Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các cơ sở giáo dục đại học, việc xây dựng và nâng cao mức độ nhận biết thương hiệu trở thành yếu tố sống còn để thu hút sinh viên chất lượng cao. Tại Việt Nam, với hơn 500 trường đại học và học viện, thương hiệu giáo dục vẫn còn là khái niệm mới mẻ nhưng ngày càng được chú trọng. Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) là một trong những thương hiệu hàng đầu về đào tạo ngoại ngữ, có lịch sử phát triển hơn 60 năm và nhiều thành tích nổi bật. Tuy nhiên, mức độ nhận biết thương hiệu của trường trong khối học sinh trung học phổ thông (THPT) vẫn chưa được đánh giá toàn diện.

Nghiên cứu này được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 11/2017 đến tháng 4/2018, khảo sát 230 học sinh THPT tại Hà Nội và các tỉnh lân cận như Nghệ An, Thanh Hóa, Ninh Bình, Nam Định, Hải Dương, Hải Phòng, Thái Nguyên. Mục tiêu chính là đánh giá thực trạng mức độ nhận biết thương hiệu Trường Đại học Ngoại ngữ - ĐHQGHN trong nhóm đối tượng này, phân tích nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả truyền thông thương hiệu. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng chiến lược phát triển thương hiệu, góp phần nâng cao vị thế và sức cạnh tranh của trường trên thị trường giáo dục đại học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình tài sản thương hiệu của David Aaker, trong đó nhận biết thương hiệu là một trong năm thành phần cốt lõi tạo nên giá trị thương hiệu. Mô hình này bao gồm các yếu tố: sự trung thành với thương hiệu, nhận biết thương hiệu, chất lượng cảm nhận, thuộc tính thương hiệu và các tài sản khác. Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng các khái niệm về nhận biết thương hiệu như nhận biết không nhắc nhớ, nhận biết có nhắc nhớ và nhận biết trước nhất (top of mind).

Bảy yếu tố ảnh hưởng đến mức độ nhận biết thương hiệu trường đại học được xác định gồm: logo, khẩu hiệu (slogan), chương trình đào tạo, chất lượng đào tạo, học phí, môi trường học tập và uy tín. Các yếu tố này được lựa chọn dựa trên tổng quan nghiên cứu trong và ngoài nước, đồng thời phù hợp với đặc thù của Trường Đại học Ngoại ngữ - ĐHQGHN.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Phần định tính được thực hiện qua thảo luận nhóm với 10 chuyên gia quản trị thương hiệu và truyền thông, cùng phỏng vấn trực tiếp 10 học sinh, sinh viên để hoàn thiện mô hình và bảng câu hỏi. Phần định lượng khảo sát 250 học sinh THPT, thu về 240 phiếu hợp lệ, trong đó 230 phiếu được phân tích chi tiết.

Mẫu khảo sát được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện tại 12 trường THPT thuộc Hà Nội và các tỉnh lân cận. Cỡ mẫu đảm bảo theo tiêu chuẩn phân tích nhân tố khám phá (EFA) với tỷ lệ quan sát/biến đo lường là 5:1. Bảng câu hỏi gồm 28 câu hỏi Likert 5 điểm, đánh giá mức độ nhận biết thương hiệu qua 7 yếu tố chính và nhận biết chung.

Quy trình nghiên cứu gồm các bước: chuẩn bị khảo sát, thu thập dữ liệu trong 2 tuần, xử lý và phân tích số liệu bằng Excel, tổng hợp kết quả và đề xuất giải pháp. Thời gian thực hiện từ tháng 12/2017 đến tháng 1/2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ nhận biết thương hiệu chung: Trong số 230 học sinh khảo sát, 45.7% liệt kê Trường Đại học Ngoại ngữ - ĐHQGHN trong danh sách 5 trường đại học biết đến đầu tiên. Tỷ lệ này cho thấy mức độ nhận biết thương hiệu còn ở mức trung bình, cần cải thiện để tăng sức cạnh tranh.

