Nghiên Cứu Phân Bố Mặn Nhạt Tầng Chứa Nước Pleistocen Tại Cà Mau

• Tác giả: Trần Thị Thúy Hường
• Người hướng dẫn: TS. Trịnh Hài Thu
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Khoa học Môi trường
• Đề tài: Nghiên Cứu Phân Bố Mặn Nhạt Tầng Chứa Nước Pleistocen Tại Cà Mau
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• TÍNH CẤP THIẾT CỦA LUẬN VĂN
• MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU VÀ KHU VỰC NGHIÊN CỨU

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Phân Bố Mặn Nhạt Tầng Pleistocen Cà Mau

Nghiên cứu phân bố mặn nhạt tầng chứa nước Pleistocen tại Cà Mau là vô cùng cấp thiết. Nguồn nước ngầm đóng vai trò quan trọng trong sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp và công nghiệp tại khu vực này. Tuy nhiên, do tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng và khai thác quá mức, tình trạng xâm nhập mặn ngày càng trở nên nghiêm trọng. Việc đánh giá hiện trạng và dự báo sự thay đổi độ mặn là cơ sở quan trọng để đưa ra các giải pháp quản lý và bảo vệ tài nguyên nước bền vững. Nghiên cứu này tập trung vào tầng chứa nước Pleistocen, nguồn cung cấp nước chính cho sinh hoạt và sản xuất tại Cà Mau, nhằm làm rõ sự phân bố mặn nhạt và các yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi này.

1.1. Tầm Quan Trọng của Nguồn Nước Ngầm Cà Mau

Nguồn nước ngầm là huyết mạch của Cà Mau, đặc biệt khi nguồn nước mặt đối diện với ô nhiễm và xâm nhập mặn. Việc khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên nước này là yếu tố then chốt cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Nghiên cứu này sẽ cung cấp thông tin quan trọng để xây dựng các chính sách quản lý tài nguyên nước hiệu quả, đảm bảo an ninh nguồn nước cho tương lai.

1.2. Mục Tiêu Nghiên Cứu Phân Bố Mặn Nhạt

Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định sự phân bố mặn nhạt trong tầng chứa nước Pleistocen tại Cà Mau. Điều này bao gồm việc xây dựng bản đồ độ mặn, đánh giá mức độ xâm nhập mặn và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi độ mặn. Kết quả nghiên cứu sẽ là cơ sở khoa học cho việc đánh giá tài nguyên nước và đề xuất các giải pháp quản lý tài nguyên nước bền vững.

II. Thách Thức Xâm Nhập Mặn Nguồn Nước Ngầm Pleistocen Cà Mau

Tình trạng xâm nhập mặn vào nguồn nước ngầm tầng Pleistocen tại Cà Mau đang đặt ra nhiều thách thức lớn. Việc khai thác quá mức, kết hợp với biến đổi khí hậu và nước biển dâng, đã làm gia tăng nguy cơ ô nhiễm nguồn nước và ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống sinh hoạt và sản xuất của người dân. Nghiên cứu này sẽ tập trung vào việc xác định các khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất, phân tích nguyên nhân và đề xuất các giải pháp giảm thiểu tác động của xâm nhập mặn.

2.1. Nguyên Nhân Gây Xâm Nhập Mặn Nguồn Nước Ngầm

Nhiều yếu tố góp phần vào tình trạng xâm nhập mặn tại Cà Mau. Khai thác quá mức nguồn nước ngầm làm giảm áp lực nước, tạo điều kiện cho nước biển xâm nhập sâu vào đất liền. Biến đổi khí hậu và nước biển dâng làm gia tăng áp lực từ biển, đẩy nhanh quá trình xâm nhập mặn. Ngoài ra, các hoạt động sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản cũng có thể góp phần làm ô nhiễm nguồn nước và gia tăng độ mặn.

