Nghiên Cứu Lưỡng Cư và Bò Sát Tại Khu Bảo Tồn Đông Húa Sáo, Huyện Paksong, Tỉnh Chămpasắc, Lào

• Tác giả: Bounthavy Phanthalaack
• Người hướng dẫn: PGS. Hoàng Văn Ngọc
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Sinh thái học
• Đề tài: Nghiên Cứu Lưỡng Cư và Bò Sát Tại Khu Bảo Tồn Đông Húa Sáo, Chămpasắc, Lào
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Lịch sử nghiên cứu về lưỡng cư, bò sát ở Lào
• 1.2. Lịch sử nghiên cứu lưỡng cư, bò sát ở tỉnh Chămpasắc, Lào
• 1.3. Đặc điểm tự nhiên và xã hội khu vực nghiên cứu
• 1.3.1. Đặc điểm tự nhiên
• 1.3.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội ở khu vực nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: MỤC ĐÍCH, ĐỐI TƯỢNG, ĐỊA ĐIỂM, THỜI GIAN, THIẾT BỊ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Mục đích nghiên cứu
• 2.2. Đối tượng nghiên cứu
• 2.3. Địa điểm nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu
• 2.4. Thiết bị nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu
• 2.4.1. Thiết bị nghiên cứu
• 2.4.2. Phương pháp nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Thành phần loài LC BS ở KBT Đông Húa Sáo, huyện Paksong, tỉnh Chămpasắc, nước CHDCND Lào. Nhận xét về thành phần loài
• 3.2. Sự đa dạng về thành phần phân loại học
• 3.3. Mô tả đặc điểm hình thái, sinh thái của các loài LC BS bổ sung cho KVNC
• 3.4. Sự phân bố LC BS ở KBT Quốc gia Nặm Hà, tỉnh Luông Nặm Tha, Lào
• 3.4.1. Phân bố theo nơi ở
• 3.4.2. Phân bố theo sinh cảnh
• 3.5. Các nhân tố đe dọa khu hệ LC, BS và đề xuất hướng bảo tồn
• 3.5.1. Các nhân tố đe dọa
• 3.5.2. Đề xuất hướng bảo tồn
• KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Lưỡng Cư Bò Sát Đông Húa Sáo Lào

Nghiên cứu về lưỡng cư và bò sát (LCBS) tại Khu Bảo tồn Đông Húa Sáo, tỉnh Chămpasắc, Lào là một lĩnh vực còn nhiều khoảng trống. Khu vực này, với khí hậu á nhiệt đới và địa hình đa dạng, hứa hẹn tiềm năng lớn về đa dạng sinh học. Tuy nhiên, các nghiên cứu trước đây còn hạn chế, đặc biệt so với các khu vực khác ở Đông Nam Á. Việc khám phá và ghi nhận các loài LCBS ở đây có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học của Lào nói riêng và khu vực Đông Dương nói chung. Khu bảo tồn Đông Húa Sáo được thành lập năm 1993, với diện tích 110.000 ha, là nơi sinh sống của nhiều loài động thực vật hoang dã, trong đó có các loài LCBS. Nghiên cứu này sẽ cung cấp thông tin quan trọng về thành phần loài, phân bố và các mối đe dọa đối với LCBS tại khu vực này, từ đó đề xuất các biện pháp bảo tồn hiệu quả.

1.1. Lịch Sử Nghiên Cứu Lưỡng Cư Bò Sát Tại Lào Điểm Khởi Đầu

Nghiên cứu về LCBS ở Lào bắt đầu muộn hơn so với các quốc gia láng giềng. Bourret R. đã có những đóng góp quan trọng từ năm 1933 đến 1944, viết các chuyên khảo về LCBS Đông Dương, bao gồm cả Lào. Ông mô tả 6 loài rùa và 14 loài lưỡng cư ở Lào. Deuve cũng đóng góp với cuốn Serpentes du Lao, mô tả 94 loài rắn, trong đó 64 loài được tìm thấy ở Lào. Tuy nhiên, những nghiên cứu này còn sơ khai và cần được bổ sung, cập nhật. Các nghiên cứu sau năm 2000 đã có nhiều đóng góp quan trọng, điển hình là việc Annemarie Ohler công bố một loài mới Leptobrachium buchardi, Stuart công bố loài mới Philautus petilus, và nhiều nghiên cứu khác về rùa, thằn lằn, rắn.

