Luận văn thạc sĩ về khả năng sinh trưởng và biện pháp kỹ thuật cho giống đào tại huyện Ba Bể, Bắc Kạn

• Tác giả: Đào Thanh Tùng
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Tuấn Khiêm
• Trường học: Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Khoa học cây trồng
• Đề tài: Nghiên cứu khả năng sinh trưởng phát triển và biện pháp kỹ thuật đối với giống đào có triển vọng tại huyện Ba Bể tỉnh Bắc Kạn
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Cơ sở khoa học của đề tài
• 1.1.1. Cơ sở khoa học của việc nghiên cứu đặc điểm nông sinh học
• 1.1.2. Cơ sở khoa học của việc nghiên cứu bón phân qua lá
• 1.1.3. Cơ sở khoa học của việc sử dụng các chất điều tiết sinh trưởng
• 1.1.4. Cơ sở khoa học của việc sử dụng biện pháp cắt tỉa
• 1.2. Nguồn gốc và phân loại
• 1.2.1. Nguồn gốc
• 1.2.2. Phân loại
• 1.3. Giới thiệu một số giống đào của Việt Nam
• 1.3.1. Đào Mèo
• 1.3.2. Đào Tuyết
• 1.3.3. Đào Vàng
• 1.3.4. Đào Vân Nam
• 1.3.5. Giống đào Pháp Đ1, Đ2
• 1.4. Đặc điểm thực vật học của cây đào
• 1.4.1. Rễ
• 1.4.2. Thân cành
• 1.4.3. Lá
• 1.5. Tình hình sản xuất trên thế giới và Việt Nam
• 1.5.1. Tình hình sản xuất đào trên thế giới
• 1.5.2. Tình hình sản xuất đào ở Việt Nam
• 1.6. Những nghiên cứu về cây đào trên thế giới và Việt Nam
• 1.6.1. Những nghiên cứu về cây đào trên thế giới
• 1.6.2. Những kết quả nghiên cứu về cây đào ở Việt Nam
• 1.7. Nghiên cứu về dinh dưỡng và kỹ thuật trồng trọt
• 1.7.1. Nhu cầu dinh dưỡng và kỹ thuật bón phân cho đào
• 1.7.2. Kỹ thuật đốn tỉa, tạo hình và tạo quả
• 1.7.3. Chất điều hòa sinh trưởng
• 1.7.3.1. Giới thiệu chung về chất điều hòa sinh trưởng
• 1.7.3.2. Nguồn gốc đặc tính của một số chất điều hòa sinh trưởng và phân bón lá
• 1.8. Điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội và thực trạng sản xuất cây ăn quả của huyện Ba Bể tỉnh Bắc Kạn
• 1.8.1. Vị trí địa lý
• 1.8.2. Thuỷ văn, sông ngòi
• 1.8.3. Thực trạng sản xuất cây ăn quả và cây đào của huyện Ba Bể
• 1.8.3.1. Thực trạng sản xuất cây ăn quả của huyện Ba Bể
• 1.8.3.2. Thực trạng sản xuất cây đào của huyện Ba Bể
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.2. Phạm vi nghiên cứu
• 2.2. Nội dung và phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Nội dung nghiên cứu
• 2.2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.3. Phương pháp xử lý số liệu và tính toán
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Nghiên cứu đặc điểm hình thái, khả năng sinh trưởng, ra hoa đậu quả của các giống đào chín sớm
• 3.1.1. Đặc điểm hình thái các giống đào nghiên cứu
• 3.1.2. Tình hình sâu bệnh hại trên các giống đào
• 3.2. Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng của giống đào Nhị nguyệt đào
• 3.2.1. Ảnh hưởng bón của việc phun phân bón qua lá, kích phát tố đến năng suất và chất lượng của giống đào Nhị nguyệt đào
• 3.2.2. Ảnh hưởng của các biện pháp cắt tỉa cành đến đến năng suất và của giống đào Nhị nguyệt đào
• KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về giống đào triển vọng tại Ba Bể Bắc Kạn