2.2. Tác Động của Xâm Nhập Mặn Đến Đời Sống và Sản Xuất

Xâm nhập mặn gây ra nhiều tác động tiêu cực đến đời sống và sản xuất tại Cà Mau. Nguồn nước sinh hoạt bị nhiễm mặn, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản bị thiệt hại do cây trồng và vật nuôi không thích nghi được với độ mặn cao. Tình trạng này đe dọa đến an ninh lương thực và sinh kế của người dân địa phương.

2.3. Địa Chất Thủy Văn và Xâm Nhập Mặn

Đặc điểm địa chất thủy văn của Cà Mau đóng vai trò quan trọng trong quá trình xâm nhập mặn. Các tầng chứa nước Pleistocen có cấu trúc phức tạp, với sự xen kẽ giữa các lớp đất sét và cát, tạo điều kiện cho nước biển xâm nhập theo các đường dẫn khác nhau. Nghiên cứu này sẽ tập trung vào việc phân tích đặc điểm địa chất để hiểu rõ hơn về cơ chế xâm nhập mặn và dự báo sự lan rộng của nó.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Phân Bố Mặn Nhạt Tầng Pleistocen Cà Mau

Nghiên cứu này sử dụng kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để đánh giá phân bố mặn nhạt tầng Pleistocen tại Cà Mau. Các phương pháp bao gồm thu thập và phân tích dữ liệu hiện có, khảo sát thực địa, lấy mẫu và phân tích độ mặn trong phòng thí nghiệm, sử dụng công nghệ GIS và viễn thám để xây dựng bản đồ và mô hình hóa sự phân bố mặn nhạt. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện và chính xác về tình trạng xâm nhập mặn tại khu vực.

3.1. Thu Thập và Phân Tích Dữ Liệu Địa Chất Thủy Văn

Việc thu thập và phân tích dữ liệu địa chất thủy văn là bước quan trọng để hiểu rõ cấu trúc và tính chất của các tầng chứa nước Pleistocen. Dữ liệu bao gồm thông tin về địa chất, thủy văn, độ mặn, mực nước ngầm và các thông số khác liên quan đến nguồn nước ngầm. Phân tích dữ liệu sẽ giúp xác định các khu vực có nguy cơ xâm nhập mặn cao và xây dựng mô hình dự báo sự thay đổi độ mặn.

3.2. Khảo Sát Thực Địa và Lấy Mẫu Nước Ngầm

Khảo sát thực địa là hoạt động quan trọng để thu thập thông tin trực tiếp về tình trạng xâm nhập mặn tại Cà Mau. Các hoạt động bao gồm đo độ mặn tại các giếng khoan, lấy mẫu nước ngầm để phân tích trong phòng thí nghiệm và phỏng vấn người dân địa phương về kinh nghiệm và nhận thức của họ về xâm nhập mặn. Dữ liệu thu thập được sẽ được sử dụng để kiểm chứng và hiệu chỉnh mô hình phân bố mặn nhạt.

3.3. Ứng Dụng GIS và Viễn Thám Trong Nghiên Cứu

Công nghệ GIS và viễn thám đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng bản đồ phân bố mặn nhạt và theo dõi sự thay đổi độ mặn theo thời gian. Dữ liệu viễn thám từ vệ tinh và máy bay có thể cung cấp thông tin về độ mặn bề mặt, thảm thực vật và các yếu tố khác liên quan đến xâm nhập mặn. GIS được sử dụng để tích hợp và phân tích dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, tạo ra bản đồ và mô hình trực quan về tình trạng xâm nhập mặn.

IV. Kết Quả Phân Tích Phân Bố Mặn Nhạt Tầng Pleistocen Cà Mau

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự phân bố mặn nhạt tầng Pleistocen tại Cà Mau rất phức tạp và biến động theo không gian và thời gian. Các khu vực ven biển và gần các cửa sông thường có độ mặn cao hơn so với các khu vực sâu trong đất liền. Tình trạng xâm nhập mặn có xu hướng gia tăng trong mùa khô và giảm trong mùa mưa. Nghiên cứu cũng xác định được các yếu tố chính ảnh hưởng đến sự phân bố mặn nhạt, bao gồm khai thác nước ngầm, biến đổi khí hậu và địa chất thủy văn.

