Nghiên cứu phát triển bền vững trong quản lý rừng tại Công ty Lâm nghiệp Con Cuông

Rừng có vai trò rất quan trọng đối với sự sống trên thế giới. Nó không những cung cấp các sản phẩm tài nguyên quý giá cho con người mà còn góp phần đáng kể để ngăn chặn được các thiên tai như lũ lụt, hạn hán. Bên cạnh đó rừng còn có khả năng điều hòa không khí môi trường. Vì vậy, quản lý sử dụng tài nguyên rừng bền vững là phương thức quản lý được xã hội chấp nhận, có cơ sở về mặt khoa học, có tính khả thi về mặt kỹ thuật và hiệu quả về mặt kinh tế.

Sau 5 năm (2001-2005) hoạt động sản xuất kinh doanh thì tài nguyên rừng trên địa bàn Công ty Lâm nghiệp Con Cuông quản lý đã có những biến động và thay đổi đáng kể, bên cạnh đó tình hình sử dụng đất còn nhiều bất cập, chưa hợp lý. Do đó công tác trồng, khoanh nuôi, bảo vệ, khai thác rừng…, giao khoán đất lâm nghiệp đang đặt ra nhiều vấn đề đòi hỏi cần phải có những phương án, kế hoạch phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay của Công ty.

Các loại gỗ quý đã bị khai thác cạn kiệt, các loài cho sản phẩm có giá trị cao như lương thực, thực phẩm, dược liệu, nguyên liệu cho công nghiệp, thủ công mỹ nghệ v.v. trở nên khan hiếm, nhiều loài động vật hoang dã đang có nguy cơ tuyệt chủng.

Quy mô và cường độ của những thiên tai như gió bão, hạn hán, lũ lụt, cháy rừng ngày một gia tăng. Sự mất rừng đã trở thành nguyên nhân trực tiếp của sự đói nghèo ở nhiều quốc gia, là nguyên nhân của hiểm họa sinh thái đe dọa sự tồn tại lâu bền của con người và thiên nhiên trên toàn thế giới.

Một yêu cầu cấp bách đặt ra là phải quản lý rừng như thế nào để ngăn chặn được tình trạng mất rừng, quản lý mà trong đó việc khai thác những giá trị kinh tế của rừng không mâu thuẫn với việc duy trì diện tích và chất lượng của nó, duy trì và phát huy những chức năng sinh thái to lớn với sự tồn tại lâu bền của con người và thiên nhiên. Đây cũng là xuất phát điểm của những ý tưởng quản lý rừng bền vững.

Kinh tế bền vững là đảm bảo kinh doanh rừng lâu dài liên tục với năng suất, hiệu quả ngày càng cao (không khai thác lạm vào vốn rừng, duy trì và phát triển diện tích, trữ lượng rừng, áp dụng các biện pháp kỹ thuật làm tăng năng suất rừng).

Xã hội bền vững là đảm bảo kinh doanh rừng phải tuân thủ các luật pháp, thực hiện tốt các nghĩa vụ đóng góp với xã hội, bảo đảm quyền và quyền lợi cũng như mối quan hệ tốt với nhân dân, với cộng đồng địa phương.

Môi trường bền vững là đảm bảo kinh doanh rừng duy trì được khả năng phòng hộ môi trường và duy trì được tính đa dạng sinh học của rừng, đồng thời không gây tác hại đối với các hệ sinh thái khác.

Trong thời kỳ này toàn bộ rừng nước ta là rừng tự nhiên đã được chia theo các chức năng để quản lý sử dụng. Rừng chưa quản lý là những diện tích rừng ở những vùng núi hiểm trở, dân cư thưa thớt. Nhà nước thực dân chưa có khả năng quản lý, người dân được tự do sử dụng lâm sản, đốt nương làm rẫy.

Trong thời kỳ này, với sự ra đời của ngành Lâm nghiệp các hoạt động của ngành đã trải qua nhiều giai đoạn khác nhau. Ngay sau hoà bình lập lại, toàn bộ diện tích rừng và đất rừng ở miền Bắc được qui hoạch vào các lâm trường quốc doanh. Nhiệm vụ chủ yếu là khai thác lâm sản để phục vụ cho nhu cầu phát triển của các ngành kinh tế và của nhân dân.

Chính sách giao đất giao rừng cho người dân quản lý và bảo vệ, khuyến khích các hoạt động trồng rừng, bảo vệ rừng. Nhà nước cũng khuyến khích phát triển lâm nghiệp xã hội, tạo điều kiện cho người dân tham gia vào các hoạt động bảo vệ và phát triển rừng.

Ứng dụng các biện pháp lâm sinh tiến bộ, tăng năng suất rừng trồng, tạo nguồn cung ổn định cho các nhà máy chế biến gỗ, nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm lâm nghiệp. Tạo nhiều việc làm cho người dân địa phương, góp phần giảm nghèo và nâng cao đời sống.

Đảm bảo quyền lợi của người dân địa phương trong việc sử dụng và bảo vệ rừng. Tăng cường sự tham gia của cộng đồng vào công tác quản lý rừng. Phát triển các dịch vụ du lịch sinh thái, tạo thêm nguồn thu nhập cho người dân.

Áp dụng các biện pháp quản lý rừng bền vững giúp bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ các loài động thực vật quý hiếm. Giảm thiểu rủi ro do thiên tai gây ra như lũ lụt, sạt lở đất, cháy rừng.

Áp dụng các công nghệ tiên tiến trong quản lý rừng như GIS (Hệ thống thông tin địa lý), viễn thám, drone (máy bay không người lái). Xây dựng hệ thống thông tin quản lý rừng đầy đủ, chính xác và kịp thời.

Xây dựng chuỗi cung ứng lâm sản minh bạch, có thể truy xuất nguồn gốc. Khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào các hệ thống chứng chỉ rừng bền vững như FSC (Forest Stewardship Council).

Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cho cán bộ lâm nghiệp. Khuyến khích nghiên cứu khoa học và ứng dụng các kết quả nghiên cứu vào thực tiễn sản xuất lâm nghiệp.