Nghiên Cứu Kết Quả Giảm Đau Bằng Morphin Trong Tê Tủy Sống Mổ Lấy Thai

• Tác giả: Nguyễn Thị Phương Uyên
• Người hướng dẫn: ThS. Trần Thị Cẩm Nhung
• Trường học: Trường Đại Học Y Dược Cần Thơ
• Chuyên ngành: Bác Sĩ Đa Khoa
• Đề tài: Nghiên Cứu Kết Quả Giảm Đau Bằng Morphin Trong Tê Tủy Sống Mổ Lấy Thai Tại Bệnh Viện Đại Học Y Dược Cần Thơ
• Loại tài liệu: Luận Văn Tốt Nghiệp
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Cần Thơ

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Sơ lược về gây tê tủy sống
• 1.2. Dược lý của morphin
• 1.3. Các nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu
• 3.2. Kết quả giảm đau trong và sau mổ
• 3.3. Tác dụng không mong muốn
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu
• 4.2. Kết quả giảm đau trong và sau mổ
• 4.3. Tác dụng không mong muốn
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: PHIẾU THU THẬP SỐ LIỆU
• PHỤ LỤC 2: DANH SÁCH SẢN PHỤ THAM GIA NGHIÊN CỨU

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Morphin Tê Tủy Sống Mổ Lấy Thai

Tỷ lệ mổ lấy thai ngày càng tăng trên toàn thế giới, đòi hỏi các phương pháp vô cảm hiệu quả và an toàn. Gây tê tủy sống (GTTS) là một lựa chọn phổ biến, tuy nhiên thời gian giảm đau sau mổ thường ngắn, cần bổ sung thuốc giảm đau. Việc sử dụng Morphin tê tủy sống đã được nghiên cứu rộng rãi về hiệu quả giảm đau trong và sau mổ, đặc biệt trong sản khoa. Nghiên cứu này tập trung đánh giá hiệu quả của Morphin trong tê tủy sống mổ lấy thai tại Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ, nhằm cung cấp thêm bằng chứng về tính an toàn và hiệu quả của phương pháp này. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Phương Uyên năm 2014-2015 tại Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ đã đi sâu vào vấn đề này, tập trung vào việc đánh giá kết quả giảm đau và các tác dụng không mong muốn khi sử dụng Morphin trong tê tủy sống cho sản phụ mổ lấy thai. "Trong những năm gần đây, với sự ra đời của morphin không có chất bảo quản, sử dụng liều nhỏ morphin kết hợp với thuốc tê bupivacain trong tê tủy sống giúp giảm đau rất hiệu quả trong và sau mổ với nhiều công trình nghiên cứu trong lĩnh vực ngoại khoa, chấn thương chỉnh hình; đặc biệt trong sản khoa, được đánh giá là hiệu quả, an toàn cho cả mẹ lẫn bé".

1.1. Lợi ích của Gây Tê Tủy Sống trong Mổ Lấy Thai

Gây tê tủy sống mang lại nhiều ưu điểm so với các phương pháp vô cảm khác trong mổ lấy thai, bao gồm kỹ thuật thực hiện nhanh chóng, đơn giản và hiệu quả. Thuốc ít ảnh hưởng đến thai nhi, giúp mẹ tỉnh táo trong quá trình sinh. Tuy nhiên, GTTS cũng có những hạn chế như hạ huyết áp, chậm nhịp tim và thời gian giảm đau sau mổ ngắn, đòi hỏi các biện pháp giảm đau bổ sung. "Lợi điểm khi GTTS để mổ lấy thai là kỹ thuật thực hiện đơn giản, nhanh, cho kết quả hoàn hảo, ảnh hưởng thuốc lên thai nhi là tối thiểu, mẹ tỉnh táo tham dự vào sự chào đời của con".