4.1. Bản Đồ Phân Bố Mặn Nhạt Tầng Chứa Nước Pleistocen

Bản đồ phân bố mặn nhạt là sản phẩm quan trọng của nghiên cứu, thể hiện rõ ràng sự phân bố độ mặn trong tầng chứa nước Pleistocen tại Cà Mau. Bản đồ được xây dựng dựa trên dữ liệu độ mặn thu thập từ các giếng khoan và phân tích trong phòng thí nghiệm, kết hợp với công nghệ GIS và viễn thám. Bản đồ này là công cụ hữu ích cho việc đánh giá tài nguyên nước và quản lý tài nguyên nước.

4.2. Đánh Giá Mức Độ Xâm Nhập Mặn Tại Các Khu Vực

Nghiên cứu đã tiến hành đánh giá chi tiết mức độ xâm nhập mặn tại các khu vực khác nhau của Cà Mau. Kết quả cho thấy các khu vực ven biển như Năm Căn, Ngọc Hiển và Đầm Dơi là những nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Mức độ xâm nhập mặn cũng khác nhau giữa các tầng chứa nước, với tầng Pleistocen bị ảnh hưởng nhiều hơn so với các tầng sâu hơn.

4.3. Mối Liên Hệ Giữa Khai Thác Nước và Xâm Nhập Mặn

Nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa khai thác nước ngầm và xâm nhập mặn. Việc khai thác quá mức làm giảm áp lực nước trong tầng chứa nước, tạo điều kiện cho nước biển xâm nhập sâu vào đất liền. Các khu vực có mật độ giếng khoan cao và lượng khai thác lớn thường có mức độ xâm nhập mặn cao hơn.

V. Giải Pháp Quản Lý và Giảm Thiểu Xâm Nhập Mặn Cà Mau

Để giảm thiểu tác động của xâm nhập mặn và bảo vệ nguồn nước ngầm tại Cà Mau, cần có các giải pháp quản lý tài nguyên nước tổng thể và bền vững. Các giải pháp bao gồm kiểm soát khai thác nước ngầm, xây dựng các công trình ngăn mặn, tăng cường bổ cập nước ngầm, sử dụng nước tiết kiệm và hiệu quả, và nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ nguồn nước.

5.1. Kiểm Soát Khai Thác Nước Ngầm và Cấp Phép Khai Thác

Kiểm soát khai thác nước ngầm là biện pháp quan trọng để giảm áp lực lên tầng chứa nước và hạn chế xâm nhập mặn. Cần có quy định chặt chẽ về cấp phép khai thác, giới hạn lượng khai thác và giám sát việc tuân thủ quy định. Việc quản lý khai thác cần dựa trên cơ sở khoa học, đảm bảo cân bằng giữa nhu cầu sử dụng và khả năng phục hồi của nguồn nước.

5.2. Xây Dựng Công Trình Ngăn Mặn và Bổ Cập Nguồn Nước

Xây dựng các công trình ngăn mặn như đập, cống và kênh dẫn nước ngọt là giải pháp hiệu quả để ngăn chặn nước biển xâm nhập vào đất liền. Đồng thời, cần tăng cường bổ cập nước ngầm bằng cách xây dựng các hồ chứa nước mưa, sử dụng nước thải đã qua xử lý và áp dụng các biện pháp khác để tăng lượng nước thấm xuống đất.

