Nghiên Cứu Hệ Thống Định Ôn Tự Động Để Phục Vụ Sản Xuất Giống Cây Trồng

• Tác giả: Nguyễn Văn Hùng
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Văn Hùng
• Trường học: Trường Đại học Nông Lâm TP.HCM
• Chuyên ngành: Nông nghiệp
• Đề tài: Nghiên Cứu Hệ Thống Định Ôn Tự Động Cho Sản Xuất Giống Cây Trồng
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: Hồ Chí Minh

• TÓM TẮT NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
• 1. CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU
• 2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN
• 2.1. Cấu trúc hệ thống định ôn và nhà trồng cây
• 2.2. Yêu cầu các yếu tố tiểu khí hậu trong hệ thống định ôn và nhà trồng cây
• 2.3. Giải pháp làm mát trong hệ thống định ôn và nhà trồng cây
• 2.4. Giải pháp thông thoáng
• 2.5. Sơ lược về một số thiết bị định ôn ứng dụng trong nông nghiệp
• 2.6. Một số nghiên cứu về nhà trồng cây trong nước
• 2.7. Nhận xét về các kiểu nhà trồng cây hiện có
• 3. CHƯƠNG 3: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
• 3.1. Nội dung nghiên cứu
• 3.2. Phương pháp nghiên cứu
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Nghiên cứu các mô hình thí nghiệm làm cơ sở thiết kế- chế tạo hệ thống
• 4.2. Thiết kế - chế tạo hệ thống nhà trồng cây - định ôn
• 4.3. Kết quả thiết kế bộ phận giám sát và điều khiển tự động cho hệ thống nhà trồng cây và định ôn
• 4.4. Kết quả khảo nghiệm
• 4.4.1. Kết quả khảo nghiệm nhà trồng cây
• 4.4.2. Kết quả khảo nghiệm phòng định ôn
• 4.5. Kết quả sản xuất thử nghiệm giống trong hệ thống nhà trồng cây – định ôn
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH SÁCH HÌNH SỐ TÊN HÌNH ẢNH
• THÔNG TIN CHUNG ĐỀ TÀI

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Hệ Thống Định Ôn Giới Thiệu Mục Tiêu

Chủ trương hiện đại hóa, công nghiệp hóa của chính phủ tập trung vào nông nghiệp công nghệ cao đã đạt được nhiều thành tựu. Tuy nhiên, thành công chủ yếu đến từ các công ty nước ngoài, trong khi các doanh nghiệp trong nước vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Các điều kiện tự nhiên không thuận lợi có thể được khắc phục thông qua chính sách quản lý, công nghệ sản xuất và hệ thống thiết bị tiên tiến. Nghiên cứu và phát triển hệ thống định ôn phục vụ sản xuất hạt giống, rau hoa cao cấp, và nghiên cứu điều kiện ngoại cảnh di thực của cây trồng là rất quan trọng. Điều này đáp ứng nhu cầu lớn của sản xuất nông nghiệp và phù hợp với chủ trương của Nhà nước về canh tác nông nghiệp công nghệ cao. Một số giống, như dưa leo, khổ qua, đặc biệt là lúa lai cần được thuần giống trong điều kiện tiểu khí hậu đặc biệt cần được điều khiển theo yêu cầu sinh thái. Việc nghiên cứu chế tạo hệ thống nhà trồng cây - định ôn đảm bảo các điều kiện này là cần thiết. Đề tài này phát triển hệ thống nhà trồng cây - định ôn tự động phục vụ sản xuất giống, kết hợp nghiên cứu, thiết kế, chế tạo thiết bị và thử nghiệm sản xuất hạt giống. Mục đích bao gồm thiết kế, chế tạo, lắp đặt hệ thống liên kết định ôn – nhà trồng cây với các yếu tố tiểu khí hậu như nhiệt độ, ẩm độ, ánh sáng, và CO2 được điều khiển tự động, và thử nghiệm sản xuất hạt giống.

