Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh giảng dạy tiếng Anh như ngoại ngữ tại Việt Nam, kỹ năng đọc đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực ngôn ngữ của sinh viên. Tại Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội (HAUI), sinh viên không chuyên tiếng Anh năm thứ ba thường gặp nhiều khó khăn trong việc đọc hiểu các tài liệu tiếng Anh do hạn chế về vốn từ vựng, ngữ pháp và kiến thức nền. Theo khảo sát với 100 sinh viên và 30 giảng viên, khoảng 70% sinh viên đánh giá các bài đọc trong giáo trình New Headway Pre-Intermediate là phù hợp và thú vị, tuy nhiên vẫn có 15% cho rằng các bài đọc còn khó khăn do nhiều từ mới. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát các hoạt động tiền đọc được áp dụng trong giảng dạy và đề xuất các hoạt động tiền đọc phù hợp nhằm nâng cao động lực và hiệu quả học tập của sinh viên. Nghiên cứu tập trung vào học kỳ đầu năm thứ ba tại HAUI, với phạm vi khảo sát bao gồm các lớp chuyên ngành Kế toán và Quản trị Kinh doanh. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện phương pháp giảng dạy kỹ năng đọc, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh cho sinh viên không chuyên.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về đọc hiểu và phương pháp giảng dạy kỹ năng đọc trong tiếng Anh như ngoại ngữ. Định nghĩa đọc được xem là quá trình tương tác giữa người đọc và văn bản, trong đó người đọc kích hoạt kiến thức nền để hiểu ý nghĩa (Good et al., 2003; Richard & Thomas, 1987). Đọc hiểu là quá trình chủ động, tương tác diễn ra trước, trong và sau khi đọc nhằm trích xuất thông tin cần thiết. Các loại hình đọc gồm đọc thầm, đọc to, đọc lướt (skimming), đọc quét (scanning), đọc rộng (extensive) và đọc kỹ (intensive) được phân tích để làm rõ mục đích và kỹ thuật áp dụng. Ngoài ra, mô hình ba giai đoạn đọc gồm tiền đọc, trong khi đọc và sau khi đọc được sử dụng làm cơ sở tổ chức hoạt động giảng dạy. Trong đó, giai đoạn tiền đọc có vai trò kích hoạt kiến thức nền, tạo động lực và chuẩn bị tâm thế cho người học.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp phân tích định lượng và định tính. Dữ liệu được thu thập từ 100 sinh viên không chuyên tiếng Anh năm thứ ba và 30 giảng viên tại HAUI thông qua bảng hỏi khảo sát và quan sát lớp học. Bảng hỏi gồm các câu hỏi đóng và mở nhằm đánh giá thái độ, nhận thức và thực tiễn áp dụng các hoạt động tiền đọc. Quan sát lớp học được thực hiện tại hai lớp với hai bài học thuộc giáo trình New Headway Pre-Intermediate, tập trung vào giai đoạn tiền đọc. Cỡ mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu định lượng sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả, biểu diễn bằng bảng và biểu đồ; dữ liệu định tính được phân tích nội dung nhằm làm rõ các nhận xét, đề xuất từ người tham gia. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong học kỳ đầu năm thứ ba, năm 2014.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Đánh giá về bài đọc trong giáo trình: 40% sinh viên cho rằng bài đọc phù hợp, 30% thấy thú vị, 15% cảm thấy khó do nhiều từ mới, 10% cảm thấy nhàm chán. 33% giảng viên đánh giá bài đọc phù hợp, 27% thấy thú vị, 20% cho là khó, 17% nhận xét nhàm chán.
Thái độ và tần suất sử dụng hoạt động tiền đọc: 49% sinh viên đánh giá hoạt động tiền đọc rất quan trọng trong việc tạo động lực, 24% cho là cực kỳ quan trọng. 54% giảng viên thường xuyên hoặc thỉnh thoảng sử dụng hoạt động tiền đọc, 17% hiếm khi hoặc không sử dụng do hạn chế thời gian.
Phương pháp tiền đọc phổ biến: Giảng viên ưu tiên dạy trước từ vựng và cấu trúc ngữ pháp mới (chiếm 48% theo sinh viên), giới thiệu ngắn gọn chủ đề bài đọc (45%), và ôn tập từ vựng, ngữ pháp (46%). Các hoạt động như sử dụng trò chơi, hình ảnh, video cũng được áp dụng nhưng ít phổ biến hơn.
Phương thức tổ chức hoạt động: 45% sinh viên thích làm việc nhóm, 41% làm việc theo cặp, chỉ 14% thích làm việc cá nhân. Việc sử dụng các câu hỏi dạng WH-questions (37%) và yes/no questions (23%) được giảng viên áp dụng nhiều để kiểm tra hiểu biết trước khi đọc.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy hoạt động tiền đọc đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích sự hứng thú và nâng cao khả năng đọc hiểu của sinh viên không chuyên. Việc tập trung vào dạy từ vựng và cấu trúc ngữ pháp mới giúp sinh viên giảm bớt khó khăn khi tiếp cận bài đọc. Sự ưu tiên làm việc nhóm và cặp đôi phản ánh nhu cầu tương tác và hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình học. Tuy nhiên, việc một số giảng viên chưa thường xuyên áp dụng hoạt động tiền đọc do hạn chế về thời gian và nhận thức cho thấy cần có sự điều chỉnh trong kế hoạch giảng dạy. So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả phù hợp với quan điểm của Ur (1996) và Rahimpour (2013) về vai trò của hoạt động tiền đọc trong việc kích hoạt kiến thức nền và cải thiện đọc hiểu. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sinh viên và giảng viên đánh giá các khía cạnh khác nhau của hoạt động tiền đọc, cũng như bảng tổng hợp các phương pháp tiền đọc được sử dụng phổ biến.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường áp dụng hoạt động tiền đọc: Giảng viên cần chủ động thiết kế và tích hợp các hoạt động tiền đọc như dạy từ vựng, giới thiệu chủ đề, sử dụng hình ảnh, video vào bài giảng nhằm nâng cao động lực và hiệu quả học tập. Mục tiêu đạt 80% số bài học có hoạt động tiền đọc trong học kỳ tiếp theo.
