Luận án tiến sĩ về thành phần hóa học và tác dụng sinh học của cây gối hạc (Leea rubra)

• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Minh Khởi
• Trường học: Trường Đại học Dược Hà Nội
• Chuyên ngành: Dược học cổ truyền
• Đề tài: Nghiên cứu hóa học và tác dụng sinh học của cây gối hạc (Leea rubra Blume ex Spreng)
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI MỞ ĐẦU
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Leea Royen ex L.
• 1.2. Vị trí phân loại của chi Leea
• 1.3. Đặc điểm thực vật của chi Leea
• 1.4. Phân bố của chi Leea
• 1.5. Các loài thuộc chi Leea và sự phân bố ở Việt Nam
• 1.6. Vị trí phân loại, mô thực vật, phân bố và sinh thái của Leea rubra Blume ex Spreng.
• 1.7. Vị trí phân loại của cây Gối hạc
• 1.8. Đặc điểm thực vật của cây Gối hạc
• 1.9. Phân bố và sinh thái của cây Gối hạc
• 2. CHƯƠNG 2: THÀNH PHẦN HÓA HỌC
• 2.1. Thành phần hóa học của chi Leea
• 2.2. Các hợp chất triterpenoid
• 2.3. Các hợp chất flavonoid
• 2.4. Các nhóm hợp chất khác
• 3. CHƯƠNG 3: CÔNG DỤNG VÀ TÁC DỤNG SINH HỌC CỦA MỘT SỐ LOÀI THUỘC CHI LEEA
• 3.1. Công dụng của các loài thuộc chi Leea trong y học cổ truyền
• 3.2. Tác dụng sinh học của cao chiết và một số hợp chất phân lập từ các loài thuộc chi Leea
• 3.2.1. Tác dụng kháng khuẩn, kháng nấm, trừ giun sán
• 3.2.2. Tác dụng chống oxy hóa
• 3.2.3. Tác dụng độc tế bào và chống ung thư
• 3.2.4. Tác dụng chống tạo sỏi
• 3.2.5. Tác dụng chống viêm, giảm đau
• 3.3. Một số công dụng và tác dụng sinh học của cây Gối hạc Leea rubra Blume ex Spreng.
• 3.3.1. Tính vị, tác dụng
• 3.3.2. Tác dụng sinh học
• 4. CHƯƠNG 4: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Phương pháp định tính
• 4.3. Phương pháp phân lập các hợp chất
• 4.4. Phương pháp xác định cấu trúc hóa học các hợp chất
• 4.5. Định lượng một số hợp chất chính phân lập được từ Gối hạc
• 4.6. Mẫu nghiên cứu
• 4.7. Thiết bị sử dụng trong nghiên cứu tác dụng sinh học
• 4.8. Đánh giá tác dụng chống oxy hóa
• 4.9. Đánh giá tác dụng ức chế sự hoạt động của enzym xanthin oxidase
• 4.10. Đánh giá tác dụng chống viêm
• 4.11. Đánh giá tác dụng giảm đau
• 4.12. Th hoạt tính ức chế enzym protease HIV- của các cao chiết và một số hợp chất triterpen phân lập được từ dược liệu Gối hạc
• 5. CHƯƠNG 5: CHUẨN ĐOÁN DƯỢC LIỆU
• 5.1. Đặc điểm vi phẫu thân
• 5.2. Đặc điểm vi phẫu lá
• 5.3. Đặc điểm giải phẫu rễ
• 5.4. Đặc điểm bột thân
• 5.5. Đặc điểm bột rễ
• 6. CHƯƠNG 6: THÀNH PHẦN HÓA HỌC
• 6.1. Định tính các nhóm chất hữu cơ
• 6.2. Chiết xuất và phân lập các hợp chất
• 6.2.1. Chiết xuất và phân lập các hợp chất từ lá Gối hạc
• 6.2.2. Chiết xuất và phân lập các hợp chất từ thân cây Gối hạc
• 6.3. Xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất phân lập từ Gối hạc
• 6.4. Định lượng các hợp chất chính phân lập được từ dược liệu Gối hạc
• 6.5. Khoảng tuyến tính và phương trình đường chuẩn
• 6.6. Đánh giá phương pháp phân tích
• 6.7. Định lượng acid gallic và europetin-3-O-α-L-rhamnopyranosid trong mẫu dược liệu Gối hạc
• 7. CHƯƠNG 7: TÁC DỤNG SINH HỌC
• 7.1. Tác dụng chống oxy hóa
• 7.2. Tác dụng ức chế hoạt động của enzym xanthin oxidase
• 7.3. Tác dụng chống viêm
• 7.3.1. Tác dụng chống viêm in vitro
• 7.3.2. Tác dụng chống viêm in vivo
• 7.4. Tác dụng giảm đau
• 7.4.1. Tác dụng giảm đau trung ương của cao Gối hạc trên mô hình mâm nóng
• 7.4.2. Tác dụng giảm đau ngoại vi của cao Gối hạc trên mô hình gây đau quặn bằng acid acetic
• 7.5. Một số hợp chất từ dược liệu Gối hạc
• 8. CHƯƠNG 8: VỀ THỰC VẬT HỌC
• 8.1. Kết quả định tính
• 8.2. Kết quả phân lập, xác định cấu trúc của các hợp chất
• 8.3. Kết quả định lượng các hợp chất chính phân lập được từ dược liệu Gối hạc
• 9. CHƯƠNG 9: VỀ TÁC DỤNG SINH HỌC
• 9.1. Về tác dụng chống oxy hóa
• 9.2. Về hoạt tính ức chế hoạt động enzym xanthine oxidase
• 9.3. Về hoạt tính ức chế hoạt động enzym 5-lipoxygenase
• 9.4. Về hoạt tính ức chế hoạt động COX
• 9.5. Về tác dụng giảm đau
• 9.6. Về tác dụng chống viêm in vivo
• 9.7. Về hoạt tính ức chế protease HIV-1
• 10. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 10.1. Về thực vật học
• 10.2. Về tác dụng sinh học
• PHỤ LỤC
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về cây gối hạc Leea rubra Blume ex Spreng