  2. Kênh tiếp cận thông tin: Học sinh chủ yếu biết đến trường qua bạn bè, người thân (172 lượt chọn) và Internet (156 lượt chọn). Quảng cáo truyền hình, báo chí đứng thứ ba với 83 lượt chọn, trong khi các chương trình định hướng nghề nghiệp chỉ chiếm 36 lượt. Điều này cho thấy truyền miệng và kênh số là hai kênh truyền thông hiệu quả nhất hiện nay.

  3. Đánh giá các yếu tố thương hiệu: Logo và slogan của trường được đánh giá cao về tính dễ nhớ và ý nghĩa, tuy nhiên vẫn còn khoảng 40% học sinh chưa nhận biết đầy đủ các yếu tố này. Chương trình đào tạo và chất lượng đào tạo được đánh giá là điểm mạnh, phù hợp với nhu cầu xã hội và xu hướng phát triển. Môi trường học tập năng động cũng là điểm cộng giúp trường ghi dấu ấn trong tâm trí học sinh.

  4. Tỷ lệ sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp: Theo khảo sát năm 2016 và 2017, tỷ lệ sinh viên có việc làm ngay sau khi ra trường đạt lần lượt 91% và 94.5%, phản ánh uy tín và chất lượng đào tạo của trường, góp phần nâng cao mức độ nhận biết thương hiệu.

Thảo luận kết quả

Mức độ nhận biết thương hiệu Trường Đại học Ngoại ngữ - ĐHQGHN trong khối học sinh THPT còn nhiều tiềm năng phát triển. Kết quả cho thấy truyền miệng và Internet là hai kênh truyền thông chủ đạo, phù hợp với xu hướng tiếp nhận thông tin của giới trẻ hiện nay. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, yếu tố truyền miệng được xác định là có ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhận biết thương hiệu, đồng thời chất lượng đào tạo và môi trường học tập là những điểm tạo nên sự khác biệt cạnh tranh.

Biểu đồ phân phối tỷ lệ nhận biết qua các kênh truyền thông và bảng đánh giá mức độ yêu thích logo, slogan có thể minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế trong nhận thức thương hiệu. So sánh với các trường đại học khác, Trường Đại học Ngoại ngữ cần tăng cường các hoạt động truyền thông đa kênh, đặc biệt là các chương trình định hướng nghề nghiệp và quảng bá trực tuyến để mở rộng phạm vi tiếp cận.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và hoàn thiện bộ nhận diện thương hiệu: Tăng cường thiết kế logo, slogan và các yếu tố nhận diện trực quan để tạo ấn tượng sâu sắc, dễ nhớ. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng truyền thông và ban lãnh đạo trường chủ trì.

  2. Phát triển bộ phận truyền thông và quản trị thương hiệu: Thành lập đội ngũ chuyên trách, đào tạo bài bản về quản lý thương hiệu và truyền thông số, nhằm nâng cao hiệu quả các chiến dịch quảng bá. Kế hoạch triển khai trong 1 năm, phối hợp với các chuyên gia bên ngoài.

  3. Nâng cao chất lượng và đa dạng chương trình đào tạo: Cập nhật chương trình phù hợp với nhu cầu thị trường lao động, tăng cường đào tạo kỹ năng mềm và thực hành. Thời gian thực hiện liên tục, do các khoa chuyên môn đảm nhiệm.

  4. Cải thiện môi trường học tập: Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại, phát triển các hoạt động ngoại khóa và hỗ trợ sinh viên để tạo môi trường năng động, sáng tạo. Kế hoạch thực hiện trong 2 năm, phối hợp giữa phòng quản lý cơ sở vật chất và các đơn vị liên quan.

  5. Tăng cường truyền thông và quảng bá trong khối THPT: Tổ chức các chương trình định hướng nghề nghiệp, hội thảo, ngày hội tuyển sinh tại các trường THPT, đồng thời đẩy mạnh quảng cáo trên các nền tảng mạng xã hội và Internet. Thời gian thực hiện hàng năm, do phòng truyền thông phối hợp với các trường THPT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và phòng truyền thông các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chiến lược thương hiệu, nâng cao nhận biết và uy tín trường.