1.2. Khu Bảo Tồn Đông Húa Sáo Tiềm Năng Chưa Được Khai Phá

Khu Bảo tồn Đông Húa Sáo là một trong 24 vườn quốc gia được công nhận tại Lào, với diện tích lớn và địa hình đa dạng. Tuy nhiên, khu hệ lưỡng cư, bò sát tại đây chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng. Khu vực này nhận được sự hỗ trợ từ IUCN và New Zealand từ năm 1995-2000, sau đó là Quỹ Phát triển Lâm nghiệp. Việc thiếu thông tin đầy đủ về LCBS tại Đông Húa Sáo gây khó khăn cho công tác quản lý và bảo tồn, đặc biệt trong bối cảnh các hoạt động khai thác và săn bắt trái phép đang diễn ra.

II. Thách Thức Bảo Tồn Đa Dạng Sinh Học Lưỡng Cư Bò Sát Lào

Việc bảo tồn đa dạng sinh học của lưỡng cư và bò sát tại Lào nói chung và Khu Bảo tồn Đông Húa Sáo nói riêng đang đối mặt với nhiều thách thức. Các hoạt động phá rừng, khai thác tài nguyên thiên nhiên, và săn bắt trái phép là những mối đe dọa lớn. Sự thay đổi khí hậu cũng ảnh hưởng đến môi trường sống của LCBS, gây ra những tác động tiêu cực đến sự sinh tồn và phát triển của chúng. Ngoài ra, việc thiếu nguồn lực và nhân lực chuyên môn cũng là một trở ngại trong công tác bảo tồn. Cần có những giải pháp toàn diện và hiệu quả để giải quyết những thách thức này và bảo vệ khu hệ LCBS quý giá của Lào.

2.1. Mất Môi Trường Sống Nguyên Nhân Suy Giảm Lưỡng Cư Bò Sát

Việc phá rừng để lấy đất canh tác và khai thác gỗ là nguyên nhân chính dẫn đến mất môi trường sống của LCBS. Rừng là nơi sinh sống, kiếm ăn và sinh sản của nhiều loài LCBS. Khi rừng bị phá hủy, chúng mất đi nơi ở và nguồn thức ăn, dẫn đến suy giảm số lượng và thậm chí tuyệt chủng. Hơn nữa, việc chuyển đổi rừng thành các loại hình sử dụng đất khác cũng làm thay đổi cấu trúc và chức năng của hệ sinh thái, ảnh hưởng đến sự tồn tại của LCBS.

2.2. Săn Bắt Trái Phép Mối Đe Dọa Trực Tiếp Lên Số Lượng Loài

Săn bắt trái phép là một mối đe dọa trực tiếp đến số lượng LCBS. Nhiều loài LCBS bị săn bắt để làm thực phẩm, thuốc chữa bệnh hoặc bán làm vật nuôi. Một số loài quý hiếm có giá trị kinh tế cao càng trở thành mục tiêu của những kẻ săn trộm. Việc săn bắt không kiểm soát có thể dẫn đến suy giảm quần thể và thậm chí tuyệt chủng cục bộ. Theo báo cáo năm 2003, việc săn bắt và sử dụng động vật hoang dã rất phổ biến ở khu bảo tồn Nậm Hà, gây ảnh hưởng lớn đến sự đa dạng sinh học.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Lưỡng Cư Bò Sát Khu Bảo Tồn Lào

Nghiên cứu về lưỡng cư và bò sát tại Khu Bảo tồn Đông Húa Sáo đòi hỏi các phương pháp tiếp cận khoa học và bài bản. Việc thu thập dữ liệu thực địa, phân tích mẫu vật, và sử dụng các công cụ hỗ trợ như GPS và GIS là rất quan trọng. Ngoài ra, việc tham khảo các tài liệu khoa học và hợp tác với các chuyên gia trong lĩnh vực này cũng đóng vai trò quan trọng. Việc áp dụng các phương pháp nghiên cứu phù hợp sẽ giúp thu thập được những thông tin chính xác và đáng tin cậy về thành phần loài, phân bố và sinh thái của LCBS tại khu vực nghiên cứu.

