Nghiên Cứu Ruộng Đất Và Kinh Tế Nông Nghiệp Châu Thượng Lang, Tỉnh Cao Bằng Nửa Đầu Thế Kỷ XIX

• Tác giả: Đào Thị Bích Phượng
• Người hướng dẫn: PGS.TS Đàm Thị Uyên
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam
• Đề tài: Ruộng Đất Và Kinh Tế Nông Nghiệp Tại Châu Thượng Lang, Tỉnh Cao Bằng Nửa Đầu Thế Kỷ XIX
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ CHÂU THƯỢNG LANG, TỈNH CAO BẰNG
• 1.1. Vị trí địa lí và điều kiện tự nhiên
• 1.2. Lịch sử hành chính
• 1.3. Các thành phần dân tộc
• 1.4. Tình hình kinh tế, chính trị - xã hội
• 1.5. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: SỞ HỮU RUỘNG ĐẤT CHÂU THƯỢNG LANG, TỈNH CAO BẰNG NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX
• 2.1. Tình hình sở hữu ruộng đất của châu Thượng Lang nửa đầu thế kỉ XIX theo địa bạ Gia Long 4 (1805)
• 2.2. Sở hữu ruộng đất tư
• 2.3. Sở hữu ruộng đất của châu Thượng Lang theo địa bạ Minh Mạng 21 (1840)
• 2.4. Tình hình ruộng đất
• 2.5. Sở hữu ruộng đất tư
• 2.6. So sánh ruộng đất ở châu Thượng Lang nửa đầu thế kỉ XIX giữa địa bạ Gia Long 4 (1805) và Minh Mạng 21 (1840)
• 2.7. Chế độ tô thuế
• 3. CHƯƠNG 3: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP
• 3.1. Kinh tế tự nhiên
• 3.2. Thủ công nghiệp, thương nghiệp
• 3.3. Nghi lễ và tín ngưỡng liên quan đến trồng trọt
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Nghiên Cứu Ruộng Đất Châu Thượng Lang Thế Kỷ XIX

Nghiên cứu về ruộng đất và kinh tế nông nghiệp có vai trò quan trọng trong việc hiểu về chính sách, thực trạng nông nghiệp, kinh tế và xã hội của một địa phương. Dưới chế độ phong kiến, ruộng đất luôn là yếu tố chủ đạo trong nền kinh tế. Các triều đại phong kiến Việt Nam, đặc biệt là triều Nguyễn, rất coi trọng vấn đề này. Nghiên cứu này giúp ta thấy được bức tranh nông nghiệp, nông thôn trong lịch sử, cung cấp những hiểu biết về chính trị, xã hội, văn hóa đương thời, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm cho tương lai. Châu Thượng Lang (nay là huyện Trùng Khánh, Cao Bằng) có vị trí chiến lược quan trọng về chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng và an ninh. Đây cũng là nơi cư trú của nhiều dân tộc anh em, tạo nên những đặc trưng văn hóa riêng biệt. Nghiên cứu này nhằm phục dựng lại một bức tranh toàn cảnh về tình hình kinh tế, chính trị, xã hội, đời sống tinh thần của các tộc người ở địa phương.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Nghiên Cứu Lịch Sử Kinh Tế Cao Bằng

Nghiên cứu lịch sử kinh tế Cao Bằng nói chung và kinh tế nông nghiệp Châu Thượng Lang nói riêng giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự phát triển của vùng đất này qua các giai đoạn lịch sử. Nó cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thức người dân địa phương thích nghi và khai thác tài nguyên thiên nhiên để sinh sống và phát triển. Đồng thời, nó cũng giúp chúng ta đánh giá được tác động của các chính sách kinh tế của triều đình đối với đời sống của người dân.

1.2. Mục Tiêu Và Phạm Vi Nghiên Cứu Ruộng Đất Và Xã Hội Cao Bằng

Mục tiêu chính của nghiên cứu này là tái hiện một cách chân thực và khoa học về tình hình ruộng đất và kinh tế nông nghiệp của Châu Thượng Lang vào nửa đầu thế kỷ XIX. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn lịch sử dưới triều Nguyễn, khi các chính sách về ruộng đất và thuế khóa nông nghiệp có ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân. Nghiên cứu cũng xem xét các yếu tố xã hội liên quan đến phân tầng xã hội dựa trên ruộng đất.