1.2. Tại Sao Nghiên Cứu Giảm Đau Sau Mổ Lấy Thai Quan Trọng

Quản lý đau sau mổ lấy thai hiệu quả là rất quan trọng để đảm bảo sự phục hồi nhanh chóng và thoải mái cho sản phụ. Đau sau mổ không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động tiêu cực đến tâm lý, khả năng vận động sớm và chăm sóc con. Việc giảm đau tốt giúp sản phụ ăn uống sớm, cho bé bú sớm và chăm sóc trẻ tốt hơn. Vì vậy, việc nghiên cứu và áp dụng các phương pháp giảm đau hiệu quả như sử dụng Morphin trong tê tủy sống là cần thiết.

II. Thách Thức Quản Lý Đau Sau Mổ Lấy Thai Giải Pháp Morphin

Một trong những thách thức lớn nhất trong mổ lấy thai là kiểm soát cơn đau sau phẫu thuật. Đau không được kiểm soát có thể dẫn đến nhiều biến chứng, ảnh hưởng đến quá trình phục hồi của sản phụ. Các phương pháp giảm đau truyền thống thường không đủ để kiểm soát cơn đau kéo dài. Morphin, khi được sử dụng trong tê tủy sống, có thể cung cấp giải pháp giảm đau hiệu quả, kéo dài thời gian giảm đau sau mổ, giúp sản phụ thoải mái hơn và giảm nhu cầu sử dụng các loại thuốc giảm đau khác. "Giảm đau sau mổ tốt giúp người bệnh lấy lại cân bằng tâm sinh lý, vận động sớm, giảm biến chứng hô hấp, giảm nguy cơ thuyên tắc mạch và thời gian nằm viện".

2.1. Vấn Đề Đau Sau Mổ Lấy Thai Ảnh Hưởng Đến Sản Phụ Thế Nào

Đau sau mổ không chỉ gây khó chịu cho sản phụ mà còn ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh khác của cuộc sống sau sinh. Nó có thể cản trở việc vận động, chăm sóc em bé và cho con bú. Ngoài ra, đau kéo dài có thể dẫn đến các vấn đề tâm lý như lo lắng và trầm cảm sau sinh. Việc quản lý đau sau mổ lấy thai hiệu quả là điều cần thiết để cải thiện chất lượng cuộc sống của sản phụ.

2.2. Vì Sao Morphin Là Giải Pháp Tiềm Năng Cho Giảm Đau

Morphin là một opioid mạnh có tác dụng giảm đau hiệu quả. Khi sử dụng trong tê tủy sống, Morphin tác động trực tiếp lên các thụ thể opioid trong tủy sống, ức chế truyền tín hiệu đau và mang lại hiệu quả giảm đau kéo dài. Ưu điểm của Morphin là có thể giảm đau hiệu quả với liều lượng nhỏ, giảm nguy cơ tác dụng phụ so với các phương pháp giảm đau toàn thân khác. Tuy nhiên, cần phải cân nhắc kỹ lưỡng về liều lượng và theo dõi chặt chẽ các tác dụng phụ có thể xảy ra.

2.3. Tổng quan dược lý của morphin trong GTTS

Từ năm 1976, các receptor của các thuốc dòng họ morphin đã được các tác giả lần lượt tìm ra. Đến nay người ta đã phân loại được 5 loại thụ thể như sau: μ (mu), K (kappa), δ (delta), σ (sigma), Ε (epsoilon). Tác dụng dược lý chính của morphin bao gồm tác dụng lên thần kinh trung ương, tác dụng lên hô hấp, tác dụng lên tim mạch, tác dụng lên hệ tiêu hóa và tác dụng lên hệ tiết niệu. Morphin gắn cố định với protein huyết tương 30 - 35%, chủ yếu là albumin

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Đánh Giá Hiệu Quả Morphin Tê Tủy