1.1. Tầm quan trọng của hệ thống định ôn trong nông nghiệp công nghệ cao

Sản xuất giống cây trồng công nghệ cao đã trở nên phổ biến ở các nước phát triển, đặc biệt là những quốc gia có điều kiện đất đai và khí hậu khắc nghiệt. Vấn đề chính để phát triển các mô hình này ở Việt Nam là giảm chi phí đầu tư và cải tiến các đặc tính kỹ thuật phù hợp với yêu cầu canh tác. Việc này không chỉ giúp nâng cao chất lượng và năng suất cây trồng mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh trên thị trường. Nghiên cứu khoa học nông nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc tìm ra các giải pháp phù hợp, giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất và giảm thiểu tác động tiêu cực từ môi trường.

1.2. Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu hệ thống định ôn tự động

Nghiên cứu tập trung vào việc phát triển một hệ thống định ôn tự động có khả năng điều khiển các yếu tố tiểu khí hậu một cách chính xác và linh hoạt. Điều này bao gồm việc tích hợp các cảm biến và bộ điều khiển để giám sát môi trường nhà kính và điều chỉnh nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng và CO2 theo yêu cầu của từng loại cây trồng. Mục tiêu cuối cùng là tạo ra một hệ thống sản xuất giống cây trồng hiệu quả, bền vững và có khả năng mở rộng trong tương lai.

II. Vấn Đề Thách Thức Trong Sản Xuất Giống Cây Trồng

Ngày nay, khi đời sống kinh tế xã hội ngày càng tăng cao thì các yêu cầu về ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, đặc biệt tự động hóa quá trình sản xuất đang là vấn đề bức bách nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm lao động nặng nhọc, tiết kiệm năng lượng, hạ giá thành sản phẩm, tăng cường sức cạnh tranh nội địa cũng như trên thị trường thế giới. Giám sát, đo lường, điều khiển tự động các yếu tố làm việc chính là không thể thiếu trong các hệ thống sản xuất hiện nay, kể cả các hệ thống sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên thực trạng ở Việt Nam hiện nay, tự động hoá chỉ được trang bị chủ yếu cho công nghiệp, còn trong hầu hết các lĩnh vực sản xuất thuộc nông nghiệp vẫn chưa được chú trọng. Vấn đề chính là đầu tư các thiết bị điều khiển tự động nhập khẩu quá cao, không phù hợp với nông dân đồng thời chưa có chính sách hỗ trợ ứng dụng, phát triển rộng rãi tự động hóa trong nông nghiệp.

2.1. Hạn chế về tự động hóa trong sản xuất nông nghiệp tại Việt Nam

Mặc dù tự động hóa đã được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp, nhưng trong lĩnh vực nông nghiệp, việc áp dụng vẫn còn hạn chế. Nguyên nhân chính là do chi phí đầu tư ban đầu cao, đặc biệt là khi sử dụng các thiết bị nhập khẩu. Điều này gây khó khăn cho các hộ nông dân nhỏ và vừa, những người chiếm phần lớn trong ngành nông nghiệp Việt Nam. Chính sách hỗ trợ từ nhà nước chưa đủ mạnh để khuyến khích việc ứng dụng tự động hóa trong nông nghiệp.

2.2. Yêu cầu về điều kiện tiểu khí hậu đặc biệt cho một số giống cây trồng

Một số giống cây trồng, đặc biệt là các loại lúa lai, dưa leo và khổ qua, đòi hỏi các điều kiện tiểu khí hậu đặc biệt để phát triển và cho năng suất cao. Điều này bao gồm việc kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng và nồng độ CO2 một cách chính xác và ổn định. Việc đáp ứng các yêu cầu này đòi hỏi phải có các giải pháp công nghệ tiên tiến, như hệ thống điều khiển nhiệt độ thông minh và cảm biến nhiệt độ độ ẩm cho cây trồng.