II. Thách Thức Nghiên Cứu Kinh Tế Nông Nghiệp Châu Thượng Lang

Việc nghiên cứu kinh tế nông nghiệp Châu Thượng Lang thế kỷ XIX đối mặt với nhiều thách thức. Thứ nhất, nguồn tư liệu lịch sử về giai đoạn này còn hạn chế, đặc biệt là các tài liệu liên quan đến địa phương. Thứ hai, việc tiếp cận và phân tích các tài liệu cổ đòi hỏi kiến thức chuyên môn sâu rộng về Hán Nôm và lịch sử kinh tế. Thứ ba, việc tái hiện bức tranh kinh tế - xã hội của một vùng đất biên giới với nhiều dân tộc khác nhau đòi hỏi sự hiểu biết về văn hóa và phong tục tập quán địa phương. Cuối cùng, cần có sự so sánh và đối chiếu với các vùng khác để đánh giá đúng vị trí và vai trò của Châu Thượng Lang trong bối cảnh kinh tế chung của cả nước.

2.1. Hạn Chế Về Nguồn Tư Liệu Địa Bạ Châu Thượng Lang

Một trong những khó khăn lớn nhất là sự khan hiếm của các nguồn tư liệu gốc, đặc biệt là địa bạ Châu Thượng Lang. Mặc dù một số địa bạ thời Gia Long và Minh Mạng còn được lưu giữ, nhưng chúng không đầy đủ và có thể chứa đựng những thông tin không chính xác hoặc bị sai lệch do quá trình sao chép và bảo quản. Việc tìm kiếm và xác minh các nguồn tư liệu này đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỹ năng nghiên cứu chuyên sâu.

2.2. Khó Khăn Trong Phân Tích Chính Sách Ruộng Đất Thời Nguyễn

Việc phân tích và đánh giá tác động của chính sách ruộng đất thời Nguyễn đối với kinh tế nông nghiệp Châu Thượng Lang cũng gặp nhiều khó khăn. Các chính sách này thường được ban hành từ triều đình trung ương và có thể không phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Hơn nữa, việc thực thi các chính sách này có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như tham nhũng, quan liêu và sự chống đối của người dân.

III. Địa Bạ Gia Long Phân Tích Phân Bố Ruộng Đất Cao Bằng Thế Kỷ XIX

Việc phân tích địa bạ Gia Long (1805) cung cấp cái nhìn chi tiết về phân bố ruộng đất Cao Bằng thế kỷ XIX. Địa bạ cho thấy sự phân hóa giàu nghèo trong xã hội nông thôn, với một số ít địa chủ sở hữu phần lớn ruộng đất, trong khi phần lớn nông dân chỉ có ít hoặc không có ruộng đất. Địa bạ cũng cho thấy sự khác biệt về sản vật nông nghiệp giữa các vùng khác nhau trong Châu Thượng Lang, phản ánh sự đa dạng của nông nghiệp truyền thống Cao Bằng.

3.1. Quy Mô Sở Hữu Ruộng Đất Tư Theo Địa Bạ Gia Long

Theo địa bạ Gia Long, quy mô sở hữu ruộng đất tư ở Châu Thượng Lang rất khác nhau. Một số ít địa chủ sở hữu hàng trăm mẫu ruộng đất, trong khi phần lớn nông dân chỉ sở hữu vài sào hoặc thậm chí không có ruộng đất nào. Sự phân hóa này tạo ra sự bất bình đẳng lớn trong xã hội nông thôn và gây ra nhiều mâu thuẫn xã hội.

3.2. Vai Trò Của Phụ Nữ Trong Sở Hữu Ruộng Đất

Địa bạ Gia Long cũng cho thấy vai trò của phụ nữ trong việc sở hữu ruộng đất. Mặc dù số lượng phụ nữ sở hữu ruộng đất ít hơn nam giới, nhưng họ vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và canh tác ruộng đất. Một số phụ nữ thậm chí còn là những địa chủ lớn, sở hữu nhiều ruộng đất và có ảnh hưởng lớn trong xã hội.

IV. Địa Bạ Minh Mạng Đánh Giá Thay Đổi Sở Hữu Ruộng Đất

So sánh địa bạ Minh Mạng (1840) với địa bạ Gia Long (1805) cho thấy có sự thay đổi nhất định trong sở hữu ruộng đất. Một số địa chủ lớn đã mất ruộng đất do chiến tranh hoặc thiên tai, trong khi một số nông dân nghèo đã có cơ hội mua ruộng đất nhờ chính sách của triều đình. Tuy nhiên, sự phân hóa giàu nghèo vẫn còn tồn tại và là một vấn đề lớn trong xã hội nông thôn.