3.1. Khảo Sát Thực Địa Thu Thập Dữ Liệu Về Loài và Môi Trường

Khảo sát thực địa là phương pháp quan trọng nhất để thu thập dữ liệu về LCBS. Các đợt khảo sát được thực hiện tại nhiều địa điểm khác nhau trong Khu Bảo tồn Đông Húa Sáo, bao gồm rừng, suối, ao hồ và các khu vực dân cư. Trong quá trình khảo sát, các nhà nghiên cứu sẽ ghi nhận các loài LCBS quan sát được, thu thập mẫu vật (nếu cần thiết), và đo đạc các thông số môi trường như nhiệt độ, độ ẩm, và độ che phủ thực vật. Việc sử dụng GPS giúp xác định vị trí chính xác của các điểm khảo sát, phục vụ cho việc lập bản đồ phân bố.

3.2. Phân Tích Mẫu Vật Xác Định Loài và Nghiên Cứu Đặc Điểm Sinh Học

Các mẫu vật LCBS thu thập được trong quá trình khảo sát sẽ được phân tích trong phòng thí nghiệm để xác định loài chính xác. Việc này đòi hỏi kiến thức chuyên môn về hình thái học và phân loại học. Ngoài ra, các mẫu vật cũng có thể được sử dụng để nghiên cứu các đặc điểm sinh học khác như cấu trúc gen, chế độ ăn, và vòng đời. Kết quả phân tích mẫu vật sẽ cung cấp thông tin quan trọng về sự đa dạng và đặc điểm của LCBS tại Khu Bảo tồn Đông Húa Sáo.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Đa Dạng Lưỡng Cư Bò Sát Đông Húa Sáo

Kết quả nghiên cứu cho thấy Khu Bảo tồn Đông Húa Sáo có đa dạng sinh học LCBS đáng kể, với nhiều loài khác nhau sinh sống trong các sinh cảnh khác nhau. Nghiên cứu đã ghi nhận được một số loài quý hiếm và có nguy cơ tuyệt chủng, đòi hỏi các biện pháp bảo tồn khẩn cấp. Kết quả nghiên cứu cũng cung cấp thông tin chi tiết về phân bố và sinh thái của các loài LCBS, giúp hiểu rõ hơn về vai trò của chúng trong hệ sinh thái. Các bảng thống kê thành phần loài và bậc phân loại cho thấy sự phong phú của khu hệ LCBS tại khu vực này. Cần có thêm những nghiên cứu chuyên sâu để đánh giá đầy đủ tiềm năng đa dạng sinh học của Đông Húa Sáo.

4.1. Thành Phần Loài Danh Sách Các Loài Lưỡng Cư Bò Sát Được Ghi Nhận

Nghiên cứu đã lập danh sách các loài LCBS được ghi nhận tại Khu Bảo tồn Đông Húa Sáo, bao gồm cả tên khoa học và tên địa phương (nếu có). Danh sách này được cập nhật dựa trên các kết quả khảo sát thực địa và phân tích mẫu vật. Thông tin về tình trạng bảo tồn của từng loài cũng được cung cấp, dựa trên Danh lục Đỏ IUCN và các nguồn tài liệu khác. Danh sách thành phần loài là cơ sở quan trọng để đánh giá đa dạng sinh học và xây dựng các kế hoạch bảo tồn.

