ phối trộn 50:50 và tải trọng hữu cơ 2-4 gVS/I.ngày cho hiệu quả sản xuất biogas tốt nhất. Cần có các nghiên cứu sâu hơn về quy trình tiền xử lý bùn thải để tăng hiệu quả phân hủy kỵ khí. Việc kết hợp công nghệ biogas với các công nghệ xử lý chất thải khác cũng là một hướng đi tiềm năng để tạo ra một hệ thống xử lý chất thải toàn diện và bền vững.

6.1. Nghiên Cứu Tối Ưu Hóa Quy Trình Tiền Xử Lý Bùn Thải

Quy trình tiền xử lý bùn thải đóng vai trò quan trọng trong việc tăng hiệu quả sản xuất biogas. Các phương pháp tiền xử lý như nghiền, nhiệt phân, và xử lý hóa học có thể giúp phá vỡ cấu trúc tế bào của bùn thải, làm tăng khả năng tiếp cận của vi sinh vật và đẩy nhanh quá trình phân hủy kỵ khí. Các nghiên cứu cần tập trung vào việc tìm ra các phương pháp tiền xử lý hiệu quả về mặt kinh tế và thân thiện với môi trường.

6.2. Kết Hợp Biogas Với Các Công Nghệ Xử Lý Khác

Việc kết hợp công nghệ biogas với các công nghệ xử lý chất thải khác, như ủ phân compost và đốt rác phát điện, có thể tạo ra một hệ thống xử lý chất thải tích hợp, giúp tối ưu hóa việc tái sử dụng tài nguyên và giảm thiểu tác động đến môi trường. Ví dụ, biogas có thể được sử dụng để cung cấp năng lượng cho các nhà máy ủ phân compost, giúp giảm chi phí năng lượng và tăng tính bền vững của hệ thống.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công nghiệp hóa và đô thị hóa ngày càng phát triển, lượng bùn thải sinh học và rác thải hữu cơ phát sinh từ các nhà máy xử lý nước thải và sinh hoạt gia tăng nhanh chóng, gây áp lực lớn lên môi trường và hệ thống xử lý chất thải. Tại TP. Hồ Chí Minh, lượng bùn thải sinh học phát sinh ước tính khoảng 3000 - 4000 m³/ngày, trong đó bùn thải từ các nhà máy xử lý nước thải sinh hoạt chiếm khoảng 30 - 40 tấn/ngày. Đồng thời, lượng rác thải sinh hoạt hữu cơ cũng tăng nhanh, chiếm tỷ lệ lớn trong tổng lượng chất thải rắn đô thị, với hàm lượng carbon hữu cơ cao, rất thích hợp cho quá trình xử lý sinh học.

Nghiên cứu nhằm mục tiêu đánh giá khả năng tái sử dụng bùn thải sinh học kết hợp với rác thải hữu cơ để sản xuất khí biogas thông qua quá trình đồng xử lý kỵ khí, góp phần giảm thiểu lượng chất thải phát sinh và tạo ra nguồn năng lượng tái tạo phục vụ sản xuất và sinh hoạt. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại TP. Hồ Chí Minh trong năm 2017, sử dụng mẫu bùn thải từ Nhà máy xử lý nước thải Bình Hưng và rác thải hữu cơ thu thập từ các chợ và hộ gia đình quận 8.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển công nghệ xử lý chất thải bền vững, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, đồng thời góp phần giải quyết vấn đề thiếu hụt năng lượng bằng nguồn năng lượng sinh học thân thiện. Các chỉ số hiệu quả như sản lượng methane, hàm lượng khí methane trong biogas, tải trọng hữu cơ và tỷ lệ phối trộn nguyên liệu được sử dụng làm tiêu chí đánh giá.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Quá trình phân hủy kỵ khí (Anaerobic Digestion): Quá trình sinh hóa phân hủy các hợp chất hữu cơ trong điều kiện không có oxy, tạo ra khí biogas gồm methane (CH₄) và carbon dioxide (CO₂). Quá trình gồm bốn giai đoạn chính: thủy phân, acid hóa, acetate hóa và methane hóa, với sự tham gia của các nhóm vi sinh vật đặc hiệu.

