Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu cơ sở khoa học phục hồi rừng phòng hộ đầu nguồn trên đất sau canh tác nương rẫy tại lưu vực sông Cầu, tỉnh Bắc Kạn

• Tác giả: Nguyễn Thị Thu Hoàn
• Người hướng dẫn: PGS. TS. Phạm Văn Điển
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Lâm sinh
• Đề tài: Nghiên cứu cơ sở khoa học phục hồi rừng phòng hộ đầu nguồn trên đất sau canh tác nương rẫy thuộc lưu vực sông Cầu, tỉnh Bắc Kạn
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Một số khái niệm liên quan
• 1.2. Nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.3. Nghiên cứu về phục hồi rừng tại tỉnh Bắc Kạn
• 1.3.1. Thảo luận về nghiên cứu
• 1.3.2. Đặc điểm khu vực nghiên cứu
• 1.3.2.1. Điều kiện tự nhiên
• 1.3.2.2. Điều kiện kinh tế - xã hội vùng Cầu
• 1.3.2.3. Đặc điểm vùng Cầu tỉnh Bắc Kạn
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.2.1. Đánh giá hiện trạng hỗ trợ phục hồi rừng
• 2.2.2. Đánh giá khả năng hỗ trợ phục hồi rừng
• 2.2.3. Đánh giá khả năng chống hộ rừng
• 2.2.4. Phân tích phục hồi rừng
• 2.2.5. Đề xuất các giải pháp kỹ thuật phục hồi rừng sau canh tác nương rẫy
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
• 2.3.2. Phương pháp phỏng vấn
• 2.3.3. Phương pháp điều tra hiện trường
• 2.3.4. Phương pháp xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Hiện trạng địa hình, thổ nhưỡng đất sau canh tác nương rẫy tại khu vực nghiên cứu
• 3.1.1. Khí hậu vùng nương rẫy phân bố và khảo sát
• 3.1.2. Hệ thống quan trắc khí hậu
• 3.2. Đặc điểm của thảm thực vật phục hồi đất sau canh tác nương rẫy tại vùng phòng hộ lưu vực sông Cầu, tỉnh Bắc Kạn
• 3.2.1. Diễn biến số lượng cây tái sinh
• 3.2.3. Tiếng động và sự phát triển của thực vật phục hồi
• 3.2.4. Phân bố và sự phát triển hệ sinh thái
• 3.2.6. Phục hồi các yếu tố kích thích gỗ tái sinh
• 3.2.7. Biến động cây bụi hỗ trợ
• 3.2.8. Cơ chế hỗ trợ phục hồi tự nhiên
• 3.2.8.1. Ảnh hưởng các yếu tố tự nhiên
• 3.2.8.3. Mối quan hệ giữa các yếu tố hỗ trợ phục hồi
• 3.3.2. Khả năng xói mòn đất dưới ảnh hưởng phục hồi rừng
• 3.5.1. Giải pháp kỹ thuật phục hồi rừng bằng gỗ rừng
• 3.5.2. Giải pháp kỹ thuật phục hồi rừng bằng kỹ thuật hiện đại
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Phục hồi rừng phòng hộ đầu nguồn

Phục hồi rừng là quá trình khôi phục lại hệ sinh thái rừng sau khi bị suy thoái do các hoạt động như canh tác nương rẫy. Tại lưu vực sông Cầu, Bắc Kạn, việc phục hồi rừng phòng hộ đầu nguồn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, chống xói mòn và điều tiết nguồn nước. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá hiện trạng rừng sau canh tác nương rẫy và đề xuất các giải pháp kỹ thuật phục hồi rừng hiệu quả.

1.1. Hiện trạng rừng sau canh tác nương rẫy

Tại Bắc Kạn, diện tích rừng phòng hộ đầu nguồn bị suy thoái nghiêm trọng do canh tác nương rẫy. Các khu vực này thường bị bỏ hoá sau một thời gian canh tác, dẫn đến tình trạng đất trống, cây bụi và thảm thực vật nghèo nàn. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc phục hồi rừng tại đây cần dựa trên các yếu tố như thổ nhưỡng, thời gian bỏ hoá và khả năng tái sinh tự nhiên của cây gỗ.

1.2. Kỹ thuật phục hồi rừng

Các kỹ thuật phục hồi rừng được đề xuất bao gồm trồng rừng hỗn giao, sử dụng cây bản địa và áp dụng các biện pháp lâm sinh phù hợp. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn loài cây có khả năng thích nghi cao với điều kiện đất đai và khí hậu tại lưu vực sông Cầu.

II. Đánh giá tác động của canh tác nương rẫy

Canh tác nương rẫy là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến suy thoái rừng tại Bắc Kạn. Nghiên cứu đã đánh giá tác động của hoạt động này đến hệ sinh thái rừng, bao gồm sự suy giảm đa dạng sinh học, xói mòn đất và giảm khả năng giữ nước của rừng.

2.1. Suy giảm đa dạng sinh học

Hoạt động canh tác nương rẫy làm mất đi nhiều loài cây gỗ quý hiếm, dẫn đến sự suy giảm đa dạng sinh học. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc phục hồi rừng cần chú trọng đến việc bảo tồn và phát triển các loài cây bản địa.

2.2. Xói mòn đất và giảm khả năng giữ nước

Sau khi bị bỏ hoá, đất tại các khu vực canh tác nương rẫy dễ bị xói mòn, đặc biệt là ở những vùng có độ dốc cao. Nghiên cứu đề xuất các biện pháp như trồng cây phủ xanh và xây dựng các công trình chống xói mòn để bảo vệ đất và nguồn nước.

III. Giải pháp phát triển bền vững

Để đảm bảo phát triển bền vững, nghiên cứu đề xuất các giải pháp quản lý rừng hiệu quả, bao gồm việc kết hợp giữa bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế địa phương. Các giải pháp này nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của canh tác nương rẫy và thúc đẩy quá trình phục hồi rừng.

3.1. Quản lý rừng bền vững

Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý rừng bền vững thông qua các chính sách và quy định cụ thể. Các biện pháp như giao đất giao rừng, khuyến khích người dân tham gia bảo vệ rừng được coi là chìa khóa để đạt được mục tiêu phát triển bền vững.

3.2. Phát triển nông nghiệp bền vững

Để giảm áp lực lên rừng, nghiên cứu đề xuất các mô hình nông nghiệp bền vững như trồng cây lâu năm, kết hợp chăn nuôi và trồng rừng. Các mô hình này không chỉ giúp cải thiện sinh kế cho người dân mà còn góp phần bảo vệ môi trường.