2.3. Sự cần thiết của hệ thống định ôn cho sản xuất giống chất lượng cao

Để sản xuất ra giống cây trồng chất lượng cao, việc kiểm soát chặt chẽ các yếu tố môi trường là vô cùng quan trọng. Hệ thống định ôn giúp tạo ra một môi trường ổn định và tối ưu cho sự phát triển của cây trồng, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng của hạt giống. Việc này không chỉ giúp tăng thu nhập cho người nông dân mà còn đảm bảo nguồn cung cấp giống cây trồng chất lượng cho thị trường.

III. Cách Thiết Kế Hệ Thống Định Ôn Tự Động Hiệu Quả Nhất

Khi thiết kế hệ thống định ôn, cần quan tâm đến các khía cạnh quan trọng như thông gió tự nhiên, độ xuyên thấu ánh sáng, độ đồng đều của các điều kiện khí hậu trong nhà, tải trọng, độ bền, tuổi thọ nhà trồng cây, dễ lắp đặt và bảo dưỡng, thích nghi với dải rộng các loại cây trồng, kiểu thông gió, và hệ thống điều khiển khí hậu. Thông thường, hệ thống định ôn hay nhà trồng cây cho khí hậu nóng nhiệt đới có cấu trúc thông thoáng cao, tạo luồng không khí đối lưu tự nhiên làm hạ nhiệt độ và ẩm độ tương đối trong nhà. Nhà trồng cây cho vùng khí hậu ôn đới ấm có cấu trúc mái xuôi theo hướng gió, ngăn bớt một phần luồng khí lạnh nhưng vẫn tạo điều kiện thông thoáng đối lưu tự nhiên. Nhà trồng cây cho vùng khí hậu lạnh thường có cấu trúc che kín, giữ ấm và sưởi ấm cho cây trồng, có mái điều khiển thông thoáng linh hoạt để hạ ẩm độ tương đối trong nhà.

3.1. Các yếu tố cần xem xét khi thiết kế nhà trồng cây và hệ thống định ôn

Việc thiết kế một nhà trồng cây và hệ thống định ôn hiệu quả đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng về nhiều yếu tố. Điều này bao gồm việc lựa chọn vật liệu xây dựng phù hợp, đảm bảo độ bền và khả năng chịu lực của cấu trúc, thiết kế hệ thống thông gió để duy trì điều kiện môi trường cho cây trồng thích hợp, và tích hợp các giải pháp điều khiển ánh sáng cho cây trồng để tối ưu hóa quá trình quang hợp.

3.2. Giải pháp thông gió tự nhiên và cưỡng bức cho hệ thống

Thông gió là một yếu tố quan trọng trong việc duy trì điều kiện môi trường lý tưởng cho cây trồng. Thông gió tự nhiên có thể được thực hiện thông qua việc thiết kế các cửa sổ và lỗ thông gió một cách chiến lược để tận dụng luồng không khí tự nhiên. Thông gió cưỡng bức sử dụng quạt để tăng cường lưu thông không khí, đặc biệt trong các điều kiện thời tiết khắc nghiệt hoặc khi cần thiết phải kiểm soát chặt chẽ hơn điều kiện môi trường.

3.3. Lựa chọn hệ thống điều khiển khí hậu phù hợp với loại cây trồng

Việc lựa chọn hệ thống điều khiển khí hậu phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo cây trồng phát triển tốt. Điều này bao gồm việc lựa chọn các cảm biến và bộ điều khiển có độ chính xác cao, tích hợp các thuật toán điều khiển tiên tiến như điều khiển PID nhiệt độ nhà kính, và đảm bảo rằng hệ thống có thể được điều chỉnh linh hoạt để đáp ứng các yêu cầu khác nhau của từng loại cây trồng.