4.1. So Sánh Phân Bố Ruộng Đất Giữa Hai Thời Kỳ

So sánh phân bố ruộng đất giữa thời Gia Long và Minh Mạng cho thấy có sự thay đổi về tỷ lệ ruộng đất thuộc sở hữu của các tầng lớp khác nhau trong xã hội. Tỷ lệ ruộng đất thuộc sở hữu của địa chủ có xu hướng giảm, trong khi tỷ lệ ruộng đất thuộc sở hữu của nông dân có xu hướng tăng. Tuy nhiên, sự thay đổi này không đáng kể và sự bất bình đẳng trong sở hữu ruộng đất vẫn còn rất lớn.

4.2. Tác Động Của Chính Sách Thuế Khóa Nông Nghiệp

Chính sách thuế khóa nông nghiệp của triều Nguyễn có tác động lớn đến đời sống nông dân Cao Bằng. Mức thuế cao và các khoản phí khác khiến cho nông dân phải chịu nhiều gánh nặng và khó khăn trong việc cải thiện đời sống. Điều này dẫn đến sự bất mãn trong xã hội và có thể gây ra các cuộc nổi dậy của nông dân.

V. Kinh Tế Nông Nghiệp Châu Thượng Lang Nông Nghiệp Truyền Thống

Kinh tế nông nghiệp Châu Thượng Lang thế kỷ XIX chủ yếu dựa vào nông nghiệp truyền thống. Các loại cây trồng chính là lúa, ngô, khoai và sắn. Kỹ thuật canh tác còn lạc hậu, năng suất thấp và phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên. Bên cạnh trồng trọt, người dân còn chăn nuôi gia súc, gia cầm và khai thác lâm sản.

5.1. Các Loại Sản Vật Nông Nghiệp Chính

Các loại sản vật nông nghiệp chính của Châu Thượng Lang bao gồm lúa, ngô, khoai, sắn và các loại rau củ quả khác. Lúa là cây trồng quan trọng nhất, cung cấp lương thực chính cho người dân. Ngô được trồng trên các vùng đất khô cằn và được sử dụng để nuôi gia súc. Khoai và sắn là các loại cây trồng dễ trồng và có thể chịu được điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

5.2. Vai Trò Của Thương Mại Nông Sản

Thương mại nông sản đóng vai trò quan trọng trong kinh tế nông nghiệp Châu Thượng Lang. Người dân trao đổi nông sản với các vùng khác để có được các mặt hàng cần thiết như muối, vải vóc và công cụ sản xuất. Thương mại cũng giúp người dân có thêm thu nhập để cải thiện đời sống.

VI. Kết Luận Nghiên Cứu Ruộng Đất Và Phát Triển Nông Nghiệp Bền Vững

Nghiên cứu về ruộng đất và kinh tế nông nghiệp Châu Thượng Lang thế kỷ XIX cung cấp những bài học kinh nghiệm quý giá cho việc phát triển nông nghiệp bền vững ngày nay. Việc quản lý và sử dụng ruộng đất hiệu quả, đầu tư vào kỹ thuật canh tác tiên tiến và phát triển thương mại nông sản là những yếu tố quan trọng để nâng cao đời sống của người dân và bảo vệ môi trường.

6.1. Bài Học Kinh Nghiệm Từ Lịch Sử Kinh Tế Nông Nghiệp

Nghiên cứu lịch sử kinh tế nông nghiệp Châu Thượng Lang giúp chúng ta hiểu rõ hơn về những thách thức và cơ hội trong việc phát triển nông nghiệp. Nó cũng giúp chúng ta tránh được những sai lầm trong quá khứ và xây dựng một nền nông nghiệp bền vững và hiệu quả hơn.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Văn Hóa Nông Nghiệp Cao Bằng

Các nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào văn hóa nông nghiệp Cao Bằng, bao gồm các phong tục tập quán, lễ hội và tín ngưỡng liên quan đến trồng trọt và chăn nuôi. Nghiên cứu cũng nên xem xét tác động của chiến tranh và các yếu tố bên ngoài khác đến nông nghiệp Cao Bằng.