Nghiên cứu tại Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ đã tiến hành đánh giá hiệu quả giảm đau của Morphin trong tê tủy sống trên sản phụ mổ lấy thai. Các chỉ số đánh giá bao gồm thời gian giảm đau, mức độ đau (sử dụng thang điểm VAS), tác dụng phụ và mức độ hài lòng của sản phụ. Kết quả nghiên cứu cung cấp bằng chứng về hiệu quả của phương pháp này trong việc giảm đau sau mổ lấy thai và so sánh với các phương pháp giảm đau khác. "Vì vậy, chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài “Nghiên cứu kết quả giảm đau bằng morphin trong tê tủy sống mổ lấy thai ở Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ năm 2014 - 2015" . Với hai mục tiêu cụ thể: 1. Đánh giá kết quả giảm đau trong và sau mổ bằng morphin trong tê tủy sống mổ lấy thai ở Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ năm 2014 - 2015. Xác định tỷ lệ tác dụng không mong muốn khi gây tê tủy sống phối hợp morphin trong mổ lấy thai ở Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ năm 2014 - 2015."

3.1. Cách Đánh Giá Mức Độ Giảm Đau Bằng Thang Điểm VAS

Thang điểm VAS (Visual Analog Scale) là một công cụ phổ biến để đánh giá mức độ đau chủ quan của bệnh nhân. Sản phụ được yêu cầu đánh giá mức độ đau của mình trên một đường thẳng từ 0 (không đau) đến 10 (đau nhất). Dựa vào điểm số VAS, các nhà nghiên cứu có thể đánh giá hiệu quả giảm đau của Morphin và so sánh với các phương pháp khác.

3.2. Các Tiêu Chí Quan Trọng Để Đánh Giá Hiệu Quả Nghiên Cứu

Để đánh giá toàn diện hiệu quả của Morphin trong tê tủy sống, nghiên cứu cần xem xét nhiều tiêu chí khác nhau. Ngoài thang điểm VAS, các tiêu chí quan trọng khác bao gồm thời gian giảm đau, tỷ lệ sử dụng thuốc giảm đau bổ sung, tác dụng phụ (như buồn nôn, nôn, ngứa, bí tiểu), và mức độ hài lòng của sản phụ.

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phân bố thuốc tê trong dịch não tủy

Phân bố của thuốc tê tại chỗ trong dịch não tủy phụ thuộc vào vị trí tiêm thuốc, tốc độ tiêm thuốc và sự trộn thuốc, tỷ trọng thuốc tê, thể tích dịch não tủy, phản ánh gián tiếp bằng áp lực của dịch não tủy. Sự hấp thu thuốc xảy ra ở tất cả các tổ chức của tủy đều ngấm thuốc tê. Thuốc tê ngấm vào các tổ chức nhờ ba đặc điểm: tổ chức dễ ngấm, tính tan trong mỡ của thuốc và lưu lượng máu tưới tổ chức đó.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Giảm Đau Tác Dụng Phụ Morphin GTTS

Kết quả nghiên cứu tại Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ cho thấy Morphin trong tê tủy sống giúp kéo dài thời gian giảm đau sau mổ lấy thai một cách đáng kể. Mức độ đau của sản phụ thấp hơn so với nhóm không sử dụng Morphin, đồng thời giảm nhu cầu sử dụng thuốc giảm đau bổ sung. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng ghi nhận một số tác dụng phụ như buồn nôn, nôn và ngứa, cần được quản lý và điều trị kịp thời. "Đánh giá kết quả giảm đau trong và sau mổ bằng morphin trong tê tủy sống mổ lấy thai ở Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ năm 2014 - 2015."

4.1. So Sánh Thời Gian Giảm Đau Khi Dùng Morphin Tê Tủy Sống

Một trong những kết quả quan trọng nhất của nghiên cứu là thời gian giảm đau sau mổ được kéo dài đáng kể khi sử dụng Morphin trong tê tủy sống. Sản phụ có thể thoải mái hơn trong quá trình phục hồi, vận động sớm hơn và giảm sự phụ thuộc vào thuốc giảm đau khác.