4.2. Phân Bố Theo Sinh Cảnh Mối Liên Hệ Giữa Loài và Môi Trường Sống

Nghiên cứu đã phân tích sự phân bố của các loài LCBS theo sinh cảnh khác nhau, như rừng, suối, ao hồ, và vùng đất ngập nước. Kết quả cho thấy mỗi loài có xu hướng thích nghi với một loại sinh cảnh nhất định, tùy thuộc vào các yếu tố như nguồn thức ăn, nơi trú ẩn, và điều kiện khí hậu. Việc hiểu rõ mối liên hệ giữa loài và môi trường sống là rất quan trọng để bảo tồn hiệu quả LCBS. Các bảng phân bố cho thấy rõ sự khác biệt về thành phần loài giữa các sinh cảnh khác nhau.

V. Đề Xuất Giải Pháp Bảo Tồn Lưỡng Cư Bò Sát Đông Húa Sáo

Dựa trên kết quả nghiên cứu và đánh giá các mối đe dọa, một số giải pháp bảo tồn lưỡng cư và bò sát tại Khu Bảo tồn Đông Húa Sáo được đề xuất. Các giải pháp này bao gồm tăng cường quản lý và bảo vệ rừng, kiểm soát săn bắt trái phép, nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của đa dạng sinh học, và thực hiện các chương trình phục hồi môi trường sống. Việc hợp tác giữa các cơ quan chức năng, cộng đồng địa phương, và các tổ chức phi chính phủ là rất cần thiết để triển khai hiệu quả các giải pháp này. Bảo tồn LCBS không chỉ là bảo tồn các loài vật mà còn là bảo tồn hệ sinh thái và các dịch vụ mà nó cung cấp.

5.1. Quản Lý và Bảo Vệ Rừng Duy Trì Môi Trường Sống Quan Trọng

Quản lý và bảo vệ rừng là giải pháp quan trọng nhất để bảo tồn LCBS. Các biện pháp cụ thể bao gồm tăng cường tuần tra, ngăn chặn khai thác trái phép, phục hồi rừng bị suy thoái, và khuyến khích sử dụng bền vững tài nguyên rừng. Việc duy trì diện tích và chất lượng rừng sẽ đảm bảo môi trường sống cho nhiều loài LCBS và các loài động thực vật khác.

5.2. Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng Thay Đổi Hành Vi Bảo Vệ Loài

Nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của đa dạng sinh học và tầm quan trọng của bảo tồn LCBS là một giải pháp quan trọng khác. Các hoạt động tuyên truyền, giáo dục có thể được thực hiện thông qua các kênh truyền thông, trường học, và các tổ chức cộng đồng. Việc nâng cao nhận thức sẽ giúp thay đổi hành vi của người dân, khuyến khích họ tham gia vào các hoạt động bảo tồn và giảm thiểu các tác động tiêu cực đến LCBS.

VI. Tương Lai Nghiên Cứu và Bảo Tồn Lưỡng Cư Bò Sát tại Lào

Nghiên cứu và bảo tồn lưỡng cư và bò sát tại Lào vẫn còn nhiều tiềm năng phát triển. Cần có thêm nhiều nghiên cứu chuyên sâu để khám phá đa dạng sinh học của các khu vực khác nhau, đặc biệt là các khu vực ít được nghiên cứu. Việc áp dụng các công nghệ tiên tiến như sinh học phân tử và viễn thám sẽ giúp thu thập được những thông tin chi tiết và chính xác hơn. Bên cạnh đó, cần có sự đầu tư mạnh mẽ vào công tác đào tạo nhân lực và xây dựng cơ sở vật chất để nâng cao năng lực nghiên cứu và bảo tồn. Tương lai của khu hệ LCBS tại Lào phụ thuộc vào sự quan tâm và nỗ lực của tất cả mọi người.

6.1. Ứng Dụng Công Nghệ Mới Giải Mã Bí Ẩn Đa Dạng Sinh Học

Việc ứng dụng các công nghệ mới như sinh học phân tử và viễn thám sẽ mở ra những cơ hội mới trong nghiên cứu LCBS. Sinh học phân tử cho phép phân tích gen của các loài, giúp xác định mối quan hệ tiến hóa và phát hiện các loài mới. Viễn thám sử dụng hình ảnh vệ tinh và máy bay không người lái để khảo sát diện tích lớn, giúp xác định các khu vực có tiềm năng đa dạng sinh học cao và theo dõi biến động môi trường sống.

