I. Giới thiệu và tính cấp thiết của nghiên cứu
Nghiên cứu mưa lũ cực hạn tại lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn là một đề tài quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu và sự gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan. Lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn được coi là 'rốn lũ' của miền Trung, nơi thường xuyên xảy ra các trận lũ lớn gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế và xã hội. Nghiên cứu này nhằm xác định giá trị lũ cực hạn (PMF) để phục vụ công tác thiết kế, vận hành các công trình thủy lợi và thủy điện, đồng thời giảm thiểu rủi ro cho khu vực hạ du.
1.1. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Nghiên cứu đóng góp vào việc hoàn thiện các phương pháp tính toán mưa cực hạn (PMP) và lũ cực hạn (PMF) phù hợp với điều kiện khí hậu nhiệt đới của Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc quy hoạch, thiết kế và vận hành các công trình thủy lợi, thủy điện, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và sự xuất hiện ngày càng nhiều của các hiện tượng thời tiết cực đoan.
II. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng các phương pháp tiếp cận tổng hợp, bao gồm điều tra thực địa, phân tích thống kê, mô hình toán thủy văn - thủy lực kết hợp với công nghệ GIS, và phương pháp chuyên gia. Các phương pháp này giúp thu thập, xử lý số liệu và mô phỏng các kịch bản mưa lũ cực hạn trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn.
2.1. Phương pháp mô hình toán
Các mô hình toán như HEC-HMS, MIKE 11, và MIKE 21 được sử dụng để mô phỏng và dự báo lũ cực hạn. Các mô hình này được hiệu chỉnh và kiểm định dựa trên số liệu thực tế, đảm bảo độ chính xác và tin cậy trong việc tính toán lũ PMF.
III. Kết quả nghiên cứu
Nghiên cứu đã xác định được giá trị mưa cực hạn (PMP) và lũ cực hạn (PMF) cho lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. Kết quả cho thấy, lũ PMF có thể gây ra ngập lụt nghiêm trọng tại khu vực hạ du, đặc biệt là các vùng đồng bằng nhỏ hẹp. Nghiên cứu cũng đề xuất các giải pháp quản lý lũ và giảm thiểu rủi ro, bao gồm việc tối ưu hóa vận hành các hồ chứa và cải thiện hệ thống cảnh báo sớm.
3.1. Đánh giá mức độ ngập lũ
Kết quả mô phỏng cho thấy, lũ PMF có thể gây ngập lụt trên diện rộng tại khu vực hạ du, với độ sâu ngập lên đến 2-3 mét tại một số khu vực. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc quản lý và vận hành các hồ chứa đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu tác động của lũ cực hạn.
IV. Kết luận và khuyến nghị
Nghiên cứu đã cung cấp các giá trị mưa cực hạn (PMP) và lũ cực hạn (PMF) cho lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn, đồng thời đề xuất các giải pháp quản lý lũ hiệu quả. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao an toàn cho các công trình thủy lợi, thủy điện và giảm thiểu rủi ro cho khu vực hạ du.
4.1. Hướng nghiên cứu tiếp theo
Nghiên cứu đề xuất tiếp tục mở rộng áp dụng phương pháp luận này cho các lưu vực sông khác tại Việt Nam, đồng thời tích hợp thêm các yếu tố biến đổi khí hậu và quản lý tài nguyên nước trong các nghiên cứu tương lai.
