Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tiếng Anh được xem là ngôn ngữ quốc tế quan trọng, giúp kết nối con người trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, tiếng Anh đã trở thành môn học bắt buộc từ bậc tiểu học đến đại học, với mục tiêu đến năm 2020, học sinh tốt nghiệp phổ thông đạt trình độ B1 theo khung tham chiếu CEFR. Tuy nhiên, thực tế giảng dạy tiếng Anh tại các trường tiểu học còn nhiều hạn chế, đặc biệt là kỹ năng nói. Nhiều học sinh lớp 4 tại một trường tiểu học ở Bắc Ninh gặp khó khăn trong việc tham gia các hoạt động nói tiếng Anh do thiếu tự tin, sợ sai và ít có cơ hội thực hành. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả của việc sử dụng tranh ảnh trong việc khuyến khích học sinh lớp 4 tham gia tích cực hơn vào các hoạt động nói tiếng Anh trong lớp học. Nghiên cứu được thực hiện trong học kỳ I năm học 2016-2017 với 32 học sinh lớp 4 tại trường tiểu học ở Bắc Ninh. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh, đặc biệt là kỹ năng nói, góp phần thúc đẩy sự hứng thú và tự tin của học sinh trong quá trình học tập.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về kỹ năng nói trong giảng dạy tiếng Anh như định nghĩa của Burns và Joyce (1997) về nói là quá trình tương tác xây dựng ý nghĩa thông qua việc sản xuất và tiếp nhận thông tin. Kỹ năng nói được chia thành ba loại chính: nói tập trung vào hình thức (phát âm, ngữ pháp, từ vựng), nói tập trung vào ý nghĩa (giao tiếp có mục đích) và nói tập trung vào sự lưu loát (tốc độ và sự tự nhiên khi nói). Ngoài ra, các khó khăn trong việc dạy và học kỹ năng nói được phân tích dựa trên các yếu tố tâm lý như sự e ngại, sợ sai, thiếu tự tin và môi trường học tập chưa phù hợp. Lý thuyết về việc sử dụng tranh ảnh trong giảng dạy ngôn ngữ được tham khảo từ các tác giả như Hornby (2005), Ur (2012) và Wright (1989), nhấn mạnh tranh ảnh là công cụ trực quan giúp kích thích sự hứng thú, tăng khả năng ghi nhớ và tạo điều kiện cho học sinh phát triển kỹ năng nói thông qua các hoạt động mô tả, so sánh, kể chuyện.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hành động (Action Research) theo mô hình của Kemmis và Mc Taggart (1988) gồm bốn bước: lập kế hoạch, thực hiện, quan sát và phản hồi. Đối tượng nghiên cứu là 32 học sinh lớp 4 tại một trường tiểu học ở Bắc Ninh. Dữ liệu được thu thập qua các công cụ: trao đổi với đồng nghiệp, quan sát lớp học, bảng hỏi trước và sau khi áp dụng tranh ảnh, phỏng vấn cá nhân 8 học sinh. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp định lượng mô tả (tần suất, phần trăm) và phân tích nội dung định tính. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong học kỳ I năm học 2016-2017, với ba tiết học áp dụng tranh ảnh trong các hoạt động nói.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ khó khăn và lo lắng khi nói tiếng Anh: 59,4% học sinh đánh giá các hoạt động nói tiếng Anh trong lớp là rất khó, 18,5% cảm thấy lo lắng khi phải nói trước lớp, trong đó 6,5% rất lo lắng.
  2. Nguyên nhân hạn chế tham gia: 93% học sinh sợ mắc lỗi khi nói, 89% thiếu từ vựng, 86,8% không có cơ hội luyện tập thường xuyên, 74% sợ bị sửa lỗi trực tiếp, 77% không có nhiều cơ hội phát biểu do số lượng học sinh đông.
  3. Sở thích và mức độ tham gia các hoạt động: 46,8% học sinh thích các hoạt động sôi nổi, 31,3% quan tâm đến chủ đề thú vị, 93% thường tham gia hoạt động nhóm, 58,9% tham gia các hoạt động dựa trên tranh ảnh.
  4. Hiệu quả của việc sử dụng tranh ảnh: Sau khi áp dụng tranh ảnh trong ba tiết học, 86% học sinh thích các hoạt động nói sử dụng tranh ảnh, 93,7% cho rằng tranh ảnh giúp họ học tiếng Anh dễ dàng hơn, tăng sự hứng thú và tự tin khi tham gia nói.