IV. Phương Pháp Làm Mát Hiệu Quả Trong Hệ Thống Định Ôn

Các hệ thống định ôn và nhà lưới, nhà trồng cây thường được làm mát bằng các giải pháp như chắn sáng bằng lưới cắt nắng phủ nhôm, phun sương, làm mát bằng hệ thống tạo ẩm cooling pad, tăng thông thoáng, và làm lạnh (điều hòa) không khí. Tùy theo điều kiện cụ thể mà một hay tất cả các phương án có thể được bao gồm trong cấu trúc hệ thống.

4.1. Sử dụng lưới cắt nắng Aluminet để giảm nhiệt độ

Lưới chắn sáng Aluminet có khả năng làm giảm nhiệt do bức xạ ánh sáng gây ra. Đây là một giải pháp hiệu quả để giảm nhiệt độ bên trong nhà trồng cây mà không làm ảnh hưởng đến lượng ánh sáng cần thiết cho cây trồng phát triển. Lưới được làm từ vật liệu phản xạ ánh sáng, giúp ngăn chặn một phần lớn nhiệt từ mặt trời xâm nhập vào bên trong.

4.2. Làm mát bằng hệ thống cooling pad và phun sương

Nguyên lý làm mát kiểu cooling pad là làm tăng độ ẩm bên trong hệ thống nhờ luồng không khí khô từ bên ngoài đi qua tấm đệm phun ẩm, do vậy làm giảm nhiệt độ. Tuy nhiên, phương pháp này làm tăng ẩm nên dễ gây bệnh cho cây, do đó không phù hợp cho vùng có ẩm độ tương đối không khí cao (RH > 80%). Hệ thống phun sương cũng là một giải pháp hiệu quả để làm mát, nhưng cần được kiểm soát cẩn thận để tránh làm tăng độ ẩm quá mức.

4.3. Điều hòa không khí cho hệ thống định ôn

Môi chất lạnh được máy nén nén thành hơi ở áp suất cao và được bơm đến dàn nóng thông qua van đảo chiều. Tại dàn nóng, hơi môi chất sẽ được giải nhiệt và ngưng tụ thành môi chất lỏng. Môi chất lỏng tiếp tục đi qua van tiết lưu và vào dàn lạnh, thu năng lượng từ không khí, bốc hơi và sau đó trở về van đảo chiều để máy nén bắt đầu lại chu trình. không khí đi qua dàn lạnh sẽ bị hấp thu năng lượng nhiệt và bị làm lạnh. Không khí này sẽ được trao đổi qua hệ thống định ôn để đạt nhiệt độ yêu cầu sản suất giống cây trồng. Giải pháp thông thoáng.

V. Ứng Dụng Kết Quả Thử Nghiệm Hệ Thống Định Ôn Tự Động

Đề tài đã được thực hiện phát triển hệ thống nhà trồng cây - định ôn tự động phục vụ sản xuất giống. Mục tiêu: Đề tài sẽ được thực hiện với sự kết hợp nghiên cứu thiết kế chế tạo thiết bị hệ thống định ôn-nhà trồng cây và thử nghiệm sản xuất hạt giống trong hệ thống tạo ra. Mục đích của đề tài bao gồm hai phần chính sau: Nghiên cứu thiết kế chế tạo và lắp đặt hệ thống liên kế định ôn – nhà trồng cây với các yếu tố tiểu khí hậu như nhiệt độ, ẩm độ, ánh sáng, và CO2 được điều khiển tự động đáp ứng nhu cầu sản xuất hạt giống. Thử nghiệm sản xuất hạt giống với thiết bị hệ thống tự tạo bao gồm sản xuất hạt giống lúa TGMS, khổ qua lai và dưa leo lai. Các nghiên cứu thử nghiệm sẽ được thực hiện theo qui trình được định sẳn nhằm đánh giá khả năng đáp ứng điều khiển các yếu tố tiểu khí hậu của hệ thống và đánh giá năng suất, giá thành hạt giống được sản xuất trong hệ thống tự tạo.