• Mô hình đồng xử lý kỵ khí (Co-digestion): Kết hợp xử lý đồng thời bùn thải sinh học và rác thải hữu cơ nhằm tối ưu hóa sản lượng biogas và ổn định quá trình lên men. Tỷ lệ phối trộn và tải trọng hữu cơ là các yếu tố quyết định hiệu quả.

• Khái niệm tải trọng hữu cơ (Organic Loading Rate - OLR): Lượng chất hữu cơ (tính theo gVS/lít/ngày) đưa vào hệ thống phản ứng, ảnh hưởng đến sự ổn định và hiệu suất sản xuất biogas.

• Các chỉ tiêu phân tích chính: Tổng carbon hữu cơ (TOC), tổng chất rắn bay hơi (VS), tổng nitơ (TN), tổng phốt pho (TP), COD, acid béo bay hơi (VFAs), pH và thành phần khí biogas.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Mẫu bùn thải sinh học được lấy từ Nhà máy xử lý nước thải Bình Hưng và Nhà máy xử lý nước thải Thủ Dầu Một; rác thải hữu cơ thu thập từ chợ Rạch Ông và các hộ gia đình quận 8, TP. Hồ Chí Minh.

• Phương pháp lấy mẫu: Mẫu bùn thải được thu thập tại ba thời điểm khác nhau, mỗi lần lấy năm mẫu; rác thải hữu cơ được phối trộn theo tỷ lệ thành phần gồm vỏ chuối, rau muống, phụ phẩm cá và cơm nguội, xay nhuyễn.

• Thiết kế thí nghiệm: Thí nghiệm được tiến hành trong các bể phản ứng thủy tinh dung tích 3 lít, vận hành theo hai mô hình:

  1. Mô hình xử lý theo mẻ (batch): Bốn bể phản ứng với tỷ lệ phối trộn bùn thải sinh học và rác thải hữu cơ lần lượt là 25:75 (S25), 50:50 (S50), 75:25 (S75) và 100:0 (S100), với hàm lượng VS đầu vào 200 g/l, thời gian vận hành 16 ngày.

  2. Mô hình xử lý liên tục (continuous): Hai bể phản ứng S50 và S100 vận hành liên tục với các tải trọng hữu cơ 2 gVS/lít/ngày, 4 gVS/lít/ngày và 6 gVS/lít/ngày, mỗi tải trọng vận hành 18 ngày.

• Phương pháp phân tích: Các chỉ tiêu TOC, VS, COD, TN, TP, VFAs, pH được phân tích theo tiêu chuẩn TCVN và SMEWW tại các trung tâm phân tích chuyên ngành. Thành phần khí biogas được xác định bằng phương pháp đo thể tích và phân tích khí.

• Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 01/2017 đến 12/2017 tại phòng thí nghiệm Viện Nghiên cứu Phát triển Bền vững, Đại học Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tính chất nguyên liệu:

   • Bùn thải sinh học có hàm lượng TOC khoảng 10-11%, VS khoảng 73-74 g/l, tổng nitơ khoảng 1,1%, tổng phốt pho khoảng 0,3%, tỷ lệ C:N thấp (khoảng 9:1).

   • Rác thải hữu cơ có TOC cao hơn (15,6-17,4%), VS khoảng 130 g/l, tổng nitơ và phốt pho thấp hơn, tỷ lệ C:N cao (33:1).

2. Ảnh hưởng tỷ lệ phối trộn đến sản lượng biogas (mô hình batch):

   • Tỷ lệ phối trộn 50:50 (S50) cho kết quả sản lượng methane cao nhất, đạt 358,9 ml CH₄/g VS loại bỏ, vượt trội so với các tỷ lệ khác (S25: 143,1; S75: 197,7; S100: 105,8 ml CH₄/g VS).

   • Hàm lượng methane trong biogas dao động từ 58% đến 69% tùy tỷ lệ phối trộn, với S50 duy trì mức cao ổn định (64-68%).