Thảo luận kết quả

Việc sử dụng tranh ảnh đã góp phần làm tăng sự tham gia tích cực của học sinh trong các hoạt động nói tiếng Anh. Tranh ảnh giúp học sinh phát triển ý tưởng, kích thích trí tưởng tượng và tạo môi trường học tập thân thiện, giảm bớt sự lo lắng khi phải nói trước đám đông. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy tranh ảnh là công cụ hiệu quả trong việc nâng cao kỹ năng nói và sự tự tin của học sinh. Biểu đồ thể hiện tỷ lệ học sinh cảm thấy khó khăn và lo lắng khi nói, cũng như mức độ yêu thích các hoạt động sử dụng tranh ảnh, có thể minh họa rõ nét sự thay đổi tích cực sau khi áp dụng phương pháp này. So với các hoạt động truyền thống, tranh ảnh tạo ra sự đa dạng và hấp dẫn hơn, giúp học sinh dễ dàng liên kết từ vựng với ngữ cảnh thực tế, từ đó cải thiện khả năng giao tiếp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường sử dụng tranh ảnh trong giảng dạy: Giáo viên nên tích hợp tranh ảnh đa dạng vào các bài học nói để kích thích sự hứng thú và tăng cơ hội thực hành cho học sinh.
  2. Tổ chức các hoạt động nhóm và cặp đôi: Khuyến khích học sinh làm việc theo nhóm nhỏ để giảm áp lực khi nói trước lớp, đồng thời tăng cường tương tác và trao đổi ý kiến.
  3. Đào tạo giáo viên về phương pháp giảng dạy tích cực: Tổ chức các khóa bồi dưỡng giúp giáo viên nắm vững kỹ thuật sử dụng tranh ảnh và các phương pháp khuyến khích học sinh nói tiếng Anh.
  4. Phát triển tài liệu hỗ trợ học tập: Nhà trường và các cơ quan quản lý giáo dục nên cung cấp thêm các tài liệu, tranh ảnh phù hợp với trình độ và sở thích của học sinh tiểu học.
  5. Theo dõi và đánh giá định kỳ: Thực hiện khảo sát, quan sát thường xuyên để đánh giá hiệu quả của việc sử dụng tranh ảnh, từ đó điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp. Thời gian triển khai các giải pháp nên được thực hiện liên tục trong năm học để đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh tiểu học: Nghiên cứu cung cấp phương pháp cụ thể giúp giáo viên nâng cao kỹ năng giảng dạy nói, tăng cường sự tham gia của học sinh.
  2. Nhà quản lý giáo dục: Thông tin về hiệu quả của tranh ảnh trong giảng dạy giúp xây dựng chính sách và chương trình đào tạo phù hợp.
  3. Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành sư phạm tiếng Anh: Tài liệu tham khảo quý giá về nghiên cứu hành động và ứng dụng phương pháp trực quan trong giảng dạy.
  4. Các tổ chức phát triển giáo dục: Cơ sở để thiết kế các chương trình đào tạo giáo viên và phát triển tài liệu học tập sáng tạo, phù hợp với học sinh tiểu học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao học sinh tiểu học thường ngại nói tiếng Anh?
    Học sinh thường thiếu tự tin, sợ mắc lỗi và bị bạn bè chê cười, đồng thời ít có cơ hội luyện tập thường xuyên trong lớp và ở nhà.

  2. Tranh ảnh giúp cải thiện kỹ năng nói như thế nào?
    Tranh ảnh kích thích trí tưởng tượng, giúp học sinh phát triển ý tưởng, liên kết từ vựng với ngữ cảnh cụ thể, tạo môi trường học tập sinh động và giảm áp lực khi nói.

  3. Các hoạt động sử dụng tranh ảnh phổ biến là gì?
    Bao gồm mô tả tranh, tìm điểm khác nhau giữa hai tranh, kể chuyện dựa trên tranh, và các trò chơi tương tác nhóm dựa trên tranh ảnh.

  4. Làm thế nào để giáo viên áp dụng tranh ảnh hiệu quả trong lớp?
    Giáo viên cần chuẩn bị tranh ảnh phù hợp với chủ đề, tổ chức hoạt động nhóm, khuyến khích học sinh phát biểu, và cung cấp phản hồi tích cực để tăng sự tự tin.

  5. Nghiên cứu có thể áp dụng cho các cấp học khác không?
    Mặc dù nghiên cứu tập trung vào học sinh lớp 4, phương pháp sử dụng tranh ảnh có thể điều chỉnh và áp dụng cho các cấp học khác nhằm nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh.

Kết luận

  • Việc sử dụng tranh ảnh trong giảng dạy tiếng Anh giúp tăng cường sự tham gia và tự tin của học sinh lớp 4 trong các hoạt động nói.
  • Học sinh cảm thấy các hoạt động sử dụng tranh ảnh thú vị, dễ hiểu và giúp phát triển ý tưởng khi nói.
  • Các khó khăn như sợ sai, thiếu từ vựng và lo lắng khi nói được giảm bớt nhờ phương pháp này.
  • Giáo viên cần tiếp tục áp dụng và phát triển các hoạt động dựa trên tranh ảnh để nâng cao hiệu quả giảng dạy.
  • Các bước tiếp theo nên tập trung vào đào tạo giáo viên, phát triển tài liệu và đánh giá định kỳ để duy trì và mở rộng hiệu quả của phương pháp.

Hãy áp dụng ngay phương pháp sử dụng tranh ảnh trong lớp học để tạo môi trường học tập tích cực, giúp học sinh phát triển kỹ năng nói tiếng Anh một cách tự nhiên và hiệu quả!