5.1. Thử nghiệm sản xuất giống lúa lai trong phòng định ôn

Thử nghiệm sản xuất giống lúa lai trong phòng định ôn cho thấy khả năng kiểm soát điều kiện môi trường một cách chính xác và ổn định, từ đó tạo ra môi trường lý tưởng cho sự phát triển của cây lúa. Điều này giúp nâng cao năng suất và chất lượng của hạt giống, đồng thời giảm thiểu rủi ro do các yếu tố bên ngoài tác động.

5.2. Kết quả thử nghiệm trồng khổ qua và dưa leo trong nhà trồng cây

Các thử nghiệm trồng khổ qua và dưa leo trong nhà trồng cây cho thấy những kết quả khả quan về năng suất và chất lượng sản phẩm. Việc kiểm soát điều kiện môi trường giúp cây trồng phát triển tốt hơn, cho năng suất cao hơn và giảm thiểu sự phát triển của các loại bệnh tật. So sánh với phương pháp trồng truyền thống, việc trồng trong nhà trồng cây mang lại nhiều lợi ích vượt trội.

5.3. Đánh giá hiệu quả kinh tế của hệ thống định ôn và nhà trồng cây

Việc đánh giá hiệu quả kinh tế của hệ thống định ôn và nhà trồng cây là rất quan trọng để xác định tính khả thi của dự án. Điều này bao gồm việc so sánh chi phí đầu tư ban đầu, chi phí vận hành và bảo trì với lợi nhuận thu được từ việc bán sản phẩm. Kết quả đánh giá sẽ giúp các nhà đầu tư và người nông dân đưa ra quyết định sáng suốt về việc có nên đầu tư vào hệ thống này hay không.

VI. Kết Luận Hướng Phát Triển Hệ Thống Định Ôn Tự Động

Việc nghiên cứu và phát triển hệ thống định ôn tự động phục vụ sản xuất giống cây trồng là một hướng đi đầy tiềm năng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường về sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao. Với những kết quả đã đạt được, có thể khẳng định rằng hệ thống này có khả năng mang lại nhiều lợi ích cho người nông dân và đóng góp vào sự phát triển của ngành nông nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, để hệ thống này được ứng dụng rộng rãi, cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển để giảm chi phí đầu tư và nâng cao hiệu quả hoạt động.

6.1. Tổng kết những thành công và hạn chế của nghiên cứu

Nghiên cứu đã đạt được nhiều thành công trong việc thiết kế, chế tạo và thử nghiệm hệ thống định ôn tự động. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục, như chi phí đầu tư ban đầu còn cao và cần phải tối ưu hóa hơn nữa hệ thống điều khiển để đạt được hiệu quả cao nhất. Việc tiếp tục nghiên cứu và phát triển sẽ giúp giải quyết những hạn chế này và đưa hệ thống đến gần hơn với người nông dân.

6.2. Đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo để tối ưu hóa hệ thống

Để tối ưu hóa hệ thống định ôn tự động, cần tập trung vào các hướng nghiên cứu sau: Nghiên cứu và phát triển các vật liệu xây dựng mới có giá thành rẻ hơn nhưng vẫn đảm bảo độ bền và khả năng cách nhiệt. Nghiên cứu và phát triển các thuật toán điều khiển thông minh hơn để tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng. Tích hợp các ứng dụng IoT trong nông nghiệp để giám sát và điều khiển hệ thống từ xa. Ứng dụng năng lượng mặt trời cho nhà kính.

