Tổng quan nghiên cứu

Chăn nuôi gia cầm là ngành kinh tế quan trọng, đóng góp khoảng 18-20% tổng khối lượng thịt trong cơ cấu thực phẩm của Việt Nam, chỉ đứng sau thịt lợn. Tuy nhiên, các giống gà nhập nội thường có sức chống chịu bệnh kém và không phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng. Giống gà Đông Tảo, có nguồn gốc từ Khoái Châu, Hưng Yên, nổi tiếng với chất lượng thịt và trứng thơm ngon, ngoại hình đặc biệt với đôi chân to, nhưng năng suất thấp, không đáp ứng nhu cầu thị trường. Trong khi đó, giống gà Lương Phượng được nhập khẩu từ Trung Quốc có năng suất cao hơn. Để tận dụng ưu điểm của hai giống này, đề tài nghiên cứu khả năng sản xuất của gà F1 (Đông Tảo × Lương Phượng) nuôi tại Thái Nguyên được thực hiện từ tháng 6/2015 đến tháng 7/2016 tại Trại chăn nuôi gia cầm, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.

Mục tiêu nghiên cứu gồm: xác định khả năng sinh trưởng của gà hậu bị F1, khả năng sản xuất của gà sinh sản F1 và khả năng sản xuất thịt của gà lai F2 (♂ ĐTLV × ♀ ĐTLV). Nghiên cứu nhằm đánh giá khả năng thích nghi và năng suất của tổ hợp lai mới, góp phần cung cấp giống gà đặc sản chất lượng cao, phù hợp với điều kiện khí hậu và kinh tế địa phương. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc phát triển nguồn gen gia cầm nội địa và thực tiễn trong việc nâng cao hiệu quả chăn nuôi gà đặc sản tại Thái Nguyên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về ưu thế lai, sinh trưởng và sinh sản của gia cầm. Ưu thế lai (heterosis) là hiện tượng con lai F1 vượt trội hơn bố mẹ về sức sống, tốc độ sinh trưởng và năng suất sản xuất. Lý thuyết di truyền số lượng giải thích các tính trạng sản xuất như khối lượng cơ thể, sản lượng trứng chịu ảnh hưởng bởi nhiều gen với hiệu ứng cộng gộp, trội và át gen. Các mô hình sinh trưởng tuyệt đối và tương đối được sử dụng để đánh giá tốc độ tăng trưởng của gà qua các giai đoạn tuổi. Ngoài ra, các chỉ tiêu về chất lượng trứng, tỷ lệ ấp nở và hiệu quả sử dụng thức ăn cũng được áp dụng để đánh giá khả năng sản xuất.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Ưu thế lai (heterosis) và các thuyết giải thích (thuyết trội, thuyết siêu trội, thuyết gia tăng tác động gen).
  • Sinh trưởng tuyệt đối và sinh trưởng tương đối.
  • Tính trạng sản xuất số lượng và chất lượng trong chăn nuôi gia cầm.
  • Các chỉ tiêu sinh học của trứng (khối lượng, chỉ số Haugh, tỷ lệ lòng đỏ, lòng trắng).
  • Hiệu quả sử dụng thức ăn (tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng, tiêu tốn thức ăn/10 trứng).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được tiến hành tại Trại chăn nuôi gia cầm, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên trong khoảng thời gian từ tháng 6/2015 đến tháng 7/2016. Đối tượng nghiên cứu gồm: gà lai F1 (Đông Tảo × Lương Phượng) giai đoạn hậu bị (1-133 ngày tuổi) và sinh sản (20-38 tuần tuổi), gà lai F2 (♂ ĐTLV × ♀ ĐTLV) nuôi thịt (1-105 ngày tuổi).

Cỡ mẫu gồm 390 con gà hậu bị ban đầu, chia thành 3 nhóm 130 con; 135 gà mái và 18 gà trống theo dõi giai đoạn sinh sản; 150 con gà F2 nuôi thịt chia làm 3 nhóm. Phương pháp chọn mẫu là chọn ngẫu nhiên trong đàn lai F1 và F2. Thức ăn sử dụng là thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh của công ty Japfa Comfeed, cho ăn tự do hoặc hạn chế theo từng giai đoạn.