5.3. Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng về Bảo Vệ Nguồn Nước

Nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ nguồn nước là yếu tố then chốt để đảm bảo sự thành công của các giải pháp quản lý tài nguyên nước. Cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục về tầm quan trọng của nước ngầm, tác hại của xâm nhập mặn và các biện pháp sử dụng nước tiết kiệm và hiệu quả. Sự tham gia tích cực của cộng đồng là điều kiện tiên quyết để bảo vệ nguồn nước bền vững.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Phân Bố Mặn Nhạt Cà Mau

Nghiên cứu về phân bố mặn nhạt tầng Pleistocen tại Cà Mau đã cung cấp những thông tin quan trọng về tình trạng xâm nhập mặn và các yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi độ mặn. Kết quả nghiên cứu là cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chính sách quản lý tài nguyên nước hiệu quả và bền vững. Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về cơ chế xâm nhập mặn, dự báo sự thay đổi độ mặn và đánh giá hiệu quả của các giải pháp quản lý tài nguyên nước.

6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu Phân Bố Mặn Nhạt

Nghiên cứu đã thành công trong việc xây dựng bản đồ phân bố mặn nhạt, đánh giá mức độ xâm nhập mặn tại các khu vực và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi độ mặn. Kết quả cho thấy tình trạng xâm nhập mặn tại Cà Mau đang diễn biến phức tạp và cần có các giải pháp quản lý tài nguyên nước kịp thời và hiệu quả.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Nguồn Nước Ngầm

Trong tương lai, cần tập trung nghiên cứu sâu hơn về cơ chế xâm nhập mặn, đặc biệt là sự tương tác giữa nước biển và nước ngầm trong các tầng chứa nước Pleistocen. Cần xây dựng các mô hình dự báo sự thay đổi độ mặn để có thể chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Đồng thời, cần đánh giá hiệu quả của các giải pháp quản lý tài nguyên nước để có thể điều chỉnh và cải thiện chúng.

Tổng quan nghiên cứu

Nước dưới đất là nguồn tài nguyên quan trọng tại tỉnh Cà Mau, cung cấp cho các hoạt động dân sinh, công nghiệp, nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản. Theo ước tính, tỉnh có khoảng 128.211 giếng khoan khai thác nước dưới đất ở tầng chứa nước Pleistocen trung-thượng (qp2-3), chiếm 71,08% tổng số giếng khoan khai thác nước dưới đất trên địa bàn. Lưu lượng khai thác ước tính khoảng 265.371 m³/ngày đêm, đáp ứng 94,59% nhu cầu sử dụng nước. Tuy nhiên, hiện trạng khai thác quá mức đã gây hạ thấp mực nước, dẫn đến xâm nhập mặn và suy giảm chất lượng nước dưới đất. Từ năm 2000 đến 2010, mực nước dưới đất tại Cà Mau giảm từ 0 đến 14 m, có nơi hạ đến -28 m so với mực nước biển, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng khai thác bền vững nguồn nước.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định phân bố hàm lượng tổng độ khoáng hóa (TDS) trong nước dưới đất tầng qp2-3 trên địa bàn tỉnh Cà Mau, xây dựng bản đồ phân bố mặn-nhạt, đánh giá hiện trạng nhiễm mặn và đề xuất giải pháp khai thác hợp lý. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên toàn bộ diện tích tỉnh Cà Mau với 8 huyện và 1 thành phố, trong giai đoạn khảo sát thực địa năm 2017. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc quản lý tài nguyên nước dưới đất, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế xã hội bền vững tại vùng ven biển.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về thủy văn nước dưới đất, cơ chế lan truyền mặn và thang phân chia TDS của nước dưới đất. Nước dưới đất tồn tại trong các tầng chứa nước có áp và không áp, với khả năng di chuyển nhanh trong các lớp đất đá xốp. Cơ chế lan truyền mặn được mô phỏng bằng phương trình vi phân mô phỏng quá trình dịch chuyển vật chất trong môi trường nước dưới đất, bao gồm các quá trình cuốn, phân tán và khuếch tán. Thang phân chia TDS được sử dụng để phân loại nước dưới đất thành nước siêu nhạt, nhạt, lợ và mặn theo tiêu chuẩn quốc gia.

Các khái niệm chính gồm: tầng chứa nước Pleistocen trung-thượng (qp2-3), tổng độ khoáng hóa (TDS), xâm nhập mặn (XNM), phương pháp nội suy Kriging, và mối tương quan hồi quy giữa TDS và độ dẫn điện (EC).