6.3. Tiềm năng ứng dụng rộng rãi của hệ thống trong sản xuất nông nghiệp

Với những lợi ích vượt trội mà nó mang lại, hệ thống định ôn tự động có tiềm năng ứng dụng rộng rãi trong sản xuất nông nghiệp, từ việc sản xuất giống cây trồng chất lượng cao đến việc trồng rau quả trong nhà kính. Việc ứng dụng hệ thống này sẽ giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, đồng thời góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp Việt Nam.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển nông nghiệp công nghệ cao, việc kiểm soát các yếu tố tiểu khí hậu trong sản xuất hạt giống và rau hoa cao cấp trở nên cấp thiết. Theo báo cáo của ngành, nhiệt độ ngoài trời tại Bình Dương có thể lên tới 32°C, trong khi một số giống cây như lúa lai cần được thuần giống trong điều kiện nhiệt độ dưới 24°C và ánh sáng khoảng 10. Đề tài nghiên cứu thiết kế, chế tạo và triển khai hệ thống định ôn tự động với diện tích 400 m², bao gồm phòng định ôn 40 m² và nhà trồng cây 360 m², nhằm đáp ứng yêu cầu điều khiển tự động các yếu tố nhiệt độ, ẩm độ, ánh sáng và CO2 phục vụ sản xuất hạt giống.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là phát triển hệ thống định ôn có khả năng điều khiển đồng thời các yếu tố tiểu khí hậu, đồng thời thử nghiệm sản xuất hạt giống lúa TGMS, khổ qua lai và dưa leo lai trong môi trường kiểm soát. Thời gian thực hiện từ tháng 8/2010 đến tháng 12/2012 tại tỉnh Bình Dương, với kinh phí khoảng 550 triệu đồng từ ngân sách sự nghiệp khoa học. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng hạt giống, giảm thiểu tác động của điều kiện ngoại cảnh không thuận lợi, đồng thời góp phần phát triển nông nghiệp công nghệ cao phù hợp với chủ trương của Nhà nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về điều khiển tiểu khí hậu trong nhà trồng cây và hệ thống định ôn (phytotron). Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

1. Lý thuyết điều khiển khí hậu trong nhà trồng cây: Tập trung vào việc điều chỉnh nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng và CO2 để tạo môi trường sinh trưởng tối ưu cho cây trồng. Mô hình biểu diễn các yếu tố tiểu khí hậu cho thấy nhiệt độ thích hợp cho cây trồng dao động từ 12°C đến 24°C, với hiệu suất quang hợp tối ưu dưới 30°C.

2. Mô hình làm mát và thông thoáng: Bao gồm các giải pháp làm mát như thông thoáng tự nhiên, quạt cưỡng bức, cooling pad, phun sương và buồng điều hòa trung gian nhằm kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm trong nhà trồng cây và phòng định ôn. Mô hình này giúp giảm nhiệt độ bên trong từ 0.5°C đến 3°C tùy theo giải pháp áp dụng, đồng thời duy trì độ ẩm tương đối dưới 90% để tránh gây hại cho cây.

Các khái niệm chính bao gồm: nhiệt độ thích hợp, độ ẩm tương đối (RH), ánh sáng quang hợp, CO2, và các giải pháp làm mát (cooling pad, phun sương, thông thoáng cưỡng bức).

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu thu thập từ hệ thống định ôn và nhà trồng cây được lắp đặt tại Bình Dương với diện tích 400 m², bao gồm phòng định ôn 40 m² chia thành 2 ngăn độc lập và nhà trồng cây 360 m². Cỡ mẫu nghiên cứu gồm các mô hình thí nghiệm nhỏ (3-4 m²) và hệ thống thực tế.

Phương pháp phân tích sử dụng các thiết bị đo nhiệt độ, ẩm độ (DSFOX-301AR), công suất điện (Hioki 3286-20), công tơ điện EMIC CV140-1-3 và thiết bị thu thập số liệu ULAP006P CMA. Các cảm biến được bố trí tại nhiều vị trí trong phòng định ôn và nhà trồng cây để đo lường đồng thời các yếu tố tiểu khí hậu.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 8/2010 đến tháng 12/2012, bao gồm các giai đoạn thiết kế, chế tạo, lắp đặt, thử nghiệm và đánh giá hiệu quả sản xuất hạt giống. Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Stafgraphics để xây dựng mô hình hồi quy và phân tích bề mặt đáp ứng nhằm tối ưu hóa độ ổn định nhiệt độ và chi phí năng lượng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiệu quả các giải pháp làm mát trong nhà trồng cây: Nhiệt độ bên trong nhà trồng cây giảm từ 0.5°C đến 1°C khi sử dụng giải pháp thông thoáng kết hợp lưới cắt nắng, giảm 2-3°C khi áp dụng cooling pad và phun sương. Độ ẩm tương đối được duy trì dưới 90%, phù hợp với yêu cầu sinh trưởng của cây trồng.

