Nghiên Cứu Sản Xuất Và Đánh Giá Hiệu Quả Phân Bón Hữu Cơ Vi Sinh Từ Đông Trùng Hạ Thảo Trên Cây Cải Ngọt (Brassica integrifolia)

• Tác giả: Phạm Thị Ngọc Mai
• Người hướng dẫn: TS. Trần Văn Thịnh
• Trường học: Trường Đại học Nông Lâm
• Chuyên ngành: Khoa học cây trồng
• Đề tài: Nghiên Cứu Hiệu Quả Phân Bón Hữu Cơ Vi Sinh Từ Đông Trùng Hạ Thảo Trên Cây Cải Ngọt
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Giới thiệu sơ lược về phụ phẩm trong sản xuất đông trùng hạ thảo
• 1.2. Các nghiên cứu xử lý bã nấm
• 1.3. Khái quát về phân bón hữu cơ vi sinh
• 2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Thời gian, địa điểm thực hiện thí nghiệm
• 2.2. Điều kiện thí nghiệm
• 2.3. Thí nghiệm 1: Ảnh hưởng của chế phẩm vi sinh chứa Bacillus đến chất lượng phân bón từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo
• 2.4. Thí nghiệm 2: Ảnh hưởng của lượng phân hữu cơ vi sinh từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo đến sinh trưởng và năng suất cây cải ngọt
• 2.5. Phương pháp xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Ảnh hưởng của chế phẩm vi sinh chứa Bacillus đến chất lượng phân bón từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo
• 3.2. Diễn biến nhiệt độ trong quá trình ủ compost
• 3.3. Diễn biến pH trong quá trình ủ compost
• 3.4. Đánh giá chất lượng phân hữu cơ sau ủ
• 3.5. Ảnh hưởng của lượng phân bón hữu cơ vi sinh từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo đến sinh trưởng và năng suất cây cải ngọt
• 3.6. Ảnh hưởng của lượng phân bón hữu cơ vi sinh từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo đến hiệu quả kinh tế trồng cải ngọt
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Phân Bón Hữu Cơ Vi Sinh Cải Ngọt

Trong bối cảnh ngành nông nghiệp Việt Nam ngày càng phát triển, việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất đóng vai trò then chốt. Phân bón là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng cây trồng. Bên cạnh sự phát triển của phân bón vô cơ, phân bón hỗn hợp NPK, phân bón hữu cơ và phân bón hữu cơ vi sinh (HCVS) ngày càng được quan tâm. Tuy nhiên, việc sử dụng các phụ phẩm nông nghiệp, đặc biệt là từ sản xuất đông trùng hạ thảo, còn nhiều hạn chế. Sản xuất nam đông trùng hạ thảo tạo ra lượng lớn phụ phẩm, gây ô nhiễm môi trường và lãng phí nguồn tài nguyên. Giải pháp xử lý phụ phẩm này thành phân bón chất lượng cao là vấn đề cấp thiết. Nghiên cứu ứng dụng vi sinh vật, đặc biệt là vi khuẩn Bacillus sp., trong quá trình ủ phân bón từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo mang lại tiềm năng lớn trong sản xuất nông nghiệp bền vững. Nghiên cứu này đánh giá tiềm năng của phân bón hữu cơ vi sinh từ đông trùng hạ thảo trên cây cải ngọt (Brassica integrifolia).

