I. Tổng quan Nghiên cứu sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi gà
Nghiên cứu kiến thức, thái độ, thực hành về sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi gà tại Thái Nguyên năm 2024 là một bước tiến quan trọng. Việc sử dụng kháng sinh không đúng cách dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh (KKS), làm giảm hiệu quả điều trị và tạo ra các chủng vi khuẩn kháng thuốc. Điều này gây khó khăn trong điều trị bệnh cho người và động vật. Sử dụng kháng sinh tràn lan trong chăn nuôi góp phần vào tình trạng KKS trên người, ảnh hưởng đến tính bền vững của hệ thống sản xuất lương thực và gây ô nhiễm môi trường. Nghiên cứu này nhằm mục đích làm rõ thực trạng và tìm ra giải pháp cho vấn đề này.
1.1. Tầm quan trọng của việc nghiên cứu KKT về kháng sinh
Việc nghiên cứu Kiến thức, Thái độ và Thực hành (KKT) về sử dụng kháng sinh giúp đánh giá đúng thực trạng và nhận thức của người chăn nuôi. Từ đó, xây dựng các chương trình can thiệp hiệu quả, giảm thiểu KKS và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Theo Nguyễn Lan Vy (2024), việc hiểu rõ KKT là yếu tố then chốt để thay đổi hành vi sử dụng kháng sinh một cách hợp lý. Việc nâng cao nhận thức về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi là vô cùng quan trọng.
1.2. Bối cảnh chăn nuôi gà tại Thái Nguyên và vấn đề KKS
Thái Nguyên là tỉnh trung du miền núi với đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ cao. Mô hình chăn nuôi nhỏ lẻ vẫn chiếm ưu thế, đặc biệt là chăn nuôi nông hộ. Theo một nghiên cứu, 54% người chăn nuôi trên địa bàn tỉnh sử dụng liều kháng sinh cao gấp 1.5-2 lần so với liều hướng dẫn. Lâu Thượng là một xã nhỏ thuộc tỉnh Thái Nguyên, có tỷ lệ chăn nuôi gà quy mô nhỏ lẻ cao. Trình độ kiến thức sử dụng kháng sinh và khả năng tiếp cận tư vấn thú y là yếu tố quan trọng để cải thiện tình hình.
II. Thách thức Sử dụng kháng sinh không hợp lý trong chăn nuôi
Việc sử dụng kháng sinh không hợp lý trong chăn nuôi gà gây ra nhiều thách thức lớn. Tình trạng kháng kháng sinh gia tăng, làm giảm hiệu quả điều trị bệnh cho cả người và vật nuôi. Tồn dư kháng sinh trong các sản phẩm động vật có thể gây dị ứng, phản ứng phụ hoặc nguy cơ kháng thuốc cho người tiêu dùng. Chi phí điều trị bệnh KKS cao hơn và kéo dài hơn, gây gánh nặng tài chính cho hệ thống y tế và gia đình. Ngoài ra, việc sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi có thể dẫn đến ô nhiễm môi trường qua chất thải chăn nuôi.
2.1. Hậu quả của việc sử dụng kháng sinh không đúng cách
Việc sử dụng kháng sinh không đúng cách dẫn đến tình trạng kháng thuốc, làm giảm hiệu quả điều trị và tạo ra các chủng vi khuẩn kháng thuốc. Điều này gây khó khăn trong điều trị bệnh cho người và động vật. Theo WHO, Việt Nam nằm trong nhóm các nước có tỉ lệ KKS cao nhất thế giới. Việc sử dụng kháng sinh tràn lan trong chăn nuôi làm tăng nguy cơ KKS trên người.
2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hành sử dụng kháng sinh
Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến thực hành sử dụng kháng sinh của người chăn nuôi, bao gồm trình độ học vấn, kiến thức về kháng sinh, thái độ đối với việc sử dụng kháng sinh, và điều kiện kinh tế. Việc thiếu thông tin và tư vấn từ cán bộ thú y cũng góp phần vào việc sử dụng kháng sinh không hợp lý. Theo nghiên cứu của Nguyễn Lan Vy (2024), chỉ có một số ít người dân được đào tạo về sử dụng kháng sinh đúng cách.