Đa dạng hóa hình thức tổ chức: Khuyến khích sinh viên làm việc nhóm và theo cặp để tăng cường tương tác, trao đổi kiến thức, giúp phát triển kỹ năng hợp tác và tư duy phản biện. Giảng viên nên tổ chức ít nhất 2 hoạt động nhóm trong mỗi tuần học.
Phát triển tài liệu bổ trợ: Nhà trường và giảng viên cần phối hợp xây dựng hoặc lựa chọn thêm tài liệu bổ sung phù hợp với trình độ sinh viên, giúp phong phú hóa nguồn học liệu ngoài giáo trình chính. Mục tiêu cung cấp ít nhất 3 tài liệu bổ trợ cho mỗi chủ đề học trong học kỳ.
Tổ chức tập huấn nâng cao năng lực giảng dạy: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về phương pháp dạy kỹ năng đọc và thiết kế hoạt động tiền đọc cho giảng viên nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng sư phạm. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng tới, với ít nhất 80% giảng viên tham gia.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về phương pháp dạy kỹ năng tiền đọc, giúp cải thiện hiệu quả giảng dạy và nâng cao chất lượng đào tạo.
Sinh viên ngành Sư phạm tiếng Anh: Tài liệu tham khảo hữu ích để hiểu rõ hơn về kỹ năng đọc và các hoạt động tiền đọc, từ đó áp dụng vào thực hành sư phạm.
Nhà quản lý giáo dục và chuyên gia đào tạo: Giúp xây dựng chính sách và chương trình đào tạo phù hợp, đồng thời tổ chức các khóa tập huấn nâng cao năng lực giảng dạy.
Nghiên cứu sinh và học giả trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích sâu sắc về hoạt động tiền đọc, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo về phương pháp giảng dạy kỹ năng đọc.
Câu hỏi thường gặp
Hoạt động tiền đọc là gì và tại sao quan trọng?
Hoạt động tiền đọc là các bước chuẩn bị trước khi đọc nhằm kích hoạt kiến thức nền và tạo động lực cho người học. Chúng giúp sinh viên hiểu rõ hơn về chủ đề, từ vựng và cấu trúc ngữ pháp, từ đó nâng cao khả năng đọc hiểu.Giảng viên thường sử dụng những hoạt động tiền đọc nào?
Các hoạt động phổ biến gồm dạy trước từ vựng và ngữ pháp, giới thiệu chủ đề bài đọc, sử dụng hình ảnh, video, trò chơi và đặt câu hỏi kiểm tra hiểu biết. Những hoạt động này giúp sinh viên tiếp cận bài đọc một cách hiệu quả hơn.Sinh viên thích làm việc nhóm hay cá nhân trong các hoạt động tiền đọc?
Phần lớn sinh viên (khoảng 45%) thích làm việc nhóm vì có thể trao đổi, học hỏi lẫn nhau. Làm việc theo cặp cũng được ưa chuộng (41%), trong khi làm việc cá nhân ít được lựa chọn (14%).Tại sao một số giảng viên ít sử dụng hoạt động tiền đọc?
Nguyên nhân chính là hạn chế về thời gian trong tiết học và nhận thức chưa đầy đủ về tầm quan trọng của hoạt động tiền đọc. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả giảng dạy và cần được khắc phục qua đào tạo và điều chỉnh kế hoạch giảng dạy.Làm thế nào để cải thiện việc áp dụng hoạt động tiền đọc trong giảng dạy?
Cần tăng cường đào tạo giảng viên về phương pháp dạy kỹ năng đọc, xây dựng tài liệu bổ trợ phong phú, khuyến khích đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động và lên kế hoạch giảng dạy hợp lý để dành thời gian cho tiền đọc.
Kết luận
- Hoạt động tiền đọc đóng vai trò thiết yếu trong việc nâng cao kỹ năng đọc hiểu cho sinh viên không chuyên tiếng Anh tại HAUI.
- Phần lớn giảng viên và sinh viên nhận thức rõ tầm quan trọng của các hoạt động này, tuy nhiên việc áp dụng còn hạn chế do nhiều nguyên nhân khách quan.
- Các hoạt động tiền đọc phổ biến gồm dạy từ vựng, giới thiệu chủ đề, sử dụng hình ảnh và câu hỏi kiểm tra, phù hợp với nhu cầu và sở thích của sinh viên.
- Đề xuất tăng cường áp dụng hoạt động tiền đọc, đa dạng hóa hình thức tổ chức, phát triển tài liệu bổ trợ và tổ chức tập huấn cho giảng viên nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy.
- Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho việc cải tiến phương pháp dạy kỹ năng đọc, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh cho sinh viên không chuyên tại các trường đại học Việt Nam.
Hành động tiếp theo: Giảng viên và nhà quản lý giáo dục nên phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để hoàn thiện phương pháp giảng dạy kỹ năng đọc.