1.1. Phụ Phẩm Đông Trùng Hạ Thảo Tiềm Năng Bị Lãng Quên

Sản xuất đông trùng hạ thảo tạo ra một lượng lớn phụ phẩm, trung bình 3 tấn rác thải hữu cơ cho mỗi tấn nam tươi. Các phụ phẩm này bao gồm bã nam, vỏ khoai tây, và vỏ trứng gà. Việc xử lý không đúng cách gây ô nhiễm môi trường và lãng phí nguồn chất hữu cơ. Bã nam chứa nhiều thành phần dinh dưỡng có thể tái sử dụng, trong khi bã khoai tây và vỏ trứng gà cũng là nguồn kali, phospho, và canxi quan trọng cho cây trồng. Tái chế phụ phẩm này không chỉ giảm thiểu ô nhiễm mà còn gia tăng giá trị cho doanh nghiệp và giảm chi phí xử lý chất thải. “Thực tế cho thấy việc sản xuất nam đông trùng hạ thảo đã tạo ra một lượng phụ phẩm lớn; do vậy nếu quản lý không chặt chẽ sẽ gây ô nhiễm môi trường và lãng phí nguồn chất hữu cơ.”

1.2. Vì Sao Cần Nghiên Cứu Phân Bón Hữu Cơ Vi Sinh Cho Cải Ngọt

Cây cải ngọt là một loại rau ăn lá phổ biến tại Việt Nam. Nhu cầu tiêu thụ lớn đòi hỏi phương pháp canh tác hiệu quả và bền vững. Việc sử dụng phân bón hữu cơ vi sinh từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo có thể cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng một cách tự nhiên, cải thiện chất lượng đất, và giảm sự phụ thuộc vào phân bón hóa học. Nghiên cứu này đánh giá hiệu quả của loại phân bón mới này trên cây cải ngọt, bao gồm các chỉ tiêu về sinh trưởng, năng suất, và chất lượng sản phẩm. Đồng thời, phân tích hiệu quả kinh tế của việc sử dụng phân bón này so với các loại phân bón truyền thống.

II. Thách Thức Giảm Thiểu Ô Nhiễm Từ Phụ Phẩm Đông Trùng

Thực tế, việc xử lý phụ phẩm từ sản xuất đông trùng hạ thảo còn nhiều hạn chế. Phương pháp xử lý truyền thống thường không hiệu quả, gây ô nhiễm môi trường và lãng phí nguồn tài nguyên. Việc sử dụng phụ phẩm làm phân bón còn gặp nhiều khó khăn do thành phần dinh dưỡng không cân đối và sự hiện diện của các vi sinh vật gây hại. Cần có giải pháp xử lý hiệu quả, đảm bảo an toàn cho môi trường và sức khỏe con người. Nghiên cứu này tập trung vào việc ứng dụng vi khuẩn Bacillus sp. để cải thiện quá trình ủ phân bón, giảm thiểu ô nhiễm, và tạo ra sản phẩm có chất lượng cao. Các nhà khoa học cần nghiên cứu để có các giải pháp hữu hiệu hơn cho việc xử lý các chất thải từ nông nghiệp, đảm bảo sự phát triển bền vững.

2.1. Phương Pháp Xử Lý Phụ Phẩm Truyền Thống Bất Cập và Hạn Chế

Các phương pháp xử lý phụ phẩm đông trùng hạ thảo truyền thống thường bao gồm chôn lấp, đốt bỏ, hoặc sử dụng trực tiếp làm thức ăn cho gia súc. Tuy nhiên, các phương pháp này không hiệu quả, gây ô nhiễm môi trường và lãng phí nguồn tài nguyên. Chôn lấp có thể gây ô nhiễm nguồn nước và đất, trong khi đốt bỏ tạo ra khí thải độc hại. Việc sử dụng trực tiếp làm thức ăn cho gia súc có thể gây nguy cơ lây lan dịch bệnh và không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Vì vậy, cần có phương pháp xử lý tiên tiến hơn, đảm bảo an toàn cho môi trường và sức khỏe con người.

2.2. Thành Phần Dinh Dưỡng Phụ Phẩm Khó Khăn Trong Sử Dụng

Phụ phẩm từ sản xuất đông trùng hạ thảo có thành phần dinh dưỡng không cân đối, gây khó khăn trong việc sử dụng làm phân bón. Tỷ lệ C/N cao có thể làm chậm quá trình phân hủy và hạn chế khả năng cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng. Sự hiện diện của các vi sinh vật gây hại cũng là một vấn đề cần được giải quyết. Nghiên cứu này tập trung vào việc bổ sung vi khuẩn Bacillus sp. để cải thiện quá trình phân hủy, cân bằng thành phần dinh dưỡng, và tiêu diệt các vi sinh vật gây hại, tạo ra phân bón chất lượng cao.