4.2. Tác Dụng Phụ Cần Lưu Ý Khi Sử Dụng Morphin cho Thai Phụ

Mặc dù Morphin có hiệu quả giảm đau tốt, nhưng cũng cần lưu ý đến các tác dụng phụ có thể xảy ra. Buồn nôn, nôn, ngứa và bí tiểu là những tác dụng phụ thường gặp. Việc theo dõi sát sao và điều trị kịp thời các tác dụng phụ này là rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho sản phụ.

4.3. Liều lượng Morphin sử dụng và các tác dụng phụ trong GTTS

Liều dùng Morphin trong GTTS: 0,1 - 0,3 mg/liều. Tác dụng không mong muốn khác: ngứa da có thể điều trị với naloxon, gây giảm tiết dịch acid dạ dày, tăng trương lực cơ dạ dày, giảm nhu động ruột nên có thể gây liệt ruột sau mổ, gây tăng áp lực đường mật, co thắt cơ vòng Oddi. Morphin gây nôn và buồn nôn do kích thích trung tâm nôn. Tác dụng lên hệ tiết niệu: làm tăng trương lực niệu quản, giảm số lượng nước tiểu và gây bí tiểu

V. Ưu Nhược Điểm Của Morphin Tê Tủy Sống Trong Mổ Thai

Morphin tê tủy sống mang lại nhiều lợi ích trong mổ lấy thai, bao gồm giảm đau hiệu quả và kéo dài, giảm nhu cầu sử dụng thuốc giảm đau khác, và giúp sản phụ phục hồi nhanh chóng. Tuy nhiên, cũng có những nhược điểm như tác dụng phụ (buồn nôn, nôn, ngứa, bí tiểu) và nguy cơ ức chế hô hấp (hiếm gặp). Cần cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích và rủi ro trước khi quyết định sử dụng Morphin trong tê tủy sống.

5.1. Những Lợi Ích Vượt Trội Khi Dùng Morphin Giảm Đau Sau Mổ

Lợi ích lớn nhất của Morphin là khả năng giảm đau hiệu quả và kéo dài, giúp sản phụ cảm thấy thoải mái hơn trong quá trình phục hồi sau mổ. Ngoài ra, việc giảm nhu cầu sử dụng các loại thuốc giảm đau khác có thể giảm nguy cơ tác dụng phụ và tương tác thuốc.

5.2. Nhược Điểm Rủi Ro Cần Cân Nhắc Trước Khi Sử Dụng

Tác dụng phụ là nhược điểm chính của Morphin. Cần theo dõi chặt chẽ và điều trị kịp thời các tác dụng phụ như buồn nôn, nôn, ngứa và bí tiểu. Nguy cơ ức chế hô hấp là rất hiếm gặp nhưng cần được lưu ý, đặc biệt ở những bệnh nhân có bệnh lý hô hấp nền.

5.3. So sánh giữa Morphin và các phương pháp giảm đau khác

So với các thuốc giảm đau khác, morphin có tác dụng mạnh và chọn lọc hơn. Tác dụng giảm đau phụ thuộc liều, liều càng cao, tác dụng giảm đau càng mạnh. Liều thấp morphin gây ngủ gà, mơ màng, gây sảng khoái, lạc quan, giảm lo âu. Liều cao, morphin ức chế thần kinh trung ương gây ngủ sâu, ức chế hô hấp, ngừng thở, mất cảm giác đau, nôn và buồn nôn.

VI. Kết Luận Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Morphin GTTS

Nghiên cứu tại Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ đã cung cấp thêm bằng chứng về hiệu quả của Morphin trong tê tủy sống để giảm đau sau mổ lấy thai. Tuy nhiên, cần có thêm các nghiên cứu quy mô lớn hơn, đa trung tâm để xác nhận kết quả và đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả giảm đau và tác dụng phụ của Morphin. Các nghiên cứu tiếp theo cũng nên tập trung vào việc tối ưu hóa liều lượng Morphin và các biện pháp quản lý tác dụng phụ hiệu quả.