2. Ổn định nhiệt độ trong phòng định ôn: Hệ thống có buồng điều hòa trung gian giúp ổn định nhiệt độ dưới 25°C, giảm biến động nhiệt độ so với môi trường bên ngoài. Mô hình hồi quy cho thấy tỉ lệ kích thước buồng trung gian/buồng định ôn và tỉ lệ nhiệt độ giữa hai buồng có ảnh hưởng tích cực đến độ ổn định nhiệt độ (độ ổn định đạt giá trị tối ưu tại tỉ lệ kích thước 1/6 và tỉ lệ nhiệt độ 24/25°C).

3. Chi phí năng lượng: Chi phí năng lượng được tối ưu khi tỉ lệ kích thước buồng trung gian/buồng định ôn ở mức vừa phải, tránh tăng kích thước quá lớn gây tốn kém. Chi phí năng lượng thấp nhất đạt khoảng 822 kcal/h tại điểm tối ưu thiết kế.

4. Năng suất và chất lượng hạt giống: Thử nghiệm sản xuất hạt giống lúa TGMS, khổ qua lai và dưa leo lai trong hệ thống cho kết quả năng suất cao hơn so với gieo trồng ngoài trời, đồng thời giảm thiểu rủi ro do điều kiện khí hậu không ổn định.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của hiệu quả điều khiển tiểu khí hậu là do sự kết hợp linh hoạt các giải pháp làm mát và thông thoáng, cùng với hệ thống điều khiển tự động sử dụng PLC S7-200 và giao diện HMI giúp duy trì các yếu tố sinh thái trong phạm vi yêu cầu. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, hệ thống này có ưu điểm về chi phí đầu tư hợp lý, phù hợp với điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm của Việt Nam.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh nhiệt độ và độ ẩm giữa các giải pháp làm mát, biểu đồ bề mặt đáp ứng thể hiện ảnh hưởng của tỉ lệ kích thước và nhiệt độ buồng trung gian đến độ ổn định nhiệt độ và chi phí năng lượng. Kết quả này góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất hạt giống công nghệ cao, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và tăng tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Triển khai rộng rãi hệ thống định ôn tự động: Khuyến khích các doanh nghiệp và cơ sở sản xuất hạt giống áp dụng hệ thống định ôn với diện tích phù hợp nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm thiểu rủi ro do biến động khí hậu. Thời gian triển khai trong 1-2 năm.

2. Tối ưu hóa thiết kế buồng điều hòa trung gian: Điều chỉnh tỉ lệ kích thước và nhiệt độ buồng trung gian để đạt độ ổn định nhiệt độ tối ưu và giảm chi phí năng lượng, giúp tiết kiệm chi phí vận hành. Chủ thể thực hiện là các đơn vị nghiên cứu và nhà sản xuất thiết bị.

3. Đào tạo và nâng cao năng lực vận hành hệ thống: Tổ chức các khóa đào tạo cho kỹ thuật viên và người lao động về vận hành, bảo trì hệ thống điều khiển tự động nhằm đảm bảo hiệu quả và độ bền của thiết bị. Thời gian đào tạo định kỳ hàng năm.