III. Cách Sản Xuất Phân Bón Hữu Cơ Vi Sinh Từ Đông Trùng Hạ Thảo

Nghiên cứu này tập trung vào quy trình sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh (HCVS) từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo. Quá trình bao gồm các bước chính: thu gom và xử lý phụ phẩm, phối trộn nguyên liệu theo tỷ lệ thích hợp, ủ compost, bổ sung chế phẩm vi sinh Bacillus sp., và kiểm tra chất lượng phân bón. Tỷ lệ phối trộn nguyên liệu và chủng vi sinh được lựa chọn dựa trên các nghiên cứu trước đó và thử nghiệm thực tế. Quá trình ủ compost được theo dõi và điều chỉnh để đảm bảo điều kiện tối ưu cho sự phát triển của vi sinh vật và quá trình phân hủy chất hữu cơ. Thành phần phân bón phải được kiểm soát chặt chẽ về số lượng và chất lượng. Nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát chất lượng phân bón ở từng giai đoạn của quy trình sản xuất.

3.1. Quy Trình Ủ Compost Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Chất Lượng Phân Bón

Quá trình ủ compost là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến chất lượng phân bón hữu cơ vi sinh. Các yếu tố như nhiệt độ, độ ẩm, pH, và tỷ lệ C/N cần được kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo sự phát triển của vi sinh vật và quá trình phân hủy chất hữu cơ. Nhiệt độ cao giúp tiêu diệt các vi sinh vật gây hại, trong khi độ ẩm và pH thích hợp tạo điều kiện cho vi khuẩn Bacillus sp. phát triển. Tỷ lệ C/N cân đối giúp quá trình phân hủy diễn ra nhanh chóng và hiệu quả. Theo dõi và điều chỉnh các yếu tố này là rất quan trọng để sản xuất phân bón chất lượng cao.

3.2. Lựa Chọn và Bổ Sung Vi Khuẩn Bacillus sp. Tối Ưu Hóa Quá Trình

Vi khuẩn Bacillus sp. đóng vai trò quan trọng trong quá trình ủ compost, giúp phân hủy chất hữu cơ và cải thiện chất lượng phân bón. Việc lựa chọn và bổ sung chủng vi khuẩn phù hợp là rất quan trọng. Nghiên cứu này sử dụng các chủng Bacillus sp. có khả năng phân hủy mạnh mẽ các chất hữu cơ phức tạp, đồng thời có khả năng chịu nhiệt và pH cao. Việc bổ sung vi khuẩn Bacillus sp. giúp tăng tốc quá trình ủ compost, giảm thiểu mùi hôi, và cải thiện chất lượng phân bón.

IV. Thử Nghiệm Đánh Giá Hiệu Quả Phân Bón Đông Trùng Hạ Thảo

Để đánh giá hiệu quả của phân bón hữu cơ vi sinh từ đông trùng hạ thảo trên cây cải ngọt, nghiên cứu tiến hành thí nghiệm đồng ruộng. Các nghiệm thức bao gồm: bón phân bón hữu cơ vi sinh với các liều lượng khác nhau, bón phân bón vô cơ (NPK), và đối chứng (không bón phân bón). Các chỉ tiêu theo dõi bao gồm: chiều cao cây, số lá, kích thước lá, khối lượng cây, năng suất, và chất lượng sản phẩm. Kết quả thí nghiệm được phân tích thống kê để so sánh hiệu quả giữa các nghiệm thức. Nghiên cứu này cung cấp bằng chứng khoa học về hiệu quả của phân bón hữu cơ vi sinh trong việc cải thiện năng suất và chất lượng cây cải ngọt.