Phân tích số liệu sử dụng phương pháp thống kê sinh vật học với phần mềm Microsoft Excel, tính giá trị trung bình, sai số và hệ số biến dị. Các chỉ tiêu theo dõi gồm: đặc điểm ngoại hình, tỷ lệ nuôi sống, khối lượng cơ thể, tốc độ sinh trưởng tuyệt đối, tiêu thụ thức ăn, tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng, tỷ lệ đẻ, chất lượng trứng, tỷ lệ ấp nở và các chỉ tiêu đánh giá chất lượng thịt.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đặc điểm ngoại hình và tỷ lệ nuôi sống:
    Gà F1 (Đông Tảo × Lương Phượng) có màu lông trắng đục đồng nhất lúc 1 ngày tuổi, mỏ hồng nhạt, chân vàng nhạt. Đến 266 ngày tuổi, gà mái có lông trắng sữa pha vàng, mào nụ kép hoặc hoa hồng, chân hồng sẫm; gà trống có lông mận chín pha đen, mào và tích phát triển to, cựa dài 1-2 cm. Tỷ lệ nuôi sống giai đoạn hậu bị đạt 97,18% (1-35 ngày tuổi) và 96,82% (36-133 ngày tuổi ở gà mái), thể hiện sức sống và khả năng thích nghi tốt.

  2. Khối lượng cơ thể và tốc độ sinh trưởng:
    Khối lượng gà F1 tăng dần qua các tuần tuổi, từ 36,5 g lúc mới nở đến 2.071 g (trống) và 1.810 g (mái) ở 133 ngày tuổi. Tốc độ sinh trưởng tuyệt đối giai đoạn 1-35 ngày là 11,52 g/con/ngày, tăng lên 22,17 g/con/ngày ở giai đoạn 36-56 ngày tuổi. So với gà Ri và gà Hồ, gà F1 có tốc độ sinh trưởng nhanh hơn, phù hợp với mục tiêu lai tạo tăng năng suất.

  3. Hiệu quả sử dụng thức ăn:
    Lượng thức ăn tiêu thụ tăng dần theo tuổi, từ 26,96 g/con/ngày (1-35 ngày) đến 97 g/con/ngày (113-133 ngày). Tiêu tốn thức ăn cho 1 kg tăng khối lượng giai đoạn 1-35 ngày là 2,34 kg, tăng lên 5,95 kg (trống) và 6,57 kg (mái) ở giai đoạn 113-133 ngày. Hiệu quả sử dụng thức ăn của gà F1 tốt hơn gà Ri nhưng thấp hơn gà Hồ, cho thấy khả năng chuyển hóa thức ăn phù hợp với điều kiện nuôi tại Thái Nguyên.

  4. Khả năng sản xuất trứng và chất lượng trứng:
    Tuổi thành thục sinh dục của gà F1 đạt 5% tỷ lệ đẻ ở 139,67 ngày, sớm hơn gà Hồ (259 ngày) và gà Mía (145 ngày). Khối lượng trứng tăng từ 34,25 g (tỷ lệ đẻ 5%) lên 51,63 g (kết thúc theo dõi). Tỷ lệ đẻ đạt đỉnh cao ở tuần 31 với khối lượng gà 2.165 g. Chất lượng trứng được đánh giá qua các chỉ tiêu sinh học như chỉ số Haugh, tỷ lệ lòng đỏ, lòng trắng đều đạt mức cao, phù hợp cho ấp nở.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy tổ hợp lai F1 (Đông Tảo × Lương Phượng) có ưu thế lai rõ rệt về sinh trưởng, sức sống và khả năng sản xuất trứng so với các giống gà nội truyền thống như gà Ri và gà Hồ. Tỷ lệ nuôi sống cao phản ánh khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu và chế độ nuôi dưỡng tại Thái Nguyên. Tốc độ sinh trưởng và hiệu quả sử dụng thức ăn phù hợp giúp giảm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với các tổ hợp lai gà thương phẩm có năng suất cao. Việc gà F1 đạt tuổi thành thục sinh dục sớm và có khối lượng trứng tăng dần cho thấy tổ hợp lai này phù hợp cho sản xuất trứng chất lượng cao. Các chỉ tiêu chất lượng trứng và tỷ lệ ấp nở cao cũng khẳng định tiềm năng phát triển giống gà lai này trong chăn nuôi thương phẩm.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ sinh trưởng tích lũy, biểu đồ tỷ lệ đẻ theo tuần tuổi và bảng so sánh hiệu quả sử dụng thức ăn giữa các giống để minh họa rõ nét ưu thế của tổ hợp lai.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng nuôi rộng rãi gà F1 (Đông Tảo × Lương Phượng) tại các trang trại và hộ nông dân nhằm nâng cao năng suất trứng và chất lượng thịt đặc sản, dự kiến trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: các cơ sở chăn nuôi, hợp tác xã.

  2. Xây dựng quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng và phòng bệnh chuẩn hóa cho gà lai F1, tập trung vào giai đoạn hậu bị và sinh sản để đảm bảo tỷ lệ nuôi sống trên 95% và năng suất trứng ổn định. Thời gian triển khai: 1 năm. Chủ thể: Trung tâm nghiên cứu và đào tạo chăn nuôi.

