Tổng quan nghiên cứu

Ngành chăn nuôi lợn tại Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây, đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thực phẩm cho người dân. Theo Chiến lược phát triển chăn nuôi đến năm 2020 của Chính phủ, ngành chăn nuôi hướng tới sản xuất hàng hóa quy mô lớn, tập trung vào chăn nuôi công nghiệp với tỷ trọng trên 40% trong nông nghiệp. Việc nhập khẩu và sử dụng các giống lợn ngoại như Landrace, Yorkshire, Duroc, Pietrain, Meishan đã góp phần nâng cao năng suất và chất lượng thịt lợn.

Luận văn tập trung nghiên cứu khả năng sản xuất của hai tổ hợp lai giữa đực L19 (dòng Duroc trắng) phối với nái F1 (Landrace × Meishan) và nái F1 (Yorkshire × Landrace) tại Trại giống ông bà Cao Xá, Công ty Cổ phần Giống chăn nuôi tỉnh Bắc Giang trong khoảng thời gian từ tháng 9/2015 đến tháng 9/2016. Mục tiêu chính là đánh giá năng suất sinh sản, khả năng sinh trưởng, tiêu tốn thức ăn, năng suất và chất lượng thịt của các tổ hợp lai nhằm xác định tổ hợp lai phù hợp, góp phần cải tiến chất lượng đàn giống và nâng cao hiệu quả chăn nuôi lợn tại địa phương.

Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc bổ sung tư liệu về sinh sản và năng suất thịt của các tổ hợp lai lợn ngoại, đồng thời có ý nghĩa thực tiễn giúp các cơ sở chăn nuôi quy mô vừa và lớn lựa chọn tổ hợp lai thích hợp, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về lai giống và ưu thế lai trong chăn nuôi lợn. Lai giống là phương pháp phối giống giữa các giống khác nhau nhằm tạo ra con lai có ưu thế vượt trội về sinh trưởng, sinh sản và chất lượng thịt. Ưu thế lai (heterosis) được giải thích qua các giả thuyết như thuyết trội, thuyết siêu trội và tương tác gen, giúp con lai phát huy sức sống và năng suất cao hơn bố mẹ.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Tính trạng số lượng: Các đặc tính được quy định bởi nhiều gen với hiệu ứng nhỏ, chịu ảnh hưởng của cả yếu tố di truyền và môi trường.
  • Ưu thế lai cá thể và ưu thế lai của mẹ: Ưu thế lai cá thể ảnh hưởng đến sinh trưởng và sức sống của con lai, ưu thế lai của mẹ ảnh hưởng đến số lượng và sức sống của lứa con.
  • Chỉ tiêu sinh sản và sinh trưởng: Số con đẻ ra, số con cai sữa, khối lượng sơ sinh, tăng trọng ngày, tiêu tốn thức ăn/kg tăng trọng, tỷ lệ nạc thịt.
  • Chất lượng thịt: Độ pH, màu sắc, tỷ lệ mất nước, độ dai, tỷ lệ nạc/mỡ/xương.

Phương pháp nghiên cứu

  • Đối tượng nghiên cứu: 50 con lợn nái F1 (Landrace × Meishan) và 50 con lợn nái F1 (Yorkshire × Landrace), phối giống với đực L19; 120 con lợn thịt lai từ hai tổ hợp trên (60 đực thiến, 60 cái).
  • Địa điểm và thời gian: Trại giống ông bà Cao Xá, Bắc Giang, từ tháng 9/2015 đến tháng 9/2016.
  • Thiết kế thí nghiệm: Theo dõi sinh sản lợn nái từ lứa 6 đến lứa 7, nuôi thương phẩm lợn thịt từ 60 đến 165 ngày tuổi (105 ngày nuôi), mỗi tổ hợp 3 lần lặp lại, tỷ lệ đực/cái 1:1.
  • Chế độ nuôi dưỡng: Thức ăn hỗn hợp của Công ty Cargill, khẩu phần dinh dưỡng được điều chỉnh theo từng giai đoạn sinh trưởng và sinh sản.
  • Phương pháp phối giống: Thụ tinh nhân tạo phối kép, thời điểm phối giống 24-30 giờ sau khi lợn nái chịu đực.
  • Chỉ tiêu theo dõi: Tuổi động dục, số con đẻ ra, số con cai sữa, khối lượng sơ sinh và cai sữa, thời gian động dục trở lại, tăng trọng, tiêu tốn thức ăn, khối lượng giết mổ, tỷ lệ nạc, các chỉ tiêu chất lượng thịt (pH, màu sắc, độ dai, tỷ lệ mất nước).
  • Phân tích số liệu: Sử dụng phân tích phương sai một chiều, so sánh trung bình bằng phương pháp Tukey với phần mềm Minitab 16 và Excel.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Khả năng sinh sản của lợn nái F1(LM) và F1(YL)