4.1. Thiết Kế Thí Nghiệm Đảm Bảo Tính Khách Quan và Tin Cậy

Thiết kế thí nghiệm đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính khách quan và tin cậy của kết quả. Nghiên cứu sử dụng thiết kế khối hoàn toàn ngẫu nhiên với các nghiệm thức được lặp lại nhiều lần. Các yếu tố ngoại cảnh như thời tiết, đất đai, và sâu bệnh được kiểm soát chặt chẽ để giảm thiểu ảnh hưởng đến kết quả. Việc thu thập và phân tích dữ liệu được thực hiện theo phương pháp khoa học, đảm bảo tính chính xác và khách quan. Thiết kế thí nghiệm cẩn thận giúp đưa ra kết luận chính xác về hiệu quả của phân bón hữu cơ vi sinh.

4.2. Các Chỉ Tiêu Đánh Giá Sinh Trưởng Năng Suất và Chất Lượng

Các chỉ tiêu đánh giá được lựa chọn dựa trên mục tiêu của nghiên cứu và đặc điểm sinh học của cây cải ngọt. Chiều cao cây, số lá, kích thước lá, và khối lượng cây là các chỉ tiêu đánh giá sinh trưởng. Năng suất là chỉ tiêu quan trọng nhất để đánh giá hiệu quả kinh tế. Chất lượng sản phẩm, bao gồm hàm lượng dinh dưỡng và độ an toàn, cũng là một yếu tố quan trọng. Việc theo dõi và phân tích các chỉ tiêu này giúp đánh giá toàn diện hiệu quả của phân bón hữu cơ vi sinh trên cây cải ngọt.

V. Kết Quả Phân Bón Đông Trùng Hạ Thảo Tăng Năng Suất Cải Ngọt

Kết quả nghiên cứu cho thấy phân bón hữu cơ vi sinh từ đông trùng hạ thảo có ảnh hưởng tích cực đến sinh trưởng và năng suất cây cải ngọt. Các nghiệm thức bón phân bón hữu cơ vi sinh cho năng suất cao hơn so với đối chứng (không bón phân bón). Liều lượng phân bón tối ưu được xác định dựa trên kết quả thí nghiệm. Chất lượng cải ngọt cũng được cải thiện khi sử dụng phân bón hữu cơ vi sinh. Nghiên cứu này khẳng định tiềm năng của việc sử dụng phân bón hữu cơ vi sinh từ đông trùng hạ thảo trong sản xuất cải ngọt bền vững.

5.1. So Sánh Hiệu Quả Phân Bón Hữu Cơ vs. Phân Bón Vô Cơ

Nghiên cứu so sánh hiệu quả của phân bón hữu cơ vi sinh với phân bón vô cơ (NPK) trên cây cải ngọt. Kết quả cho thấy phân bón hữu cơ vi sinh có thể cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng một cách từ từ và ổn định, trong khi phân bón vô cơ cung cấp dinh dưỡng nhanh chóng nhưng có thể gây ra các vấn đề về môi trường. Việc kết hợp phân bón hữu cơ vi sinh và phân bón vô cơ có thể mang lại hiệu quả tốt nhất cho cây cải ngọt.

5.2. Liều Lượng Tối Ưu Xác Định Để Đạt Năng Suất Cao Nhất

Việc xác định liều lượng phân bón hữu cơ vi sinh tối ưu là rất quan trọng để đạt năng suất cao nhất và tránh lãng phí. Nghiên cứu tiến hành thí nghiệm với các liều lượng phân bón khác nhau và phân tích kết quả để xác định liều lượng tối ưu. Liều lượng tối ưu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại đất, giống cây cải ngọt, và điều kiện thời tiết. Xác định liều lượng tối ưu giúp nông dân sử dụng phân bón một cách hiệu quả và tiết kiệm.