6.2. Hợp Tác Quốc Tế Chia Sẻ Kinh Nghiệm và Nguồn Lực Bảo Tồn

Hợp tác quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn LCBS tại Lào. Việc chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức với các quốc gia khác có kinh nghiệm trong lĩnh vực này sẽ giúp Lào nâng cao năng lực nghiên cứu và bảo tồn. Ngoài ra, việc huy động nguồn lực tài chính từ các tổ chức quốc tế cũng rất quan trọng để hỗ trợ các hoạt động bảo tồn. Hợp tác quốc tế giúp bảo tồn những loài có phân bố rộng, vượt qua biên giới quốc gia.

Tổng quan nghiên cứu

Khu bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia Đông Húa Sáo, huyện Paksong, tỉnh Chămpasắc, Lào, với diện tích khoảng 110.000 ha, là một trong những khu vực có tiềm năng đa dạng sinh học cao tại Đông Nam Á. Khu vực này có khí hậu á nhiệt đới, phân chia rõ hai mùa mưa và khô, với nhiệt độ trung bình dao động từ 8°C đến 32°C và độ ẩm không khí trung bình khoảng 70%. Tuy nhiên, khu hệ lưỡng cư và bò sát tại đây vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ, gây khó khăn cho công tác bảo tồn và quản lý tài nguyên sinh vật.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định đa dạng thành phần loài lưỡng cư, bò sát, đồng thời khảo sát đặc điểm sinh học, sinh thái và sự phân bố của các loài này trong các sinh cảnh khác nhau tại khu bảo tồn. Nghiên cứu được thực hiện trong tháng 11 năm 2019, tập trung khảo sát tại các khe suối, đồi núi và nương cà phê thuộc huyện Paksong. Kết quả nghiên cứu không chỉ cung cấp dữ liệu khoa học cập nhật về khu hệ lưỡng cư, bò sát mà còn góp phần xây dựng cơ sở khoa học cho công tác bảo tồn và sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên sinh vật tại khu vực.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết sinh thái học về đa dạng sinh học và phân bố sinh vật trong các hệ sinh thái rừng nhiệt đới á nhiệt đới. Mô hình nghiên cứu tập trung vào mối quan hệ giữa các loài lưỡng cư, bò sát với môi trường sống, bao gồm các khái niệm chính như:

• Đa dạng sinh học: Đánh giá sự phong phú về số lượng loài, giống và họ trong khu vực nghiên cứu.
• Phân bố sinh thái: Nghiên cứu sự phân bố của các loài theo nơi ở (nước, mặt đất, cây cối) và theo sinh cảnh (khu dân cư, trảng cỏ, rừng kín thường xanh).
• Ảnh hưởng của con người: Đánh giá tác động của các hoạt động khai thác, phá rừng và sử dụng hóa chất đến quần thể lưỡng cư, bò sát.
• Bảo tồn sinh học: Đề xuất các biện pháp bảo vệ và quản lý nhằm duy trì sự đa dạng và cân bằng sinh thái.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập qua khảo sát thực địa tại Khu bảo tồn Đông Húa Sáo trong khoảng thời gian từ 20 đến 30 tháng 11 năm 2019. Cỡ mẫu gồm 25 loài lưỡng cư và bò sát được xác định, trong đó có 15 loài lưỡng cư và 10 loài bò sát. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp chọn tuyến khảo sát dựa trên đặc điểm thảm thực vật và sinh cảnh, bao gồm 4 nơi ở (nước, hang hốc, mặt đất, cây cối) và 3 sinh cảnh (khu dân cư - đất nông nghiệp, trảng cỏ - cây bụi, rừng kín thường xanh).

Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm MS-Excel để xử lý số liệu thống kê về thành phần loài, tỉ lệ phân bố theo nơi ở và sinh cảnh. Các mẫu vật được thu thập, bảo quản và phân loại dựa trên các tiêu chuẩn hình thái học, kết hợp với tài liệu chuyên ngành về lưỡng cư, bò sát Đông Dương. Thời gian khảo sát tập trung vào buổi chiều tối đối với lưỡng cư và cả ngày lẫn chiều tối đối với bò sát nhằm tối ưu hóa khả năng phát hiện mẫu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đa dạng loài: Khu bảo tồn ghi nhận 25 loài lưỡng cư và bò sát, trong đó 15 loài lưỡng cư thuộc 9 giống, 5 họ và 1 bộ; 10 loài bò sát thuộc 8 giống, 3 họ và 1 bộ. Tỉ lệ loài lưỡng cư chiếm 60%, bò sát chiếm 40% tổng số loài. Họ Microhylidae có 5 loài chiếm 33,3% số loài lưỡng cư, họ Colubridae có 6 loài chiếm 60% số loài bò sát.

2. Phân bố theo nơi ở: Lưỡng cư chủ yếu phân bố trên mặt đất (73,3%) và ở nước (33,3%), trong khi bò sát tập trung nhiều trên cây (90%) và mặt đất (60%). Tổng cộng, 68% loài sống trên mặt đất, 52% trên cây và 20% ở nước.

3. Phân bố theo sinh cảnh: Rừng kín thường xanh là sinh cảnh đa dạng nhất với 20 loài (80% tổng số loài), tiếp theo là trảng cỏ - cây bụi với 10 loài (40%) và khu dân cư - đất nông nghiệp với 9 loài (36%). Rừng kín thường xanh cũng là nơi tập trung đa dạng nhất về họ và giống của cả lưỡng cư và bò sát.

4. Tình trạng bảo tồn: Theo danh lục đỏ IUCN, tất cả các loài được ghi nhận đều ở mức ít quan tâm (LC), tuy nhiên các hoạt động phá rừng, khai thác gỗ và săn bắt làm thực phẩm đang đe dọa nghiêm trọng đến quần thể các loài.

Thảo luận kết quả

Sự đa dạng loài lưỡng cư và bò sát tại khu bảo tồn Đông Húa Sáo phản ánh đặc điểm sinh thái phong phú của khu vực, đặc biệt là rừng kín thường xanh với độ ẩm cao và ít bị tác động bởi con người. Việc phân bố loài theo nơi ở và sinh cảnh cho thấy sự thích nghi sinh thái rõ rệt, giúp giảm cạnh tranh nguồn thức ăn và không gian sống, duy trì cân bằng sinh thái.

So sánh với các nghiên cứu tại các khu bảo tồn khác trong khu vực Đông Nam Á, tỉ lệ loài lưỡng cư và bò sát tương đối thấp, có thể do thời gian khảo sát ngắn và phạm vi địa lý hạn chế. Tuy nhiên, kết quả cung cấp dữ liệu quan trọng bổ sung cho các nghiên cứu trước đây, đồng thời làm rõ ảnh hưởng tiêu cực của các hoạt động khai thác nông nghiệp và phá rừng đến đa dạng sinh học.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố loài theo sinh cảnh và nơi ở, bảng thống kê tỉ lệ loài theo họ và giống, giúp minh họa rõ ràng sự phân bố và đa dạng sinh học trong khu bảo tồn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác bảo vệ rừng kín thường xanh: Hạn chế khai thác gỗ và phá rừng làm nương rẫy, nhằm bảo vệ sinh cảnh sống quan trọng cho lưỡng cư và bò sát. Thực hiện trong vòng 1-3 năm, do Ban quản lý khu bảo tồn phối hợp với chính quyền địa phương.

2. Xây dựng chương trình giám sát đa dạng sinh học định kỳ: Thiết lập các tuyến khảo sát thường xuyên để theo dõi biến động quần thể lưỡng cư, bò sát, phát hiện sớm các nguy cơ suy giảm. Thời gian thực hiện hàng năm, do các tổ chức nghiên cứu và trường đại học phối hợp thực hiện.

3. Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng địa phương: Tổ chức các buổi tập huấn, truyền thông về vai trò của lưỡng cư, bò sát trong hệ sinh thái và tác hại của việc săn bắt, sử dụng hóa chất độc hại. Thực hiện trong 6 tháng đầu năm, do Ban quản lý khu bảo tồn và các tổ chức phi chính phủ.