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu bao gồm 233 mẫu nước dưới đất lấy từ các giếng khoan tầng qp2-3 trên địa bàn tỉnh Cà Mau trong năm 2017, kết hợp với số liệu điều tra khai thác nước, bản đồ địa chất thủy văn và các báo cáo nghiên cứu trước đây. Phương pháp phân tích gồm:

• Lấy mẫu nước theo tiêu chuẩn TCVN 6663, đo độ dẫn điện trực tiếp ngoài thực địa và phân tích TDS bằng phương pháp chưng cất-sấy khô tại phòng thí nghiệm.
• Khảo sát thực địa, phỏng vấn 320 hộ dân sử dụng nước giếng khoan để thu thập thông tin khai thác và chất lượng nước.
• Xây dựng bản đồ phân bố mặn-nhạt dựa trên dữ liệu TDS bằng phương pháp nội suy Kriging với phần mềm ArcGIS 10.3.
• Phân tích mối tương quan hồi quy giữa TDS và EC để kiểm định độ chính xác kết quả phân tích.
• Thời gian nghiên cứu thực địa từ 27/03/2017 đến 26/04/2017, khảo sát trên toàn bộ 8 huyện và thành phố Cà Mau.

Cỡ mẫu 233 mẫu nước được chọn theo phương pháp chọn mẫu có chủ đích, đảm bảo phân bố đều trên diện tích nghiên cứu, phù hợp với mục tiêu đánh giá phân bố mặn-nhạt. Phương pháp Kriging được lựa chọn do có sai số nội suy thấp và tính khách quan cao trong mô hình hóa không gian.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiện trạng khai thác nước dưới đất tầng qp2-3: Tỉnh Cà Mau có 128.211 giếng khoan khai thác nước dưới đất tầng qp2-3, với lưu lượng khai thác ước tính khoảng 265.371 m³/ngày đêm, chiếm 71,08% tổng số giếng và 94,59% nhu cầu sử dụng nước. Huyện Trần Văn Thời có lưu lượng khai thác lớn nhất (49.735 m³/ngày đêm), huyện Năm Căn thấp nhất (13.414 m³/ngày đêm). Khoảng 2,5% giếng bị hư hỏng chưa được trám lấp, góp phần làm tăng nguy cơ ô nhiễm và xâm nhập mặn.

2. Phân tích hàm lượng TDS: Trong 233 mẫu phân tích, có 68 mẫu (32,4%) có TDS > 1 g/l, tập trung chủ yếu ở huyện U Minh (54,7% mẫu), Trần Văn Thời (30%), và các huyện khác như Thới Bình, Cái Nước, Đầm Dơi, Phú Tân. Giá trị TDS dao động từ 0,25 g/l đến 4,91 g/l, vượt tiêu chuẩn quốc gia về nước ăn uống (QCVN 01:2009/BYT) ở nhiều khu vực. Hai huyện Năm Căn và Ngọc Hiển có 100% mẫu nước bị nhiễm mặn với TDS > 1 g/l.

3. Mối tương quan giữa TDS và EC: Phân tích hồi quy giữa TDS và độ dẫn điện EC cho thấy hệ số tương quan cao (R² = 0,975), sai số chuẩn khoảng 15,8%, cho thấy EC có thể dùng để ước lượng nhanh TDS ngoài thực địa với độ chính xác cao.

4. Bản đồ phân bố mặn-nhạt: Bản đồ nội suy Kriging cho thấy diện tích vùng nước mặn chiếm khoảng 2.521 km², tương đương 47,28% diện tích nghiên cứu. Vùng nước mặn tập trung ở huyện Năm Căn, Ngọc Hiển (100% diện tích), phía Bắc huyện U Minh, Thới Bình, phía Tây Nam huyện Phú Tân, Đầm Dơi, một phần huyện Trần Văn Thời và thành phố Cà Mau. Sai số nội suy thấp nhất ở các vùng có mật độ mẫu cao như thành phố Cà Mau, Trần Văn Thời, U Minh, Thới Bình.