VI. Tương Lai Phát Triển Phân Bón Hữu Cơ Vi Sinh Bền Vững

Nghiên cứu này mở ra hướng đi mới trong việc xử lý phụ phẩm từ sản xuất đông trùng hạ thảo và sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh bền vững. Cần có thêm nghiên cứu để tối ưu hóa quy trình sản xuất phân bón, mở rộng ứng dụng trên các loại cây trồng khác, và đánh giá tác động đến môi trường và sức khỏe con người. Việc phát triển phân bón hữu cơ vi sinh không chỉ giúp cải thiện năng suất và chất lượng cây trồng mà còn góp phần vào sản xuất nông nghiệp bền vững và bảo vệ môi trường. Phát triển nông nghiệp bền vững đang là xu hướng tất yếu của thế giới.

6.1. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Tối Ưu Quy Trình Sản Xuất

Các hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc tối ưu hóa quy trình sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh, bao gồm: lựa chọn chủng vi khuẩn Bacillus sp. hiệu quả hơn, cải thiện tỷ lệ phối trộn nguyên liệu, và điều chỉnh điều kiện ủ compost. Nghiên cứu cũng cần đánh giá tác động của phân bón hữu cơ vi sinh đến chất lượng đất, đa dạng sinh học, và sức khỏe con người.

6.2. Ứng Dụng Rộng Rãi Phát Triển Nông Nghiệp Bền Vững

Việc ứng dụng rộng rãi phân bón hữu cơ vi sinh từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo có thể góp phần vào phát triển nông nghiệp bền vững. Phân bón hữu cơ vi sinh giúp cải thiện năng suất và chất lượng cây trồng, giảm sự phụ thuộc vào phân bón hóa học, và bảo vệ môi trường. Nhà nước và các doanh nghiệp cần có chính sách hỗ trợ để khuyến khích sản xuất và sử dụng phân bón hữu cơ vi sinh.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển nông nghiệp bền vững, phân bón hữu cơ vi sinh (HCVS) ngày càng được quan tâm do khả năng cải tạo đất, duy trì năng suất và giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Việt Nam hiện có nguồn phụ phẩm nông nghiệp phong phú, trong đó phụ phẩm từ sản xuất đông trùng hạ thảo (Cordyceps militaris) là nguồn nguyên liệu hữu cơ quý giá nhưng chưa được tận dụng hiệu quả. Trung bình, mỗi tấn nấm đông trùng hạ thảo tươi thải ra khoảng 3 tấn rác thải hữu cơ, gồm bã nấm, vỏ khoai tây và vỏ trứng gà, nếu không xử lý sẽ gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Luận văn thạc sĩ này thực hiện từ tháng 4 đến tháng 12 năm 2023 tại Trại thực nghiệm Khoa Nông học, Trường Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh, nhằm sản xuất và đánh giá hiệu quả phân bón HCVS từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo trên cây cải ngọt (Brassica integrifolia). Mục tiêu cụ thể là xử lý phụ phẩm bằng chế phẩm vi sinh chứa Bacillus sp. và đánh giá ảnh hưởng của phân bón này đến sinh trưởng, năng suất cây cải ngọt. Nghiên cứu góp phần giảm chi phí sản xuất phân bón, nâng cao giá trị phụ phẩm và thúc đẩy phát triển nông nghiệp xanh, bền vững.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào phụ phẩm đông trùng hạ thảo phối trộn theo tỷ lệ 80% đế nấm, 10% bã khoai tây và 10% vỏ trứng, sử dụng chế phẩm vi sinh Bacillus sp. và Microbe lift trong quá trình ủ phân. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn trong việc tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp, giảm ô nhiễm môi trường và nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất rau an toàn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết phân bón hữu cơ vi sinh (HCVS): Phân bón HCVS là sản phẩm ủ hoai mục từ chất thải hữu cơ, chứa vi sinh vật có ích với mật độ ≥ 10^7 CFU/g, giúp cải tạo đất, tăng độ phì và cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng.
• Mô hình ủ phân compost: Quá trình ủ hiếu khí chuyển hóa chất hữu cơ phức tạp thành chất mùn ổn định, trải qua các giai đoạn mesophilic, thermophilic và giai đoạn hoàn thiện, chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố vật lý - hóa học như nhiệt độ, pH, độ ẩm, tỷ lệ C/N.
• Khái niệm vi sinh vật Bacillus sp.: Bacillus là nhóm vi khuẩn gram dương, có khả năng sinh bào tử, chịu nhiệt, phân giải cellulose, amylase, protease, lipase, được ứng dụng trong xử lý chất thải hữu cơ và làm phân bón sinh học.
• Chỉ tiêu chất lượng phân bón theo QCVN 01-189:2019/BNNPTNT: Bao gồm mật độ vi khuẩn có ích, hàm lượng chất hữu cơ, không nhiễm vi khuẩn gây bệnh như E.coli, Salmonella, tỷ lệ C/N, pH, độ ẩm và các yếu tố hạn chế kim loại nặng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu gồm hai thí nghiệm kế thừa, thực hiện từ tháng 4 đến tháng 12 năm 2023 tại TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh.