2.3. Tình hình kiểm soát kháng sinh trong chăn nuôi hiện nay
Việc kiểm soát kháng sinh trong chăn nuôi còn nhiều hạn chế. Chưa có quy định hay luật cụ thể cấm người dân tự mua kháng sinh cho vật nuôi. Sự giám sát và kiểm soát hiệu quả việc bán và sử dụng thuốc thú y còn lỏng lẻo. Theo một nghiên cứu, 74.6% người chăn nuôi tự dùng thuốc và chất kích thích tăng trưởng được sử dụng ở 93.6% trang trại. Cần có các biện pháp mạnh mẽ hơn để kiểm soát kháng sinh trong chăn nuôi.
III. Phương pháp Nghiên cứu KKT về kháng sinh tại Thái Nguyên
Nghiên cứu về kiến thức, thái độ, thực hành về sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi gà tại Thái Nguyên năm 2024 sử dụng thiết kế nghiên cứu mô tả cắt ngang kết hợp giữa định lượng và định tính. Đối tượng nghiên cứu là người dân trực tiếp chăn nuôi gà tại xã Lâu Thượng, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên. Nghiên cứu được thực hiện từ 10/2023 - tháng 08/2024, khảo sát trên 264 đối tượng và thực hiện 20 cuộc phỏng vấn sâu. Bộ công cụ định lượng được soạn dựa trên bộ công cụ đã được chuẩn hóa và bộ công cụ định tính được soạn theo mục tiêu nghiên cứu.
3.1. Thiết kế và phương pháp nghiên cứu định lượng
Nghiên cứu định lượng sử dụng phương pháp khảo sát cắt ngang để thu thập dữ liệu về kiến thức, thái độ, thực hành của người chăn nuôi. Bộ công cụ khảo sát được thiết kế dựa trên các nghiên cứu trước đây và được chuẩn hóa để đảm bảo tính tin cậy và giá trị. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm thống kê để xác định các yếu tố liên quan đến thực hành sử dụng kháng sinh.
3.2. Phương pháp nghiên cứu định tính và phỏng vấn sâu
Nghiên cứu định tính sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu để thu thập thông tin chi tiết về quan điểm, kinh nghiệm và hành vi của người chăn nuôi. Các cuộc phỏng vấn được thực hiện với người chăn nuôi có kinh nghiệm và cán bộ thú y để hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng kháng sinh. Dữ liệu định tính được phân tích theo phương pháp chủ đề để xác định các chủ đề chính và mối liên hệ giữa chúng.
3.3. Đối tượng nghiên cứu và địa bàn khảo sát
Đối tượng nghiên cứu là người dân trực tiếp chăn nuôi gà tại xã Lâu Thượng, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên. Xã Lâu Thượng được chọn làm địa bàn nghiên cứu vì đây là một xã nghèo có tỷ lệ chăn nuôi gia cầm quy mô nhỏ cao và phần lớn người dân sử dụng kháng sinh không có hướng dẫn của cán bộ thú y. Nghiên cứu này giúp hiểu rõ hơn về tình hình sử dụng kháng sinh tại địa phương.
IV. Kết quả Thực trạng KKT về kháng sinh trong chăn nuôi gà
Tỷ lệ kiến thức, thái độ và thực hành sử dụng kháng sinh không tốt khá cao lần lượt là 79.9%, 61% và 82.2%, trong đó tỷ lệ thực hành sử dụng kháng sinh tốt thấp nhất chỉ có 17.8%. Đối tượng tham gia nghiên cứu có thể nhận thức một cách nhất quán nhu cầu sử dụng kháng sinh phù hợp và có trách nhiệm, đã biết cần có hướng dẫn của cán bộ thú y hoặc người có chuyên môn trước khi sử dụng kháng sinh.
4.1. Đánh giá kiến thức sử dụng kháng sinh của người chăn nuôi
Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ người chăn nuôi có kiến thức sử dụng kháng sinh đúng cách còn thấp. Nhiều người chăn nuôi không chắc chắn về định nghĩa kháng sinh và tỷ lệ trả lời sai về việc dừng thuốc khi thấy con vật đỡ hơn là khá cao. Theo Nguyễn Lan Vy (2024), cần có các biện pháp nâng cao kiến thức cho người chăn nuôi về sử dụng kháng sinh.