Cây gối hạc, có tên khoa học là Leea rubra Blume ex Spreng, thuộc họ Gối hạc (Leeaceae). Cây này được biết đến rộng rãi trong y học cổ truyền tại nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam, Thái Lan và Ấn Độ. Tại Việt Nam, cây gối hạc phân bố từ Tây Bắc đến Tây Nguyên, thường được sử dụng để điều trị các bệnh như sưng tấy, phong thấp và đau nhức xương khớp. Mặc dù có nhiều ứng dụng trong y học cổ truyền, nhưng cho đến nay, vẫn chưa có nhiều nghiên cứu khoa học về thành phần hóa học và tác dụng sinh học của cây này. Điều này đặt ra nhu cầu cấp thiết cho việc nghiên cứu sâu hơn về cây gối hạc nhằm xác định các hợp chất có lợi và cơ chế tác động của chúng.

II. Thành phần hóa học của cây gối hạc

Nghiên cứu về thành phần hóa học của cây gối hạc cho thấy sự hiện diện của nhiều hợp chất hữu ích. Các hợp chất triterpenoid và flavonoid là những nhóm chính được phân lập từ cây này. Những hợp chất này không chỉ có giá trị trong y học cổ truyền mà còn có tiềm năng trong việc phát triển các loại thuốc mới. Việc xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất này là rất quan trọng để hiểu rõ hơn về tính chất sinh học của chúng. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng các hợp chất này có khả năng chống oxy hóa, kháng viêm và kháng khuẩn, điều này mở ra hướng đi mới cho việc ứng dụng cây gối hạc trong y học hiện đại.

III. Tác dụng sinh học của cây gối hạc

Cây gối hạc đã được nghiên cứu về tác dụng sinh học của các chiết xuất và hợp chất phân lập. Các nghiên cứu cho thấy rằng chiết xuất từ cây gối hạc có khả năng ức chế hoạt động của enzym xanthine oxidase, một enzym liên quan đến quá trình viêm và đau. Ngoài ra, cây cũng cho thấy tác dụng chống viêm và giảm đau hiệu quả trong các mô hình thử nghiệm. Các hợp chất phân lập từ cây gối hạc đã được chứng minh có khả năng chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do. Điều này cho thấy tiềm năng lớn của cây gối hạc trong việc phát triển các sản phẩm dược phẩm mới nhằm điều trị các bệnh lý liên quan đến viêm và oxy hóa.

IV. Ứng dụng thực tiễn và giá trị của nghiên cứu

Nghiên cứu về cây gối hạc không chỉ có giá trị trong việc làm phong phú thêm tri thức khoa học mà còn có ứng dụng thực tiễn trong y học. Việc xác định thành phần hóa học và tác dụng sinh học của cây gối hạc có thể dẫn đến việc phát triển các sản phẩm dược phẩm mới, giúp cải thiện sức khỏe cộng đồng. Hơn nữa, nghiên cứu này cũng góp phần bảo tồn và phát triển nguồn tài nguyên thực vật quý giá của Việt Nam. Việc đưa cây gối hạc vào danh mục vị thuốc thiết yếu sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng và phát triển các sản phẩm từ cây thuốc này trong tương lai.