4. Nghiên cứu mở rộng ứng dụng cho các loại cây trồng khác: Tiếp tục nghiên cứu điều kiện tiểu khí hậu phù hợp cho các loại rau, hoa cao cấp khác nhằm đa dạng hóa sản phẩm và tăng giá trị kinh tế. Chủ thể thực hiện là các viện nghiên cứu và trường đại học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các doanh nghiệp sản xuất hạt giống công nghệ cao: Giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm thiểu rủi ro do điều kiện khí hậu, tối ưu chi phí sản xuất.

2. Các viện nghiên cứu và trường đại học chuyên ngành nông nghiệp: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực nghiệm để phát triển các mô hình nhà trồng cây và hệ thống định ôn phù hợp với điều kiện Việt Nam.

3. Cơ quan quản lý nhà nước về nông nghiệp và công nghệ cao: Hỗ trợ xây dựng chính sách, hướng dẫn kỹ thuật và đầu tư phát triển nông nghiệp công nghệ cao.

4. Nhà sản xuất và cung cấp thiết bị tự động hóa trong nông nghiệp: Tham khảo thiết kế, giải pháp kỹ thuật và yêu cầu vận hành để phát triển sản phẩm phù hợp với thị trường trong nước.

Câu hỏi thường gặp

1. Hệ thống định ôn tự động có thể điều khiển những yếu tố nào?
   Hệ thống điều khiển tự động các yếu tố tiểu khí hậu gồm nhiệt độ, độ ẩm tương đối, ánh sáng và nồng độ CO2, giúp tạo môi trường sinh trưởng tối ưu cho cây trồng.

2. Giải pháp làm mát nào hiệu quả nhất trong điều kiện khí hậu nhiệt đới?
   Kết hợp thông thoáng cưỡng bức, cooling pad và phun sương được đánh giá hiệu quả, giảm nhiệt độ từ 2-3°C và duy trì độ ẩm dưới 90%, phù hợp với khí hậu nóng ẩm.

3. Chi phí năng lượng vận hành hệ thống có cao không?
   Chi phí năng lượng được tối ưu thông qua thiết kế buồng điều hòa trung gian, với mức tiêu thụ thấp nhất khoảng 822 kcal/h, giúp tiết kiệm chi phí vận hành.

4. Hệ thống có phù hợp với các loại cây trồng khác ngoài lúa, khổ qua và dưa leo không?
   Có thể điều chỉnh các yếu tố tiểu khí hậu để phù hợp với nhiều loại cây trồng khác, tuy nhiên cần nghiên cứu thêm để xác định điều kiện tối ưu cho từng loại.

5. Làm thế nào để vận hành và bảo trì hệ thống hiệu quả?
   Cần đào tạo kỹ thuật viên vận hành, bảo trì định kỳ các thiết bị điều khiển, cảm biến và hệ thống làm mát để đảm bảo hoạt động ổn định và bền bỉ.

Kết luận

• Đã thiết kế, chế tạo và lắp đặt thành công hệ thống định ôn tự động diện tích 400 m², đáp ứng yêu cầu điều khiển nhiệt độ, ẩm độ, ánh sáng và CO2 cho sản xuất hạt giống.
• Các giải pháp làm mát kết hợp thông thoáng, cooling pad và phun sương giúp giảm nhiệt độ trong nhà trồng cây từ 0.5°C đến 3°C, duy trì độ ẩm dưới 90%.
• Buồng điều hòa trung gian trong phòng định ôn nâng cao độ ổn định nhiệt độ và giảm chi phí năng lượng vận hành.
• Thử nghiệm sản xuất hạt giống lúa TGMS, khổ qua lai và dưa leo lai cho năng suất và chất lượng vượt trội so với gieo trồng ngoài trời.
• Đề xuất triển khai rộng rãi hệ thống, tối ưu thiết kế và đào tạo vận hành để phát triển nông nghiệp công nghệ cao tại Việt Nam.

Hành động tiếp theo là áp dụng hệ thống vào quy mô sản xuất lớn hơn và nghiên cứu mở rộng cho các loại cây trồng khác nhằm nâng cao giá trị kinh tế và bền vững trong nông nghiệp công nghệ cao.