• Nguồn dữ liệu: Phụ phẩm đông trùng hạ thảo (đế nấm, bã khoai tây, vỏ trứng) thu thập từ Công ty Cổ phần Phát triển Nông nghiệp Công nghệ cao Nam Vàng; vi khuẩn Bacillus sp. phân lập từ suối nước nóng Trường Xuân; cây cải ngọt giống PN-02.
• Phương pháp phân tích:
  • Thí nghiệm ủ phân compost quy mô 0,16 m³, phối trộn nguyên liệu theo tỷ lệ 80:10:10 (đế nấm : bã khoai tây : vỏ trứng).
  • Bổ sung chế phẩm vi sinh Bacillus sp. hoặc Microbe lift, so sánh với đối chứng không bổ sung vi sinh.
  • Theo dõi các chỉ tiêu nhiệt độ, độ ẩm, pH, tỷ lệ C/N, mật độ vi khuẩn có ích, vi khuẩn gây bệnh trong quá trình ủ.
  • Thí nghiệm trồng cải ngọt trên đất xám bạc màu, bố trí theo thiết kế hoàn toàn ngẫu nhiên với 5 nghiệm thức, 3 lần lặp lại, diện tích 150 m².
  • Đo đạc chỉ tiêu sinh trưởng (chiều cao, số lá, kích thước lá), năng suất thực thu, phân tích hàm lượng dinh dưỡng đất trước và sau thí nghiệm.
• Cỡ mẫu: 15 ô thí nghiệm, mỗi ô 10 m², tổng diện tích 150 m².
• Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm Microsoft Excel và SAS 9, phân tích ANOVA, kiểm định LSD mức ý nghĩa α = 0,05.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng của chế phẩm vi sinh đến quá trình ủ phân:
   • Nhiệt độ đống ủ có bổ sung Bacillus sp. và Microbe lift đạt 54,3°C và 53,5°C sau 14 ngày, duy trì trên 50°C trong 2 tuần tiếp theo, trong khi đối chứng chỉ đạt tối đa 48°C.
   • Độ ẩm ban đầu duy trì 56-61%, giảm còn 30,8-33,5% sau 55 ngày, phù hợp tiêu chuẩn phân bón.
   • pH giảm nhanh trong 2 tuần đầu (5,3-5,4), sau đó tăng dần đến 6,4-6,5, tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật phát triển.
   • Tỷ lệ C/N giảm từ 21,8 xuống 10,6-18,7, cho thấy quá trình khoáng hóa và ổn định phân compost hiệu quả.
2. Chất lượng phân bón sau ủ:
   • Phân bón có bổ sung vi sinh đạt mật độ Bacillus sp. 1,41x10^8 - 2,17x10^8 CFU/g, mật độ E.coli trong ngưỡng cho phép, không phát hiện Salmonella.
   • Hàm lượng chất hữu cơ đạt 26,3-30,6%, đạm tổng số tăng lên 0,952-1,130%, đáp ứng tiêu chuẩn QCVN 01-189:2019/BNNPTNT.
3. Ảnh hưởng đến sinh trưởng và năng suất cây cải ngọt:
   • Cây cải ngọt bón 100% phân vô cơ kết hợp 5 kg compost B/1000 m² đạt năng suất thực thu 4,65 tấn/1000 m², cao hơn 8,6% so với compost A và 16,8% so với phân bò đối chứng.
   • Chiều cao cây, số lá và kích thước lá cải ngọt tăng đáng kể ở nghiệm thức có bổ sung phân hữu cơ vi sinh.
4. Hiệu quả kinh tế:
   • Lợi nhuận đạt 16,2 triệu đồng/1000 m² với tỷ suất lợi nhuận 1,4 lần khi sử dụng phân bón HCVS từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo.
   • Phân bón HCVS có thể giảm 50% lượng phân bón so với phân bò mà vẫn duy trì năng suất cao.