6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu Về Hiệu Quả Giảm Đau

Nghiên cứu tại Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ cho thấy Morphin trong tê tủy sống giúp kéo dài thời gian giảm đau sau mổ lấy thai và giảm nhu cầu sử dụng thuốc giảm đau bổ sung.

6.2. Những Hướng Nghiên Cứu Tiềm Năng Trong Tương Lai

Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc tối ưu hóa liều lượng Morphin, tìm kiếm các biện pháp quản lý tác dụng phụ hiệu quả, và so sánh Morphin với các phương pháp giảm đau khác (ví dụ: các opioid khác, giảm đau đa phương thức) để tìm ra phương pháp tối ưu nhất cho sản phụ mổ lấy thai. Đánh giá chất lượng giảm đau và phục hồi sau mổ lấy thai.

6.3. Cần Thêm Các Nghiên Cứu Lớn Hơn để Xác Nhận Tính An Toàn

Mặc dù nghiên cứu này cho thấy Morphin có thể an toàn khi sử dụng đúng cách, nhưng cần có thêm các nghiên cứu quy mô lớn hơn để xác nhận tính an toàn của phương pháp này, đặc biệt là về các tác dụng phụ hiếm gặp nhưng nghiêm trọng như ức chế hô hấp.

Tổng quan nghiên cứu

Tỷ lệ mổ lấy thai trên thế giới và tại Việt Nam có xu hướng gia tăng rõ rệt trong những năm gần đây. Năm 2007, tỷ lệ mổ lấy thai tại Trung Quốc đạt 46%, Việt Nam là 36%, trong khi năm 2011, Mỹ và Ý có tỷ lệ lần lượt là 36,5% và 36,2%. Tại một số bệnh viện lớn ở Việt Nam, tỷ lệ này còn cao hơn, như Bệnh viện Đa khoa Trung Ương Thái Nguyên với 45,1% và Bệnh viện Nhật Tân, An Giang với 50,4%. Sự gia tăng này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc lựa chọn phương pháp vô cảm phù hợp, vừa đảm bảo an toàn cho mẹ và bé, vừa kiểm soát tốt cơn đau trong và sau mổ.

Gây tê tủy sống (GTTS) là phương pháp vô cảm được áp dụng phổ biến trong mổ lấy thai nhờ ưu điểm kỹ thuật đơn giản, tác dụng nhanh, ảnh hưởng tối thiểu đến thai nhi và giúp sản phụ tỉnh táo tham gia vào quá trình sinh. Tuy nhiên, GTTS cũng tồn tại hạn chế như hạ huyết áp, chậm nhịp tim, buồn nôn, nôn và thời gian giảm đau sau mổ ngắn, đòi hỏi sử dụng thêm thuốc giảm đau. Morphin, một opioid tan trong nước, khi phối hợp với thuốc tê bupivacain trong GTTS đã được chứng minh giúp kéo dài thời gian giảm đau hiệu quả, an toàn cho cả mẹ và bé.

Nghiên cứu này được thực hiện tại Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ trong giai đoạn 2014-2015 nhằm đánh giá kết quả giảm đau trong và sau mổ bằng morphin phối hợp với bupivacain trong GTTS mổ lấy thai, đồng thời xác định tỷ lệ tác dụng không mong muốn. Mục tiêu cụ thể là đánh giá hiệu quả giảm đau, thời gian ức chế vận động, mức độ hài lòng của sản phụ và phẫu thuật viên, cũng như các tác dụng phụ liên quan. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện kỹ thuật vô cảm, nâng cao chất lượng chăm sóc sản phụ và trẻ sơ sinh, góp phần giảm biến chứng và rút ngắn thời gian nằm viện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về gây tê tủy sống và dược lý morphin. Gây tê tủy sống là kỹ thuật đưa thuốc tê vào khoang dưới màng nhện, tác động trực tiếp lên các rễ thần kinh, gây mất cảm giác và liệt vận động vùng dưới rốn. Thuốc tê bupivacain ưu trọng 0,5% được sử dụng phổ biến nhờ tác dụng kéo dài và ít tác dụng phụ. Morphin, một opioid tan trong nước, gắn với các thụ thể μ, κ, δ tại tủy sống, ức chế dẫn truyền cảm giác đau, đặc biệt là cảm giác đau nhiệt và đau cấp tính.