Giống đào triển vọng tại Ba Bể, Bắc Kạn được nghiên cứu nhằm đánh giá khả năng sinh trưởng và phát triển của các giống đào chín sớm. Đào (Prunus Persica) là một trong những cây ăn quả quan trọng, có giá trị kinh tế cao. Tại Bắc Kạn, điều kiện tự nhiên rất phù hợp cho sự phát triển của cây đào. Tuy nhiên, giống địa phương thường có năng suất thấp và dễ bị sâu bệnh. Nghiên cứu này nhằm tìm ra các giống đào có khả năng sinh trưởng tốt hơn, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng quả. Việc lựa chọn giống phù hợp sẽ giúp người dân cải thiện thu nhập và phát triển kinh tế địa phương.

1.1. Tính cấp thiết của nghiên cứu

Cây ăn quả đóng vai trò quan trọng trong đời sống và kinh tế nông nghiệp. Đặc biệt, cây đào cung cấp nguồn dinh dưỡng quý giá và có thể chế biến thành nhiều sản phẩm khác nhau. Tuy nhiên, sản xuất đào tại Bắc Kạn còn gặp nhiều khó khăn do giống địa phương có năng suất thấp. Nghiên cứu này không chỉ giúp xác định giống đào có triển vọng mà còn đề xuất các biện pháp kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất và chất lượng quả, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

II. Khả năng sinh trưởng của giống đào

Khả năng sinh trưởng của giống đào được đánh giá qua các yếu tố như chiều cao cây, đường kính gốc và đường kính tán. Các giống đào chín sớm như Nhị nguyệt đào, Phúc thọ đào và Lục nguyệt đào cho thấy sự phát triển mạnh mẽ trong điều kiện khí hậu của Ba Bể. Nghiên cứu cho thấy, giống Nhị nguyệt đào có khả năng sinh trưởng tốt nhất, với chiều cao cây đạt trung bình 3-4m sau 5 năm trồng. Điều này cho thấy giống này có tiềm năng lớn trong việc phát triển sản xuất tại địa phương.

2.1. Đặc điểm sinh trưởng

Đặc điểm sinh trưởng của giống đào được thể hiện qua sự ra hoa và đậu quả. Các giống đào chín sớm thường ra hoa vào tháng 2 và thu hoạch vào tháng 6. Tuy nhiên, tỷ lệ đậu quả không đồng đều giữa các năm. Việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật như bón phân qua lá và cắt tỉa cành có thể giúp cải thiện năng suất và chất lượng quả. Nghiên cứu cho thấy, việc phun phân bón qua lá giúp tăng tỷ lệ đậu quả và nâng cao chất lượng sản phẩm.

III. Biện pháp kỹ thuật chăm sóc giống đào

Để nâng cao năng suất và chất lượng của giống đào, việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật là rất cần thiết. Các biện pháp này bao gồm bón phân hợp lý, sử dụng chất điều hòa sinh trưởng và cắt tỉa cành. Bón phân qua lá giúp cung cấp nhanh chóng các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây, đặc biệt trong giai đoạn sinh trưởng mạnh. Cắt tỉa cành không chỉ giúp cây phát triển tốt mà còn tạo điều kiện cho việc ra hoa và đậu quả. Nghiên cứu cho thấy, việc áp dụng đồng bộ các biện pháp kỹ thuật sẽ giúp tăng năng suất và chất lượng quả đào.

3.1. Kỹ thuật bón phân

Kỹ thuật bón phân cho cây đào cần được thực hiện đúng cách để đảm bảo cây nhận đủ dinh dưỡng. Việc phun phân bón qua lá được khuyến cáo trong giai đoạn cây sinh trưởng mạnh. Nghiên cứu cho thấy, việc bổ sung các yếu tố vi lượng qua bón lá giúp cây phát triển khỏe mạnh, tăng khả năng chống chịu với sâu bệnh. Điều này không chỉ nâng cao năng suất mà còn cải thiện chất lượng quả, đáp ứng nhu cầu thị trường.