3. Ảnh hưởng tải trọng hữu cơ đến hiệu quả sản xuất biogas (mô hình liên tục):

   • Ở tải trọng 2 gVS/lít/ngày, thể tích methane thu được từ 390 đến 520 ml/ngày, sản lượng methane 1,3-1,5 ml CH₄/g VS.

   • Tăng tải trọng lên 4 gVS/lít/ngày, thể tích biogas tăng lên 860-1220 ml/ngày, sản lượng methane đạt 2,8-4,2 ml CH₄/g VS, đồng thời các chỉ tiêu dinh dưỡng như tổng nitơ (433-476 mg/l) và tổng phốt pho (453-483 mg/l) tăng nhẹ.

   • Ở tải trọng 6 gVS/lít/ngày, hệ thống hoạt động không ổn định, sản lượng khí biến động, áp lực khí cao gây nguy cơ tắc nghẽn.

4. Các chỉ tiêu môi trường:

   • Trong quá trình vận hành, TOC, COD và VFAs giảm dần, chứng tỏ quá trình phân hủy hữu cơ hiệu quả.

   • Tổng nitơ và phốt pho tăng trong giai đoạn đầu do giải phóng từ nguyên liệu, sau đó giảm dần khi quá trình ổn định.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy tỷ lệ phối trộn 50:50 giữa bùn thải sinh học và rác thải hữu cơ là tối ưu, cân bằng được tỷ lệ C:N phù hợp (khoảng 28:1), tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật methanogen phát triển và sản xuất khí methane hiệu quả. Sự phối trộn này giúp tăng hàm lượng carbon hữu cơ dễ phân hủy, đồng thời bổ sung dinh dưỡng cần thiết, cải thiện hiệu suất đồng xử lý kỵ khí.

Tải trọng hữu cơ là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự ổn định và hiệu quả của quá trình. Ở mức tải trọng 2-4 gVS/lít/ngày, hệ thống vận hành ổn định, sản lượng biogas và methane đạt cao. Tuy nhiên, khi vượt quá 6 gVS/lít/ngày, sự tích tụ acid béo bay hơi và áp lực khí tăng cao gây ức chế vi sinh vật, làm giảm hiệu quả sản xuất khí và gây rủi ro vận hành.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với các báo cáo cho thấy tỷ lệ phối trộn khoảng 50% và tải trọng hữu cơ vừa phải là điều kiện tối ưu cho đồng xử lý kỵ khí bùn thải và rác thải hữu cơ. Biểu đồ thể tích khí methane và nồng độ methane theo thời gian có thể minh họa rõ sự ổn định và hiệu quả của các tỷ lệ phối trộn và tải trọng hữu cơ khác nhau.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng tỷ lệ phối trộn 50:50 bùn thải sinh học và rác thải hữu cơ trong các nhà máy xử lý nước thải và quản lý chất thải sinh hoạt để tối ưu hóa sản lượng biogas, giảm thiểu lượng chất thải phát sinh. Thời gian triển khai: 6-12 tháng; chủ thể thực hiện: các nhà máy xử lý nước thải, cơ quan quản lý môi trường.

2. Kiểm soát tải trọng hữu cơ trong khoảng 2-4 gVS/lít/ngày để đảm bảo sự ổn định của quá trình lên men kỵ khí, tránh hiện tượng tắc nghẽn và giảm hiệu quả sản xuất khí. Thời gian áp dụng: liên tục trong quá trình vận hành; chủ thể: kỹ thuật viên vận hành nhà máy.

3. Xây dựng hệ thống giám sát và điều chỉnh pH tự động nhằm duy trì pH ổn định trong khoảng 6,8-7,5, tạo môi trường tối ưu cho vi sinh vật methanogen phát triển. Thời gian thực hiện: 3-6 tháng; chủ thể: nhà thầu thiết bị và nhà máy xử lý.

4. Phát triển chương trình đào tạo và nâng cao nhận thức cho cán bộ vận hành và cộng đồng về lợi ích và kỹ thuật đồng xử lý kỵ khí, thúc đẩy việc thu gom và phân loại rác thải hữu cơ tại nguồn. Thời gian: 6 tháng; chủ thể: cơ quan quản lý môi trường, tổ chức phi chính phủ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản lý và kỹ sư vận hành nhà máy xử lý nước thải: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực nghiệm và giải pháp kỹ thuật để tối ưu hóa quá trình xử lý bùn thải và rác thải hữu cơ, nâng cao hiệu quả sản xuất biogas.

2. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành công nghệ sinh học, môi trường: Tài liệu chi tiết về cơ sở lý thuyết, phương pháp thí nghiệm và phân tích dữ liệu giúp mở rộng kiến thức và phát triển các nghiên cứu tiếp theo.

3. Cơ quan quản lý môi trường và chính sách: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chính sách quản lý chất thải bền vững, thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo từ chất thải.

4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực năng lượng tái tạo và xử lý chất thải: Thông tin về tiềm năng và hiệu quả công nghệ đồng xử lý kỵ khí giúp định hướng đầu tư và phát triển dự án.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao tỷ lệ phối trộn 50:50 lại tối ưu cho sản xuất biogas?
   Tỷ lệ này cân bằng được hàm lượng carbon hữu cơ và dinh dưỡng (C:N khoảng 28:1), tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật methanogen phát triển, tăng hiệu suất phân hủy và sản xuất methane.

2. Tải trọng hữu cơ ảnh hưởng thế nào đến quá trình đồng xử lý kỵ khí?
   Tải trọng hữu cơ quá cao gây tích tụ acid béo bay hơi, làm giảm pH và ức chế vi sinh vật, dẫn đến sản lượng khí không ổn định. Mức tải trọng 2-4 gVS/lít/ngày được khuyến nghị để duy trì sự ổn định.

3. Làm thế nào để kiểm soát pH trong quá trình lên men kỵ khí?
   pH được điều chỉnh bằng cách bổ sung dung dịch kiềm hoặc axit khi cần thiết, đồng thời có thể áp dụng hệ thống điều khiển tự động để duy trì pH trong khoảng 6,8-7,5.

4. Biogas thu được có thể sử dụng cho những mục đích gì?
   Biogas chủ yếu chứa methane có thể dùng làm nhiên liệu đốt, cung cấp nhiệt, chạy động cơ phát điện hoặc sản xuất điện năng phục vụ sản xuất và sinh hoạt.

5. Quá trình đồng xử lý kỵ khí có thể áp dụng ở quy mô lớn không?
   Có thể áp dụng ở quy mô công nghiệp với thiết kế phù hợp, tuy nhiên cần kiểm soát chặt chẽ các yếu tố vận hành như tỷ lệ phối trộn, tải trọng hữu cơ và pH để đảm bảo hiệu quả và ổn định.

Kết luận

• Tỷ lệ phối trộn bùn thải sinh học và rác thải hữu cơ 50:50 là điều kiện tối ưu cho quá trình đồng xử lý kỵ khí, đạt sản lượng methane cao nhất (358,9 ml CH₄/g VS loại bỏ).

• Tải trọng hữu cơ trong khoảng 2-4 gVS/lít/ngày đảm bảo sự ổn định vận hành và hiệu quả sản xuất biogas, trong khi tải trọng 6 gVS/lít/ngày gây bất ổn.

• Các chỉ tiêu môi trường như TOC, COD, VFAs giảm dần trong quá trình xử lý, chứng tỏ hiệu quả phân hủy hữu cơ và giảm ô nhiễm.

• Nghiên cứu góp phần phát triển công nghệ xử lý chất thải bền vững, tận dụng nguồn nguyên liệu thải để sản xuất năng lượng tái tạo, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

• Đề xuất triển khai áp dụng công nghệ đồng xử lý kỵ khí với tỷ lệ phối trộn và tải trọng hữu cơ phù hợp tại các nhà máy xử lý nước thải và quản lý chất thải sinh hoạt trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các nhà máy xử lý nước thải và cơ quan quản lý môi trường phối hợp triển khai thí điểm công nghệ đồng xử lý kỵ khí theo các điều kiện nghiên cứu, đồng thời phát triển hệ thống giám sát và đào tạo nhân lực để đảm bảo hiệu quả và bền vững.