Ba khái niệm chính được áp dụng trong nghiên cứu gồm:

• Thang điểm Bromage: Đánh giá mức độ ức chế vận động chân trong quá trình gây tê, từ độ 0 (cử động tự do) đến độ 3 (không cử động được chân và bàn chân).
• Thang điểm VAS (Visual Analog Scale): Đánh giá mức độ đau chủ quan của sản phụ sau mổ trên thang điểm từ 0 (không đau) đến 10 (đau dữ dội).
• Chỉ số Apgar: Đánh giá tình trạng sức khỏe sơ sinh tại phút thứ 1 và phút thứ 5 sau sinh, gồm các tiêu chí nhịp tim, hô hấp, trương lực cơ, phản xạ và màu da.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp cắt ngang mô tả, tiến hành tại Khoa Phẫu thuật - Gây mê hồi sức, Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ và Bệnh viện Đa khoa Trung Ương Cần Thơ từ tháng 7/2014 đến 5/2015. Cỡ mẫu tối thiểu là 73 sản phụ, được chọn theo phương pháp thuận tiện, đáp ứng tiêu chuẩn tuổi từ 18 đến 45, phân loại ASA I hoặc II, có chỉ định mổ lấy thai và đồng ý tham gia nghiên cứu.

Dữ liệu thu thập bao gồm đặc điểm nhân khẩu (tuổi, chiều cao, cân nặng), thời gian rạch da và phẫu thuật, mức độ giảm đau trong và sau mổ, thời gian ức chế vận động, chỉ số Apgar của trẻ sơ sinh, mức độ hài lòng của sản phụ và phẫu thuật viên, cùng các tác dụng không mong muốn như hạ huyết áp, mạch chậm, buồn nôn, nôn, ngứa, lạnh run, đau đầu, đau lưng.

Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 18 với thống kê mô tả: tính trung bình, độ lệch chuẩn cho biến định lượng và tỷ lệ phần trăm cho biến định tính. Thời gian giảm đau được xác định từ lúc tiêm thuốc đến khi thang điểm VAS ≥ 4. Thời gian ức chế vận động được đo từ lúc liệt vận động đến khi có thể cử động nhẹ chân (độ 0 theo Bromage).

Quy trình gây tê tủy sống gồm tiêm hỗn hợp morphin 100 μg và bupivacain ưu trọng 0,5% (8-10 mg tùy chiều cao) vào khoang dưới màng nhện tại vị trí L3-L4 hoặc L2-L3, theo dõi sát các dấu hiệu sinh tồn và xử lý kịp thời các biến chứng. Chỉ số Apgar được đánh giá ngay sau khi trẻ được lấy ra khỏi tử cung.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm mẫu nghiên cứu: Tuổi trung bình của 79 sản phụ là 29,8 ± 5,3 tuổi, chiều cao trung bình 155,5 ± 7,1 cm, cân nặng trung bình 63,2 ± 8,9 kg. Thời gian rạch da trung bình 6,87 ± 3,3 phút, thời gian mổ 38,3 ± 11,5 phút. Phân loại ASA cho thấy 92,4% sản phụ thuộc nhóm I, 7,6% nhóm II. Tỷ lệ bệnh lý kèm theo thấp, với 5,1% tăng huyết áp và 1,2% đái tháo đường.