Tổng quan nghiên cứu

Cây đào (Prunus persica) là một trong những cây ăn quả quan trọng, có giá trị kinh tế và dinh dưỡng cao, được trồng phổ biến ở các vùng ôn đới và á nhiệt đới trên thế giới. Năm 2010, sản lượng đào toàn cầu ước tính đạt hơn 20 triệu tấn, trong đó châu Á đóng góp hơn 13 triệu tấn, với Trung Quốc chiếm 47,6% diện tích trồng đào toàn thế giới. Ở Việt Nam, cây đào được trồng chủ yếu tại các tỉnh miền núi phía Bắc như Bắc Kạn, nơi có điều kiện khí hậu lạnh phù hợp cho sinh trưởng và phát triển của cây đào. Tuy nhiên, giống đào địa phương tại huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn có năng suất thấp, chất lượng quả chưa đồng đều, và kỹ thuật canh tác còn mang tính quảng canh, dẫn đến sâu bệnh hại và giảm năng suất.

Luận văn tập trung nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển và các biện pháp kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất, chất lượng của các giống đào có triển vọng tại huyện Ba Bể. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 2/2012 đến tháng 8/2013 tại Trạm nghiên cứu Đồn Đèn, huyện Ba Bể, với mục tiêu đánh giá đặc điểm sinh trưởng, khả năng ra hoa, đậu quả, chống chịu sâu bệnh và áp dụng các biện pháp kỹ thuật như bón phân qua lá, sử dụng chất điều hòa sinh trưởng và cắt tỉa nhằm tăng năng suất và chất lượng quả đào. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển cây đào tại địa phương, góp phần nâng cao thu nhập và phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về sinh trưởng phát triển cây ăn quả, đặc biệt là cây đào, bao gồm:

• Lý thuyết đặc điểm nông sinh học cây đào: Cây đào có chu kỳ sinh trưởng gồm 2-3 đợt lộc trong năm (Xuân, Hè, Thu), ảnh hưởng đến khả năng ra hoa và đậu quả. Việc điều chỉnh cân đối giữa bộ phận trên và dưới mặt đất thông qua các biện pháp kỹ thuật giúp hạn chế hiện tượng ra quả cách năm và nâng cao năng suất.

• Lý thuyết về bón phân qua lá và sử dụng chất điều hòa sinh trưởng: Phân bón qua lá cung cấp nhanh các chất dinh dưỡng đa lượng và vi lượng, đặc biệt trong giai đoạn sinh trưởng mạnh và tạo quả. Chất điều hòa sinh trưởng như Auxin, Gibberellin, Cytokinin và các chất ức chế sinh trưởng giúp điều tiết quá trình sinh trưởng, ra hoa, đậu quả và tăng năng suất.

• Lý thuyết về biện pháp cắt tỉa: Cắt tỉa giúp điều hòa sinh trưởng, tạo hình tán cây tối ưu, tăng khả năng hấp thụ ánh sáng, giảm sâu bệnh và kích thích ra hoa, đậu quả. Việc cắt tỉa hợp lý làm tăng năng suất và chất lượng quả.

Các khái niệm chính bao gồm: đơn vị lạnh (CU) ảnh hưởng đến khả năng ra hoa, tỷ lệ đậu quả, năng suất cây trồng, các loại chất điều hòa sinh trưởng và kỹ thuật cắt tỉa tạo tán.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thực nghiệm thu thập tại Trạm nghiên cứu Đồn Đèn, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn trong khoảng thời gian từ tháng 2/2012 đến tháng 8/2013. Đối tượng nghiên cứu gồm 5 giống đào chín sớm: Nhị nguyệt đào, Phúc thọ đào, Lục nguyệt đào (nhập từ Đài Loan), ĐCS1 và giống đào Ngân Sơn (đối chứng).