    • Tuổi động dục lần đầu của F1(LM) là 214,72 ngày, thấp hơn F1(YL) là 225,12 ngày (P<0,05).
    • Tuổi phối giống lần đầu và tuổi đẻ lứa đầu của F1(LM) lần lượt là 235,16 và 354,18 ngày, thấp hơn F1(YL) (245,12 và 360,04 ngày) (P<0,05).
    • Số con đẻ ra/ổ qua 5 lứa của F1(LM) dao động từ 11,34 đến 13,26 con, cao hơn F1(YL) từ 10,32 đến 13,16 con (P<0,05).
    • Số con cai sữa/ổ của F1(LM) đạt 10,38 đến 11,74 con, cao hơn F1(YL) từ 9,38 đến 11,12 con (P<0,05).
    • Khối lượng sơ sinh/con của F1(YL) cao hơn F1(LM) từ 1,42 đến 1,51 kg so với 1,38 đến 1,39 kg (P<0,05).
    • Khối lượng cai sữa/con của F1(YL) cũng cao hơn F1(LM) (5,52-5,57 kg so với 5,38-5,42 kg) (P<0,05).

  2. Khả năng sinh trưởng và tiêu tốn thức ăn của lợn thịt lai

    • Tăng trọng tuyệt đối của tổ hợp ♂L19 × ♀F1(LM) đạt khoảng 680 g/con/ngày, tương đương với tổ hợp ♂L19 × ♀F1(YL).
    • Tiêu tốn thức ăn/kg tăng trọng của hai tổ hợp lần lượt là khoảng 2,4 - 2,6 kg, không có sự khác biệt đáng kể.
    • Tiêu tốn năng lượng trao đổi và protein cũng tương đương giữa hai tổ hợp.

  3. Năng suất và chất lượng thịt

    • Khối lượng giết mổ của lợn lai hai tổ hợp đạt khoảng 90-92 kg/con.
    • Tỷ lệ móc hàm đạt trên 78%, tỷ lệ thịt xẻ trên 70%, tỷ lệ nạc thịt đạt khoảng 57-60%.
    • Độ pH thịt sau 45 phút và 24 giờ nằm trong khoảng 5,5-5,8, phù hợp với tiêu chuẩn chất lượng thịt tốt.
    • Màu sắc thịt, độ dai và tỷ lệ mất nước đều đạt mức tốt, không có sự khác biệt đáng kể giữa hai tổ hợp.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy tổ hợp lai ♂L19 × ♀F1(LM) có ưu thế về sinh sản với số con đẻ ra và số con cai sữa cao hơn so với tổ hợp ♂L19 × ♀F1(YL), phù hợp với đặc điểm sinh sản của giống Meishan nổi tiếng về khả năng sinh sản cao. Ngược lại, tổ hợp ♂L19 × ♀F1(YL) có khối lượng sơ sinh và cai sữa con cao hơn, thể hiện ưu thế về sinh trưởng ban đầu.

Khả năng sinh trưởng và tiêu tốn thức ăn của hai tổ hợp lai tương đương, cho thấy cả hai đều phù hợp với điều kiện nuôi công nghiệp tại Bắc Giang. Năng suất thịt và chất lượng thịt đạt tiêu chuẩn cao, phù hợp với yêu cầu thị trường hướng nạc hiện nay.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả sinh sản và sinh trưởng của hai tổ hợp lai này đều vượt trội hoặc tương đương với các tổ hợp lai phổ biến khác, chứng tỏ hiệu quả của việc sử dụng đực L19 phối với các nái F1 lai ngoại. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ số con đẻ ra còn sống, số con cai sữa qua các lứa đẻ và bảng so sánh các chỉ tiêu sinh trưởng, tiêu tốn thức ăn, cũng như bảng phân tích chất lượng thịt.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường sử dụng tổ hợp lai ♂L19 × ♀F1(LM) trong sản xuất giống nái nhằm nâng cao năng suất sinh sản, tăng số con cai sữa và cải thiện hiệu quả kinh tế, áp dụng trong vòng 2-3 năm tại các trại giống quy mô vừa và lớn.

  2. Áp dụng chế độ dinh dưỡng tối ưu cho lợn nái và lợn thịt theo khuyến cáo dinh dưỡng đã nghiên cứu, đảm bảo khẩu phần phù hợp từng giai đoạn sinh trưởng và sinh sản, giúp phát huy tối đa ưu thế lai, thực hiện ngay trong các cơ sở chăn nuôi hiện có.

  3. Đẩy mạnh công tác quản lý, chăm sóc và phòng bệnh tại các trại giống để duy trì sức khỏe đàn lợn, giảm tỷ lệ chết con non, nâng cao tỷ lệ nuôi sống đến cai sữa, đặc biệt chú trọng giai đoạn hậu bị và cai sữa.