2. Hiệu quả giảm đau trong mổ: Theo thang điểm Bromage, 63,2% sản phụ đạt độ ức chế vận động độ 2 (còn cử động bàn chân), 36,8% đạt độ 3 (không cử động chân). Mức độ hài lòng của sản phụ và phẫu thuật viên với hiệu quả giảm đau đạt 92,4% tốt, 7,6% trung bình, không có trường hợp thất bại. Chỉ số Apgar trung bình của trẻ sơ sinh là 7,9 ± 0,6 tại phút 1 và 9,8 ± 0,4 tại phút 5, không có trường hợp ngạt nặng.

3. Hiệu quả giảm đau sau mổ: Thời gian ức chế cảm giác đau trung bình là 20,6 ± 2,1 giờ, thời gian ức chế vận động trung bình 3,7 ± 0,3 giờ. Mức độ hài lòng của sản phụ sau mổ rất cao, với 27,8% rất hài lòng và 72,2% hài lòng.

4. Tác dụng không mong muốn: Tỷ lệ hạ huyết áp chiếm 64,5%, mạch chậm 6,3%, buồn nôn 32,9%, nôn 22,7%, lạnh run 24,1%, ngứa chiếm tỷ lệ cao nhất 87,3%. Đau đầu và đau lưng ít gặp, lần lượt 2,5% và 3,7%. Không ghi nhận tổn thương thần kinh hay suy hô hấp.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy morphin phối hợp với bupivacain ưu trọng 0,5% trong GTTS mổ lấy thai mang lại hiệu quả giảm đau tốt trong và sau mổ, kéo dài thời gian giảm đau trung bình trên 20 giờ, phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước. Tỷ lệ hài lòng cao của sản phụ và phẫu thuật viên phản ánh tính an toàn và hiệu quả của phương pháp.

Tỷ lệ hạ huyết áp 64,5% là tương đối cao nhưng phù hợp với đặc điểm sinh lý thai phụ và tác dụng phong bế hệ thần kinh giao cảm của GTTS. Mạch chậm được xử lý hiệu quả bằng atropin, không gây biến chứng nghiêm trọng. Tác dụng phụ ngứa chiếm tỷ lệ cao do morphin tác động lên thụ thể opioid tại tủy sống, tuy nhiên không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sản phụ.

So sánh với các nghiên cứu khác, thời gian ức chế vận động và giảm đau của nghiên cứu này tương đối dài hơn hoặc tương đương, có thể do liều morphin 100 μg và lượng bupivacain sử dụng phù hợp. Chỉ số Apgar của trẻ sơ sinh đảm bảo an toàn cho thai nhi, không bị ảnh hưởng bởi thuốc gây tê và morphin.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ biến đổi huyết áp, tần số tim, độ bão hòa oxy và biểu đồ phân bố tác dụng không mong muốn để minh họa rõ ràng hơn về diễn biến sinh lý và mức độ an toàn của phương pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng rộng rãi morphin phối hợp bupivacain trong GTTS mổ lấy thai nhằm kéo dài thời gian giảm đau sau mổ, nâng cao chất lượng chăm sóc sản phụ, đặc biệt tại các bệnh viện sản khoa lớn. Thời gian thực hiện đề xuất trong 1-2 năm tới.

2. Tăng cường đào tạo và hướng dẫn kỹ thuật GTTS phối hợp morphin cho nhân viên y tế nhằm đảm bảo kỹ thuật chính xác, giảm thiểu tác dụng phụ và tai biến. Chủ thể thực hiện là các khoa gây mê hồi sức và đào tạo y tế.

3. Thiết lập quy trình theo dõi sát các dấu hiệu sinh tồn và tác dụng không mong muốn trong và sau mổ, đặc biệt chú ý hạ huyết áp, mạch chậm và ngứa để xử lý kịp thời, giảm thiểu biến chứng. Thời gian áp dụng ngay trong quy trình chăm sóc hiện tại.