• Phương pháp chọn mẫu: Mỗi giống được trồng trên 5 cây, chọn ngẫu nhiên 4 cành đại diện cho 4 hướng Đông, Tây, Nam, Bắc trên mỗi cây để theo dõi các chỉ tiêu sinh trưởng, phát triển, ra hoa, đậu quả và sâu bệnh.

• Phương pháp phân tích: Số liệu được thu thập định kỳ 30 ngày/lần, đo các chỉ tiêu như chiều cao cây, đường kính gốc, đường kính tán, số lượng cành, sinh trưởng lộc, tỷ lệ đậu quả, năng suất và chất lượng quả. Phân tích số liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả và so sánh trung bình với mức ý nghĩa 0,05 (LSD.05).

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu kéo dài 18 tháng, bao gồm khảo sát đặc điểm sinh trưởng, thử nghiệm các biện pháp kỹ thuật như phun phân bón qua lá, sử dụng chất điều hòa sinh trưởng và cắt tỉa nhằm đánh giá ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Khả năng sinh trưởng và phát triển của các giống đào: Các giống đào nhập nội có tốc độ sinh trưởng nhanh, chiều cao cây trung bình đạt khoảng 3,5 m sau 5 năm trồng, đường kính gốc trung bình 12 cm, đường kính tán trung bình 2,5 m. Giống Nhị nguyệt đào và Phúc thọ đào có chiều cao và đường kính tán vượt trội hơn so với giống ĐCS1 và đào Ngân Sơn.

2. Tỷ lệ ra hoa và đậu quả: Giống Nhị nguyệt đào có tỷ lệ đậu quả trung bình đạt 45%, cao hơn 20% so với giống đào Ngân Sơn đối chứng. Tuy nhiên, tỷ lệ đậu quả không đồng đều giữa các năm, trọng lượng quả trung bình khoảng 50-60 gam/quả, quả có màu đỏ tươi, vị ngọt và thịt giòn.

3. Ảnh hưởng của biện pháp kỹ thuật phun phân bón qua lá và chất điều hòa sinh trưởng: Phun phân bón lá kết hợp với kích phát tố Thiên nông làm tăng tỷ lệ đậu quả lên 60%, năng suất tăng 30% so với đối chứng không phun. Sử dụng Atonik và GA3 giúp cải thiện chất lượng quả, tăng hàm lượng đường tổng số và vitamin C, giảm tỷ lệ rụng quả non.

4. Ảnh hưởng của biện pháp cắt tỉa: Cắt tỉa hợp lý làm tăng số lượng cành mẹ khỏe, giảm chiều dài cành quá dài, giúp cân đối dinh dưỡng cho quả phát triển tốt hơn. Năng suất của giống Nhị nguyệt đào tăng trung bình 25% khi áp dụng cắt tỉa so với không cắt tỉa. Kết quả này được minh họa qua biểu đồ động thái tăng trưởng chiều cao cây và đường kính tán.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự khác biệt về sinh trưởng và năng suất giữa các giống đào là do đặc điểm sinh học và khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu, đất đai tại Ba Bể. Giống đào nhập nội từ Đài Loan có ưu thế về tốc độ sinh trưởng và khả năng ra hoa sớm, phù hợp với điều kiện khí hậu ôn đới của vùng. Việc áp dụng biện pháp kỹ thuật như phun phân bón qua lá và sử dụng chất điều hòa sinh trưởng giúp cung cấp dinh dưỡng kịp thời, kích thích quá trình sinh trưởng và tăng tỷ lệ đậu quả, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về cây ăn quả ôn đới.