  4. Phát triển hệ thống theo dõi và đánh giá năng suất sinh sản, sinh trưởng và chất lượng thịt bằng phần mềm quản lý hiện đại, giúp các cơ sở chăn nuôi có dữ liệu chính xác để điều chỉnh kịp thời, áp dụng trong vòng 1-2 năm tới.

  5. Khuyến khích nghiên cứu tiếp tục mở rộng các tổ hợp lai khác kết hợp với các giống ngoại nhập mới nhằm đa dạng hóa nguồn gen, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm chăn nuôi lợn tại Việt Nam.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà nghiên cứu và giảng viên ngành chăn nuôi: Tài liệu cung cấp dữ liệu khoa học về lai giống, sinh sản và sinh trưởng lợn lai ngoại, hỗ trợ nghiên cứu và giảng dạy chuyên sâu.

  2. Các trại giống và cơ sở chăn nuôi lợn quy mô vừa và lớn: Giúp lựa chọn tổ hợp lai phù hợp, tối ưu hóa năng suất sinh sản và chất lượng thịt, nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất.

  3. Chuyên gia tư vấn và kỹ thuật viên thú y: Cung cấp thông tin về các chỉ tiêu sinh sản, sinh trưởng và chất lượng thịt để tư vấn kỹ thuật, quản lý đàn lợn hiệu quả.

  4. Các nhà hoạch định chính sách và quản lý ngành nông nghiệp: Là cơ sở dữ liệu tham khảo để xây dựng chính sách phát triển giống và nâng cao năng suất chăn nuôi lợn theo hướng bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao chọn đực L19 phối với hai loại nái F1 này?
    Đực L19 là dòng Duroc trắng có ưu thế về tăng trưởng và chất lượng thịt, phối với nái F1 (Landrace × Meishan) và F1 (Yorkshire × Landrace) nhằm kết hợp ưu điểm sinh sản cao của Meishan và khả năng sinh trưởng tốt của Yorkshire, Landrace.

  2. Khả năng sinh sản của hai tổ hợp lai khác nhau như thế nào?
    Tổ hợp ♂L19 × ♀F1(LM) có số con đẻ ra và số con cai sữa cao hơn tổ hợp ♂L19 × ♀F1(YL), trong khi tổ hợp sau có khối lượng sơ sinh và cai sữa con cao hơn, phù hợp với mục tiêu sản xuất khác nhau.

  3. Tiêu tốn thức ăn của hai tổ hợp lai có khác biệt không?
    Hai tổ hợp lai có tiêu tốn thức ăn/kg tăng trọng tương đương, khoảng 2,4-2,6 kg thức ăn/kg tăng trọng, cho thấy hiệu quả sử dụng thức ăn tốt và phù hợp với điều kiện nuôi công nghiệp.

  4. Chất lượng thịt của lợn lai có đảm bảo tiêu chuẩn không?
    Chất lượng thịt của hai tổ hợp đạt các chỉ tiêu về pH, màu sắc, độ dai và tỷ lệ mất nước trong giới hạn tiêu chuẩn, phù hợp với yêu cầu thị trường thịt hướng nạc.

  5. Làm thế nào để áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tế chăn nuôi?
    Các cơ sở chăn nuôi cần áp dụng tổ hợp lai phù hợp, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và quản lý chăm sóc theo khuyến cáo, đồng thời theo dõi sát sao các chỉ tiêu sinh sản và sinh trưởng để tối ưu hóa hiệu quả sản xuất.

Kết luận

  • Đực L19 phối với nái F1 (Landrace × Meishan) và F1 (Yorkshire × Landrace) tạo ra hai tổ hợp lai có năng suất sinh sản và sinh trưởng tốt, phù hợp với điều kiện chăn nuôi công nghiệp tại Bắc Giang.
  • Tổ hợp ♂L19 × ♀F1(LM) có ưu thế về số con đẻ ra và số con cai sữa, trong khi tổ hợp ♂L19 × ♀F1(YL) có khối lượng sơ sinh và cai sữa con cao hơn.
  • Hai tổ hợp lai có khả năng sinh trưởng và tiêu tốn thức ăn tương đương, đạt mức tăng trọng khoảng 680 g/con/ngày và tiêu tốn thức ăn khoảng 2,4-2,6 kg/kg tăng trọng.
  • Chất lượng thịt của hai tổ hợp đạt tiêu chuẩn cao về pH, màu sắc, độ dai và tỷ lệ nạc, đáp ứng yêu cầu thị trường hướng nạc.
  • Đề xuất áp dụng tổ hợp lai phù hợp, cải tiến chế độ dinh dưỡng và quản lý chăm sóc để nâng cao hiệu quả chăn nuôi, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng các tổ hợp lai mới.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở chăn nuôi và trại giống nên triển khai áp dụng kết quả nghiên cứu trong vòng 1-3 năm tới, đồng thời phối hợp với các đơn vị nghiên cứu để cập nhật và hoàn thiện công nghệ lai giống, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm chăn nuôi lợn.