  3. Phát triển chương trình chọn lọc và lai tạo tiếp theo nhằm cải thiện các tính trạng sinh trưởng và khả năng kháng bệnh của gà F2 (♂ ĐTLV × ♀ ĐTLV), nâng cao hiệu quả sản xuất thịt trong 3-5 năm tới. Chủ thể: Viện nghiên cứu giống gia cầm.

  4. Tăng cường đào tạo, tập huấn kỹ thuật chăn nuôi gà lai cho người chăn nuôi tại các địa phương, đặc biệt là vùng trung du và miền núi, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý đàn gà lai. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, các trường đại học nông nghiệp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành chăn nuôi gia cầm: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực nghiệm về ưu thế lai, sinh trưởng và sinh sản của tổ hợp lai gà đặc sản, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về chọn giống và cải tiến năng suất.

  2. Người chăn nuôi và các trang trại gia cầm: Tham khảo quy trình nuôi dưỡng, chăm sóc và đánh giá hiệu quả kinh tế của gà lai F1, giúp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, giảm thiểu rủi ro trong chăn nuôi.

  3. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách nông nghiệp: Cung cấp thông tin khoa học để xây dựng chính sách phát triển giống gia cầm đặc sản, hỗ trợ phát triển chăn nuôi bền vững và đa dạng hóa nguồn thực phẩm.

  4. Doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi và giống gia cầm: Nghiên cứu giúp điều chỉnh công thức thức ăn phù hợp với đặc điểm sinh trưởng và sinh sản của gà lai, đồng thời phát triển các sản phẩm giống mới đáp ứng nhu cầu thị trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Gà F1 (Đông Tảo × Lương Phượng) có ưu điểm gì so với gà thuần chủng?
    Gà F1 thể hiện ưu thế lai với tốc độ sinh trưởng nhanh hơn, tỷ lệ nuôi sống cao (trên 96%), năng suất trứng sớm và chất lượng trứng tốt hơn so với gà thuần chủng Đông Tảo hoặc Lương Phượng riêng lẻ.

  2. Khả năng thích nghi của gà lai F1 tại Thái Nguyên như thế nào?
    Tỷ lệ nuôi sống cao (97,18% giai đoạn 1-35 ngày) và sức khỏe ổn định cho thấy gà lai F1 thích nghi tốt với điều kiện khí hậu và môi trường nuôi tại Thái Nguyên.

  3. Hiệu quả sử dụng thức ăn của gà F1 ra sao?
    Tiêu tốn thức ăn cho 1 kg tăng khối lượng trung bình là 4,03 kg (trống) và 4,28 kg (mái) trong giai đoạn hậu bị, hiệu quả này tốt hơn gà Ri nhưng thấp hơn gà Hồ, phù hợp với mục tiêu lai tạo tăng năng suất.

  4. Tuổi thành thục sinh dục của gà F1 có ảnh hưởng thế nào đến sản lượng trứng?
    Gà F1 đạt tuổi thành thục sinh dục sớm (139,67 ngày đạt 5% tỷ lệ đẻ), giúp tăng thời gian đẻ trứng và nâng cao sản lượng trứng trong vòng đời so với các giống truyền thống.

  5. Gà lai F2 (♂ ĐTLV × ♀ ĐTLV) có tiềm năng sản xuất thịt như thế nào?
    Gà F2 có khối lượng cơ thể và tỷ lệ thân thịt cao, tiêu tốn thức ăn hợp lý, phù hợp nuôi thịt thương phẩm trong 105 ngày tuổi, mang lại hiệu quả kinh tế cho người chăn nuôi.

Kết luận

  • Gà F1 (Đông Tảo × Lương Phượng) có đặc điểm ngoại hình đồng nhất, sức sống cao với tỷ lệ nuôi sống trên 96% trong giai đoạn hậu bị.
  • Tốc độ sinh trưởng tuyệt đối của gà F1 vượt trội so với các giống gà nội truyền thống, phù hợp với điều kiện nuôi tại Thái Nguyên.
  • Hiệu quả sử dụng thức ăn và khả năng sản xuất trứng của gà F1 đáp ứng yêu cầu sản xuất giống gà đặc sản chất lượng cao.
  • Gà lai F2 (♂ ĐTLV × ♀ ĐTLV) có tiềm năng phát triển trong sản xuất thịt với khối lượng và tỷ lệ thân thịt cao.
  • Đề xuất triển khai áp dụng nuôi rộng rãi, hoàn thiện quy trình chăm sóc và phát triển chương trình chọn lọc lai tạo tiếp theo trong 2-5 năm tới.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các cơ sở chăn nuôi và nhà nghiên cứu phối hợp triển khai nhân rộng giống gà lai F1, đồng thời tiếp tục nghiên cứu cải tiến để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.