4. Nghiên cứu tiếp tục về liều lượng morphin tối ưu và phối hợp với các opioid tan trong mỡ như fentanyl, sufentanil để cân bằng hiệu quả giảm đau và giảm tác dụng phụ, nâng cao hiệu quả điều trị. Chủ thể thực hiện là các nhóm nghiên cứu chuyên sâu trong 3-5 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ gây mê hồi sức và phẫu thuật viên sản khoa: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về hiệu quả và an toàn của morphin phối hợp bupivacain trong GTTS, giúp lựa chọn phương pháp vô cảm phù hợp cho mổ lấy thai.

2. Nhân viên y tế và điều dưỡng tại khoa sản và hồi sức: Hiểu rõ các tác dụng phụ, cách theo dõi và xử trí kịp thời các biến chứng trong quá trình gây tê tủy sống, nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên y khoa: Tài liệu tham khảo quý giá về dược lý morphin, kỹ thuật GTTS và phương pháp nghiên cứu lâm sàng trong lĩnh vực gây mê sản khoa.

4. Quản lý bệnh viện và chuyên gia y tế công cộng: Cơ sở để xây dựng chính sách, quy trình chăm sóc sản phụ mổ lấy thai, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị và giảm chi phí y tế.

Câu hỏi thường gặp

1. Morphin phối hợp với bupivacain trong GTTS có an toàn cho mẹ và bé không?
   Nghiên cứu cho thấy morphin 100 μg phối hợp bupivacain ưu trọng 0,5% an toàn, không ảnh hưởng tiêu cực đến chỉ số Apgar của trẻ sơ sinh và không gây suy hô hấp cho mẹ.

2. Thời gian giảm đau sau mổ kéo dài bao lâu khi sử dụng morphin?
   Thời gian giảm đau trung bình đạt khoảng 20,6 giờ, giúp sản phụ giảm đau hiệu quả trong giai đoạn hậu phẫu, giảm nhu cầu dùng thuốc giảm đau toàn thân.

3. Các tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng morphin trong GTTS là gì?
   Ngứa chiếm tỷ lệ cao nhất (87,3%), tiếp theo là hạ huyết áp (64,5%), buồn nôn (32,9%) và nôn (22,7%). Các tác dụng này thường được kiểm soát tốt và không gây nguy hiểm nghiêm trọng.

4. Làm thế nào để xử trí khi sản phụ bị mạch chậm trong quá trình gây tê?
   Mạch chậm được xử trí hiệu quả bằng atropin tiêm tĩnh mạch liều 0,5 mg, giúp tăng nhịp tim nhanh chóng và an toàn.

5. Có nên phối hợp morphin với các opioid khác trong GTTS để giảm tác dụng phụ không?
   Các nghiên cứu cho thấy phối hợp morphin với opioid tan trong mỡ như fentanyl hoặc sufentanil có thể rút ngắn thời gian khởi phát giảm đau và giảm tác dụng phụ, tuy nhiên cần nghiên cứu thêm để xác định liều lượng tối ưu.

Kết luận

• Morphin 100 μg phối hợp với bupivacain ưu trọng 0,5% trong gây tê tủy sống mổ lấy thai mang lại hiệu quả giảm đau tốt, kéo dài thời gian giảm đau trung bình trên 20 giờ.
• Tỷ lệ hài lòng của sản phụ và phẫu thuật viên cao, không có trường hợp thất bại trong gây tê.
• Tác dụng không mong muốn phổ biến nhất là ngứa và hạ huyết áp, được kiểm soát hiệu quả, không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe mẹ và bé.
• Chỉ số Apgar của trẻ sơ sinh đảm bảo an toàn, không có trường hợp ngạt nặng.
• Nghiên cứu mở ra hướng phát triển kỹ thuật vô cảm an toàn, hiệu quả trong sản khoa, đề xuất tiếp tục nghiên cứu phối hợp opioid để tối ưu hóa kết quả.

Hành động tiếp theo: Áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn lâm sàng, đào tạo nhân viên y tế, đồng thời triển khai các nghiên cứu mở rộng về liều lượng và phối hợp thuốc để nâng cao chất lượng chăm sóc sản phụ mổ lấy thai.