Thảo luận kết quả

Hiện trạng khai thác nước dưới đất quá mức tại tầng qp2-3 đã làm giảm mực nước ngầm trung bình khoảng 0,8 m/năm, tạo điều kiện thuận lợi cho xâm nhập mặn lan rộng. Tình trạng giếng khoan hư hỏng chưa được xử lý làm tăng nguy cơ ô nhiễm và xâm nhập mặn qua các cửa sổ địa chất. Phân bố mặn-nhạt không đồng đều, tập trung ở các vùng ven biển và khu vực có mật độ khai thác cao, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về ảnh hưởng của khai thác quá mức và thủy triều biển Đông, biển Tây.

Mối tương quan chặt chẽ giữa TDS và EC cho phép sử dụng phương pháp đo EC nhanh ngoài thực địa để đánh giá chất lượng nước, tiết kiệm chi phí và thời gian. Bản đồ phân bố mặn-nhạt cung cấp cơ sở khoa học để quản lý tài nguyên nước dưới đất, xác định vùng nguy cơ cao cần hạn chế khai thác.

So với các nghiên cứu quốc tế về xâm nhập mặn tại vùng ven biển như ở Mỹ, Hà Lan, Hàn Quốc, kết quả nghiên cứu tại Cà Mau cũng cho thấy khai thác quá mức là nguyên nhân chính gây xâm nhập mặn, đồng thời nhấn mạnh vai trò của việc quản lý khai thác và bảo vệ giếng khoan.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố TDS theo huyện, bản đồ phân bố mặn-nhạt, biểu đồ hồi quy TDS-EC và biểu đồ lưu lượng khai thác theo huyện để minh họa rõ ràng các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Điều chỉnh lưu lượng khai thác nước dưới đất: Giảm lưu lượng khai thác tại các huyện có mức khai thác cao như Trần Văn Thời, Thới Bình, Đầm Dơi xuống dưới mức bổ cập tự nhiên để hạn chế hạ thấp mực nước và xâm nhập mặn. Thời gian thực hiện: 1-3 năm. Chủ thể: Sở Tài nguyên và Môi trường, chính quyền địa phương.

2. Trám lấp và xử lý giếng khoan hư hỏng: Tiến hành rà soát, trám lấp các giếng khoan hư hỏng, đặc biệt là các giếng gần vùng mặn để ngăn chặn nguồn gây ô nhiễm và xâm nhập mặn. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: Sở Tài nguyên và Môi trường, các đơn vị khai thác nước.

3. Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng: Tổ chức các chương trình tuyên truyền về tác hại của khai thác quá mức và ô nhiễm nguồn nước, khuyến khích sử dụng tiết kiệm nước và nguồn nước mặt, nước mưa. Thời gian: liên tục. Chủ thể: UBND các xã, huyện, các tổ chức xã hội.

4. Xây dựng mạng lưới quan trắc nước dưới đất: Mở rộng và hoàn thiện mạng lưới quan trắc giếng khoan, đặc biệt tại các vùng có nguy cơ nhiễm mặn cao để theo dõi biến động chất lượng và mực nước. Thời gian: 2 năm. Chủ thể: Viện Địa chất, Sở Tài nguyên và Môi trường.

5. Nghiên cứu và phát triển mô hình dự báo xâm nhập mặn: Áp dụng mô hình thủy văn và mô hình lan truyền mặn để dự báo các kịch bản xâm nhập mặn trong tương lai, làm cơ sở xây dựng chính sách khai thác bền vững. Thời gian: 3 năm. Chủ thể: Viện nghiên cứu, trường đại học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan quản lý tài nguyên nước: Sở Tài nguyên và Môi trường, các phòng ban liên quan có thể sử dụng kết quả để xây dựng chính sách quản lý khai thác nước dưới đất, bảo vệ nguồn nước và phòng chống xâm nhập mặn.