Thảo luận kết quả

Quá trình ủ phân với bổ sung chế phẩm vi sinh Bacillus sp. và Microbe lift đã kích thích hoạt động vi sinh vật phân giải chất hữu cơ, thể hiện qua nhiệt độ đống ủ duy trì trên 50°C, phù hợp với giai đoạn thermophilic giúp tiêu diệt mầm bệnh và hạt cỏ dại. Độ ẩm và pH được duy trì trong khoảng tối ưu cho vi sinh vật phát triển, đảm bảo quá trình khoáng hóa hiệu quả. Tỷ lệ C/N giảm cho thấy sự chuyển hóa carbon thành CO₂ và tích lũy nitơ hữu hiệu, làm tăng chất lượng phân bón.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả phù hợp với tiêu chuẩn phân bón hữu cơ vi sinh quốc gia và các nghiên cứu về ứng dụng Bacillus sp. trong xử lý phụ phẩm nông nghiệp. Việc sử dụng phân bón HCVS từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo không chỉ cải thiện sinh trưởng cây trồng mà còn nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế, đồng thời góp phần giảm lượng phân bón hóa học, hạn chế ô nhiễm môi trường.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ diễn biến nhiệt độ, pH, độ ẩm trong quá trình ủ, bảng so sánh chỉ tiêu chất lượng phân bón và biểu đồ năng suất cây cải ngọt giữa các nghiệm thức để minh họa rõ ràng hiệu quả của phân bón HCVS.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng rộng rãi phân bón HCVS từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo: Khuyến khích các doanh nghiệp và hộ nông dân sử dụng phân bón này để giảm chi phí phân bón vô cơ, nâng cao năng suất cây cải ngọt trong vòng 1-2 vụ/năm.
2. Phát triển chế phẩm vi sinh Bacillus sp. chuyên biệt: Đầu tư nghiên cứu và sản xuất chế phẩm vi sinh chứa Bacillus sp. phù hợp với điều kiện khí hậu và nguyên liệu địa phương, đảm bảo hiệu quả ủ phân và an toàn môi trường.
3. Xây dựng quy trình ủ phân chuẩn hóa: Thiết lập quy trình ủ phân compost với kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, pH và thời gian ủ tối ưu, áp dụng công nghệ đảo trộn và thông khí để nâng cao chất lượng phân bón.
4. Tăng cường đào tạo và chuyển giao công nghệ: Tổ chức các khóa tập huấn cho cán bộ kỹ thuật, nông dân về kỹ thuật ủ phân hữu cơ vi sinh và sử dụng phân bón hiệu quả, trong vòng 6-12 tháng.
5. Khuyến khích chính sách hỗ trợ: Đề xuất các chính sách ưu đãi về thuế, vốn vay cho doanh nghiệp và nông dân đầu tư sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh từ phụ phẩm nông nghiệp, thúc đẩy phát triển nông nghiệp xanh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Khoa học cây trồng, Nông học: Nghiên cứu phương pháp xử lý phụ phẩm nông nghiệp, ứng dụng vi sinh vật trong sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh.
2. Doanh nghiệp sản xuất phân bón hữu cơ và công nghệ sinh học: Áp dụng quy trình ủ phân và chế phẩm vi sinh để nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm chi phí và tăng giá trị gia tăng.
3. Nông dân và hợp tác xã trồng rau an toàn: Áp dụng phân bón HCVS từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo để cải tạo đất, tăng năng suất và giảm sử dụng phân bón hóa học.
4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức phát triển nông nghiệp: Xây dựng chính sách, hướng dẫn kỹ thuật và hỗ trợ phát triển phân bón hữu cơ vi sinh, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển nông nghiệp bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Phân bón hữu cơ vi sinh từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo có ưu điểm gì so với phân bón truyền thống?
   Phân bón này giúp cải tạo đất, tăng độ phì, giảm lượng phân bón hóa học cần dùng, đồng thời tận dụng nguồn phụ phẩm nông nghiệp, giảm ô nhiễm môi trường.

