I. Tính cấp thiết của đề tài
Nghiên cứu hành động cầu khiến trong tiếng Việt là một lĩnh vực quan trọng trong ngôn ngữ học, đặc biệt là trong ngữ dụng học. Đề tài này không chỉ giúp làm rõ bản chất của hành động ngôn từ mà còn mở rộng hiểu biết về cách thức giao tiếp trong văn hóa Việt Nam. Hành động cầu khiến thể hiện sự tương tác trực tiếp giữa người nói và người nghe, từ đó phản ánh mối quan hệ xã hội và văn hóa. Việc phân loại các câu cầu khiến giúp các nhà nghiên cứu hiểu rõ hơn về cách thức mà ngôn ngữ được sử dụng để đạt được mục đích giao tiếp. Điều này cũng có ý nghĩa trong việc phát triển lý thuyết ngữ dụng học, cung cấp cơ sở cho việc nghiên cứu sâu hơn về các hành động ngôn từ khác.
II. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là các hành động cầu khiến trong tiếng Việt, được xác lập dựa trên hai căn cứ chính: dấu hiệu ngôn hành và điều kiện thuận ngôn. Nghiên cứu sẽ khảo sát các câu cầu khiến có tính tường minh, chứa từ một đến ba dấu hiệu, nhằm phân tích các đặc điểm ngữ nghĩa và ngữ pháp của chúng. Phạm vi nghiên cứu không chỉ giới hạn ở các hành động cầu khiến đơn giản mà còn mở rộng đến các hành động phức tạp hơn, giúp làm rõ mối liên hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa trong giao tiếp hàng ngày.
III. Phương pháp nghiên cứu
Luận án áp dụng phương pháp miêu tả làm chủ đạo, kết hợp với các thủ pháp phân tích ngôn cảnh và vị từ. Phương pháp phân loại theo lý thuyết điển mẫu cũng được sử dụng để xác lập các tiểu nhóm hành động cầu khiến. Việc thu thập dữ liệu được thực hiện thông qua các cuộc khảo sát xã hội học, nhằm đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của thông tin. Các phương pháp này không chỉ giúp làm rõ các đặc điểm của hành động cầu khiến mà còn cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thức mà ngôn ngữ được sử dụng trong các tình huống giao tiếp cụ thể.
IV. Đóng góp của luận án
Luận án không chỉ làm rõ các đặc trưng của hành động cầu khiến mà còn đóng góp vào lý thuyết ngữ dụng học. Việc phân tích các câu cầu khiến giúp làm giàu cho lý thuyết hành động ngôn từ, đồng thời cung cấp các cách thức thực hiện hành động cầu khiến hiệu quả trong giao tiếp. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho người học tiếng Việt, giúp họ hiểu rõ hơn về cách thức sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống giao tiếp khác nhau.
V. Hành động ngôn từ và hành động cầu khiến
Nghiên cứu về hành động cầu khiến không thể tách rời khỏi lý thuyết hành động ngôn từ. Theo J. Austin, mỗi hành động ngôn từ đều mang tính chất hành động, và hành động cầu khiến là một trong những nhóm hành động quan trọng nhất. Việc phân loại các hành động cầu khiến theo các tiêu chí cụ thể giúp nhận diện rõ ràng hơn các hành động này trong giao tiếp. Điều này không chỉ có ý nghĩa lý thuyết mà còn thực tiễn, khi mà việc hiểu rõ các hành động cầu khiến có thể giúp người sử dụng ngôn ngữ giao tiếp hiệu quả hơn.