  2. Nhà quản lý giáo dục và các cơ quan quản lý: Tham khảo để định hướng chính sách phát triển thương hiệu giáo dục đại học, hỗ trợ các trường trong công tác truyền thông.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Marketing: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về nghiên cứu thương hiệu trong lĩnh vực giáo dục, giúp nâng cao kiến thức và kỹ năng nghiên cứu.

  4. Các tổ chức tư vấn, nghiên cứu thị trường giáo dục: Cung cấp mô hình và phương pháp khảo sát mức độ nhận biết thương hiệu, phục vụ cho các dự án tư vấn phát triển thương hiệu giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Mức độ nhận biết thương hiệu là gì và tại sao quan trọng?
    Mức độ nhận biết thương hiệu đo lường khả năng khách hàng nhớ và nhận diện thương hiệu. Thương hiệu càng được biết đến rộng rãi thì càng dễ thu hút khách hàng và tạo lợi thế cạnh tranh. Ví dụ, học sinh thường chọn trường đại học mà họ đã từng nghe tên hoặc biết rõ.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến mức độ nhận biết thương hiệu trường đại học?
    Bao gồm logo, slogan, chương trình đào tạo, chất lượng đào tạo, học phí, môi trường học tập và uy tín. Những yếu tố này tạo nên hình ảnh và giá trị thương hiệu trong tâm trí khách hàng tiềm năng.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đánh giá mức độ nhận biết thương hiệu?
    Nghiên cứu kết hợp định tính (thảo luận nhóm, phỏng vấn) và định lượng (khảo sát bằng bảng hỏi Likert). Cỡ mẫu đủ lớn để đảm bảo độ tin cậy và phân tích nhân tố khám phá.

  4. Kênh truyền thông nào hiệu quả nhất để nâng cao nhận biết thương hiệu?
    Truyền miệng và Internet được xác định là hai kênh hiệu quả nhất trong nghiên cứu, phù hợp với thói quen tiếp nhận thông tin của học sinh THPT hiện nay.

  5. Làm thế nào để trường đại học cải thiện mức độ nhận biết thương hiệu?
    Trường cần hoàn thiện bộ nhận diện thương hiệu, phát triển đội ngũ truyền thông chuyên nghiệp, nâng cao chất lượng đào tạo, cải thiện môi trường học tập và tăng cường các hoạt động quảng bá, đặc biệt là tại các trường THPT.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã đánh giá thực trạng mức độ nhận biết thương hiệu Trường Đại học Ngoại ngữ - ĐHQGHN trong khối học sinh THPT với tỷ lệ nhận biết khoảng 45.7%.
  • Bảy yếu tố chính ảnh hưởng đến nhận biết thương hiệu gồm logo, slogan, chương trình đào tạo, chất lượng đào tạo, học phí, môi trường học tập và uy tín.
  • Truyền miệng và Internet là hai kênh truyền thông chủ đạo giúp học sinh tiếp cận thông tin về trường.
  • Tỷ lệ sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp cao (trên 90%) góp phần củng cố uy tín và thương hiệu trường.
  • Đề xuất các giải pháp chiến lược nhằm nâng cao nhận biết thương hiệu trong thời gian từ 6 tháng đến 2 năm, tập trung vào hoàn thiện bộ nhận diện, phát triển truyền thông, nâng cao chất lượng đào tạo và cải thiện môi trường học tập.

Luận văn này là tài liệu tham khảo quý giá cho các nhà quản lý giáo dục, chuyên gia truyền thông và các trường đại học trong việc xây dựng và phát triển thương hiệu giáo dục. Để tiếp tục nâng cao vị thế, Trường Đại học Ngoại ngữ - ĐHQGHN cần triển khai các giải pháp đề xuất và thường xuyên đánh giá hiệu quả truyền thông thương hiệu. Hành động ngay hôm nay để tạo dựng thương hiệu mạnh mẽ cho tương lai bền vững!