2. Chế phẩm vi sinh Bacillus sp. được sử dụng như thế nào trong quá trình ủ phân?
   Bacillus sp. được bổ sung vào hỗn hợp nguyên liệu ủ với mật độ ≥ 10^7 CFU/mL, kích thích quá trình phân hủy chất hữu cơ, tăng nhiệt độ và cải thiện chất lượng phân compost.

3. Làm thế nào để đảm bảo phân bón không chứa vi khuẩn gây bệnh như E.coli, Salmonella?
   Quá trình ủ compost duy trì nhiệt độ trên 50°C trong ít nhất 2 tuần giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh, đồng thời kiểm tra định kỳ mật độ vi sinh vật theo tiêu chuẩn quốc gia.

4. Phân bón HCVS có thể giảm lượng phân bón vô cơ như thế nào?
   Nghiên cứu cho thấy phân bón HCVS từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo có thể giảm 50% lượng phân bón so với phân bò mà vẫn duy trì năng suất cây trồng cao.

5. Có thể áp dụng phân bón này cho các loại cây trồng khác ngoài cải ngọt không?
   Có thể, tuy nhiên cần nghiên cứu thêm để điều chỉnh liều lượng và đánh giá hiệu quả trên từng loại cây trồng cụ thể.

Kết luận

• Phân bón hữu cơ vi sinh từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo phối trộn theo tỷ lệ 80% đế nấm, 10% bã khoai tây, 10% vỏ trứng, xử lý bằng chế phẩm vi sinh Bacillus sp. hoặc Microbe lift đạt tiêu chuẩn chất lượng phân bón quốc gia.
• Quá trình ủ phân với bổ sung vi sinh vật duy trì nhiệt độ trên 50°C, pH và độ ẩm trong khoảng tối ưu, tỷ lệ C/N giảm từ 21,8 xuống khoảng 10,6-18,7, đảm bảo phân compost ổn định và giàu dinh dưỡng.
• Phân bón HCVS giúp tăng sinh trưởng, năng suất cây cải ngọt, đạt năng suất thực thu 4,65 tấn/1000 m², cao hơn 8,6-16,8% so với phân bò truyền thống.
• Hiệu quả kinh tế rõ rệt với lợi nhuận 16,2 triệu đồng/1000 m² và tỷ suất lợi nhuận 1,4 lần, đồng thời giảm 50% lượng phân bón vô cơ cần sử dụng.
• Đề xuất áp dụng rộng rãi phân bón HCVS, phát triển chế phẩm vi sinh chuyên biệt, xây dựng quy trình ủ chuẩn hóa và tăng cường đào tạo chuyển giao công nghệ trong 1-2 năm tới.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp và nông dân triển khai ứng dụng phân bón hữu cơ vi sinh từ phụ phẩm đông trùng hạ thảo để nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp bền vững.