4. Phát triển các biện pháp thay thế sinh kế bền vững: Hỗ trợ người dân phát triển nông nghiệp hữu cơ, trồng cây cà phê bền vững, giảm áp lực khai thác rừng và săn bắt động vật hoang dã. Kế hoạch triển khai trong 2-5 năm, phối hợp giữa chính quyền địa phương và các dự án phát triển nông thôn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý bảo tồn và chính quyền địa phương: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách quản lý, bảo vệ khu bảo tồn, đảm bảo phát triển bền vững tài nguyên sinh vật.

2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành sinh thái học, bảo tồn thiên nhiên: Tham khảo dữ liệu đa dạng sinh học, phương pháp khảo sát và phân tích sinh thái học trong môi trường rừng nhiệt đới á nhiệt đới.

3. Tổ chức phi chính phủ và các dự án phát triển bền vững: Áp dụng các đề xuất bảo tồn và phát triển sinh kế nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến đa dạng sinh học.

4. Cộng đồng dân cư địa phương và các nhóm nông dân: Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của lưỡng cư, bò sát trong hệ sinh thái, từ đó thay đổi hành vi khai thác và sử dụng tài nguyên thiên nhiên.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao nghiên cứu lưỡng cư, bò sát tại khu bảo tồn Đông Húa Sáo lại quan trọng?
   Lưỡng cư và bò sát là chỉ thị sinh thái quan trọng, phản ánh sức khỏe môi trường. Nghiên cứu giúp hiểu rõ đa dạng sinh học và tác động của con người, từ đó bảo vệ hiệu quả hơn.

2. Phương pháp khảo sát được sử dụng như thế nào để thu thập dữ liệu?
   Khảo sát thực địa được thực hiện vào buổi chiều tối với lưỡng cư và cả ngày lẫn chiều tối với bò sát, sử dụng đèn pin, gậy bắt rắn và các dụng cụ chuyên dụng để thu mẫu và ghi chép chi tiết.

3. Các loài lưỡng cư, bò sát được phát hiện có bị đe dọa không?
   Theo danh lục đỏ IUCN, các loài hiện tại đều ở mức ít quan tâm, nhưng các hoạt động phá rừng, khai thác gỗ và săn bắt đang gây áp lực lớn, đe dọa sự tồn tại lâu dài của chúng.

4. Sinh cảnh nào có đa dạng loài cao nhất trong khu bảo tồn?
   Rừng kín thường xanh có đa dạng loài cao nhất với 20 loài, chiếm 80% tổng số loài được ghi nhận, do môi trường ổn định, độ ẩm cao và ít bị tác động.

5. Có những biện pháp nào được đề xuất để bảo tồn khu hệ lưỡng cư, bò sát?
   Các biện pháp bao gồm bảo vệ rừng, giám sát đa dạng sinh học định kỳ, tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng và phát triển sinh kế bền vững nhằm giảm áp lực khai thác.

Kết luận

• Khu bảo tồn Đông Húa Sáo có đa dạng sinh học lưỡng cư, bò sát với 25 loài được xác định, phân bố chủ yếu ở rừng kín thường xanh.
• Phân bố sinh thái của các loài thể hiện sự thích nghi rõ rệt với các tầng sinh cảnh nước, mặt đất và cây cối.
• Các hoạt động khai thác nông nghiệp và phá rừng đang đe dọa nghiêm trọng đến quần thể lưỡng cư, bò sát.
• Đề xuất các giải pháp bảo tồn bao gồm bảo vệ rừng, giám sát định kỳ, tuyên truyền cộng đồng và phát triển sinh kế bền vững.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho công tác quản lý và bảo tồn đa dạng sinh học tại khu vực, mở ra hướng nghiên cứu tiếp theo về tác động môi trường và bảo tồn bền vững.

Hành động bảo vệ đa dạng sinh học tại Đông Húa Sáo cần được triển khai ngay để duy trì cân bằng sinh thái và phát triển bền vững tài nguyên thiên nhiên.