2. Các nhà nghiên cứu, học viên, sinh viên ngành môi trường, địa chất thủy văn: Luận văn cung cấp cơ sở lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và dữ liệu thực tế quý giá phục vụ nghiên cứu chuyên sâu về nước dưới đất và ô nhiễm mặn.

3. Doanh nghiệp khai thác nước và các đơn vị cấp nước: Tham khảo để điều chỉnh quy trình khai thác, bảo trì giếng khoan, đảm bảo chất lượng nước cung cấp và phát triển bền vững.

4. Cộng đồng dân cư và tổ chức xã hội tại Cà Mau: Nắm bắt thông tin về hiện trạng chất lượng nước, tác động của khai thác quá mức, từ đó nâng cao ý thức bảo vệ nguồn nước và sử dụng hợp lý.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao nước dưới đất tầng qp2-3 lại quan trọng tại Cà Mau?
   Nước dưới đất tầng qp2-3 là nguồn cung cấp chính cho sinh hoạt và sản xuất, chiếm hơn 70% tổng số giếng khoan khai thác nước dưới đất tại tỉnh, đặc biệt trong bối cảnh nguồn nước mặt bị ô nhiễm và nhiễm mặn.

2. Hiện trạng nhiễm mặn nước dưới đất tại Cà Mau như thế nào?
   Khoảng 47,28% diện tích nghiên cứu bị nhiễm mặn với TDS > 1 g/l, tập trung chủ yếu ở các huyện ven biển như Năm Căn, Ngọc Hiển, U Minh, Thới Bình, Trần Văn Thời.

3. Phương pháp nào được sử dụng để xác định phân bố mặn-nhạt?
   Phương pháp nội suy Kriging dựa trên dữ liệu TDS lấy từ 233 mẫu nước dưới đất, kết hợp với phân tích hồi quy giữa TDS và độ dẫn điện EC để kiểm định độ chính xác.

4. Nguyên nhân chính gây xâm nhập mặn là gì?
   Khai thác nước dưới đất quá mức làm hạ thấp mực nước ngầm, tạo điều kiện cho nước mặn xâm nhập sâu vào đất liền. Ngoài ra, giếng khoan hư hỏng chưa được trám lấp cũng góp phần làm tăng nguy cơ ô nhiễm.

5. Giải pháp nào hiệu quả để hạn chế xâm nhập mặn?
   Điều chỉnh lưu lượng khai thác phù hợp với khả năng bổ cập, trám lấp giếng hư hỏng, tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng, mở rộng mạng lưới quan trắc và nghiên cứu mô hình dự báo xâm nhập mặn.

Kết luận

• Nước dưới đất tầng qp2-3 là nguồn cung cấp chính cho sinh hoạt và sản xuất tại Cà Mau, chiếm hơn 70% tổng số giếng khoan khai thác.
• Hiện trạng khai thác quá mức và giếng khoan hư hỏng chưa được xử lý là nguyên nhân chính gây xâm nhập mặn và suy giảm chất lượng nước.
• Phân bố mặn-nhạt được xác định chi tiết với diện tích vùng nước mặn chiếm gần 50% diện tích nghiên cứu, tập trung ở các huyện ven biển.
• Mối tương quan chặt chẽ giữa TDS và EC cho phép sử dụng đo EC nhanh ngoài thực địa để đánh giá chất lượng nước.
• Cần triển khai các giải pháp quản lý khai thác hợp lý, trám lấp giếng hư hỏng, tuyên truyền cộng đồng và phát triển mạng lưới quan trắc để bảo vệ nguồn nước dưới đất bền vững.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và cộng đồng cần phối hợp thực hiện các giải pháp đề xuất nhằm bảo vệ và khai thác bền vững nguồn nước dưới đất tại tỉnh Cà Mau. Để biết thêm chi tiết và ứng dụng thực tiễn, quý độc giả và nhà nghiên cứu có thể tham khảo toàn văn luận văn này.