4.2. Phân tích thái độ của người chăn nuôi về kháng sinh
Nhiều người dân có thái độ đồng tình với việc đổi loại kháng sinh ngay lập tức khi thấy gà không khỏe và tăng liều để gà khỏi nhanh hơn. Điều này cho thấy sự thiếu hiểu biết về tác hại của việc sử dụng kháng sinh không đúng cách. Nghiên cứu của Nguyễn Lan Vy (2024) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thay đổi thái độ sử dụng kháng sinh của người chăn nuôi.
4.3. Thực hành sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi gà tại Thái Nguyên
Tỷ lệ thực hành sử dụng kháng sinh đúng cách của người chăn nuôi còn rất thấp. Nhiều người chăn nuôi sử dụng kháng sinh không có hướng dẫn của cán bộ thú y và không tuân thủ đúng liều lượng và thời gian điều trị. Cần có các biện pháp can thiệp để cải thiện thực hành sử dụng kháng sinh của người chăn nuôi.
V. Giải pháp Giảm sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi gà hiệu quả
Để giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh bừa bãi trong chăn nuôi gà, cần có các giải pháp đồng bộ từ chính quyền địa phương, cán bộ thú y và người chăn nuôi. Chính quyền địa phương cần tổ chức tập huấn cho người dân về sử dụng kháng sinh đúng cách. Người dân cần nâng cao kiến thức và có ý thức hơn trong việc sử dụng kháng sinh đúng cách. Cần tăng cường giám sát và kiểm soát việc bán và sử dụng thuốc thú y.
5.1. Nâng cao kiến thức và thay đổi thái độ sử dụng kháng sinh
Việc nâng cao kiến thức và thay đổi thái độ sử dụng kháng sinh là yếu tố then chốt để giảm thiểu tình trạng KKS. Cần có các chương trình giáo dục và truyền thông hiệu quả để cung cấp thông tin chính xác về tác hại của việc sử dụng kháng sinh không đúng cách và lợi ích của việc sử dụng kháng sinh hợp lý. Người chăn nuôi cần được khuyến khích tham gia các khóa tập huấn và tư vấn từ cán bộ thú y.
5.2. Phát triển các mô hình chăn nuôi an toàn sinh học
Phát triển các mô hình chăn nuôi an toàn sinh học là một giải pháp hiệu quả để giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh. Các mô hình này tập trung vào việc cải thiện điều kiện chăn nuôi, tăng cường sức đề kháng cho đàn gà và phòng bệnh bằng các biện pháp tự nhiên. Cần có sự hỗ trợ từ chính quyền và các tổ chức để nhân rộng các mô hình chăn nuôi an toàn sinh học.
5.3. Tăng cường vai trò của cán bộ thú y trong kiểm soát kháng sinh
Cán bộ thú y đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát kháng sinh trong chăn nuôi. Cần tăng cường số lượng và chất lượng cán bộ thú y tại địa phương. Cán bộ thú y cần được trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để tư vấn cho người chăn nuôi về sử dụng kháng sinh đúng cách và phát hiện sớm các trường hợp KKS.
VI. Kết luận Hướng tới sử dụng kháng sinh hợp lý trong chăn nuôi
Nghiên cứu về kiến thức, thái độ, thực hành về sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi gà tại Thái Nguyên năm 2024 cung cấp những thông tin quan trọng để xây dựng các biện pháp can thiệp hiệu quả nhằm giảm thiểu tình trạng KKS. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền địa phương, cán bộ thú y và người chăn nuôi để đạt được mục tiêu sử dụng kháng sinh hợp lý và bền vững.
6.1. Tóm tắt kết quả nghiên cứu và ý nghĩa thực tiễn
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng tỷ lệ người chăn nuôi có kiến thức, thái độ, thực hành đúng cách về sử dụng kháng sinh còn thấp. Cần có các biện pháp nâng cao kiến thức, thay đổi thái độ và cải thiện thực hành sử dụng kháng sinh của người chăn nuôi. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn trong việc xây dựng các chương trình can thiệp hiệu quả để giảm thiểu tình trạng KKS.
6.2. Khuyến nghị và hướng nghiên cứu tiếp theo
Nghiên cứu khuyến nghị chính quyền địa phương tổ chức tập huấn cho người dân về sử dụng kháng sinh đúng cách, người dân cần nâng cao kiến thức và có ý thức hơn trong việc sử dụng kháng sinh đúng cách. Cần có các nghiên cứu tiếp theo để đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp và tìm ra các giải pháp mới để giảm thiểu tình trạng KKS.