Biện pháp cắt tỉa tạo tán giúp điều hòa sinh trưởng, tăng khả năng hấp thụ ánh sáng và giảm sâu bệnh, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng quả. Kết quả nghiên cứu phù hợp với các công trình nghiên cứu về kỹ thuật quản lý vườn cây đào trên thế giới và trong nước. Việc trình bày dữ liệu qua bảng số liệu và biểu đồ giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt về các chỉ tiêu sinh trưởng và năng suất giữa các giống và các biện pháp kỹ thuật.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tuyển chọn và nhân rộng giống đào nhập nội có năng suất cao: Ưu tiên phát triển giống Nhị nguyệt đào và Phúc thọ đào tại huyện Ba Bể do khả năng sinh trưởng nhanh, năng suất và chất lượng quả tốt. Thời gian thực hiện: 2-3 năm. Chủ thể thực hiện: Trung tâm ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ tỉnh Bắc Kạn phối hợp với UBND huyện Ba Bể.

2. Áp dụng kỹ thuật phun phân bón qua lá kết hợp sử dụng chất điều hòa sinh trưởng: Phun phân bón lá Đầu Trâu và kích phát tố Thiên nông theo chu kỳ 3 lần trong giai đoạn quả non để tăng tỷ lệ đậu quả và năng suất. Thời gian thực hiện: Hàng năm trong mùa sinh trưởng. Chủ thể thực hiện: Người dân trồng đào và cán bộ kỹ thuật nông nghiệp.

3. Thực hiện cắt tỉa tạo tán hợp lý: Cắt tỉa cành cấp I, II vào cuối năm thứ nhất đến năm thứ ba để tạo khung tán vững chắc, duy trì số lượng cành mẹ khỏe, tăng năng suất quả. Thời gian thực hiện: Hàng năm, đặc biệt vào cuối mùa đông. Chủ thể thực hiện: Người trồng đào và kỹ thuật viên nông nghiệp.

4. Tăng cường đào tạo, tập huấn kỹ thuật trồng và chăm sóc cây đào: Tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật canh tác, phòng trừ sâu bệnh và sử dụng phân bón hợp lý cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Thời gian thực hiện: Liên tục hàng năm. Chủ thể thực hiện: Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Trung tâm khuyến nông tỉnh Bắc Kạn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nông dân và hộ trồng đào tại các vùng miền núi phía Bắc: Nghiên cứu cung cấp kiến thức về giống đào phù hợp, kỹ thuật chăm sóc và biện pháp kỹ thuật nâng cao năng suất, giúp tăng thu nhập và phát triển bền vững.

2. Các cán bộ kỹ thuật nông nghiệp và khuyến nông viên: Tài liệu tham khảo để hướng dẫn, chuyển giao công nghệ, tổ chức tập huấn kỹ thuật trồng đào cho người dân địa phương.

3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành khoa học cây trồng, nông học: Cung cấp cơ sở khoa học và dữ liệu thực nghiệm về sinh trưởng, phát triển và kỹ thuật canh tác cây đào tại vùng khí hậu ôn đới, á nhiệt đới.

4. Các cơ quan quản lý và hoạch định chính sách nông nghiệp địa phương: Tham khảo để xây dựng các chương trình phát triển cây ăn quả, hỗ trợ kỹ thuật và đầu tư phát triển cây đào có hiệu quả kinh tế cao.

Câu hỏi thường gặp

1. Giống đào nào phù hợp nhất với điều kiện khí hậu huyện Ba Bể?
   Giống Nhị nguyệt đào và Phúc thọ đào nhập nội từ Đài Loan được đánh giá phù hợp nhất do sinh trưởng nhanh, ra hoa sớm và có năng suất cao, thích nghi tốt với khí hậu ôn đới của Ba Bể.

2. Phun phân bón qua lá có tác dụng gì đối với cây đào?
   Phun phân bón qua lá cung cấp nhanh các chất dinh dưỡng đa lượng và vi lượng, giúp cây phát triển sinh trưởng mạnh, tăng tỷ lệ đậu quả và cải thiện chất lượng quả, đặc biệt trong giai đoạn quả non.

3. Kỹ thuật cắt tỉa ảnh hưởng như thế nào đến năng suất đào?
   Cắt tỉa giúp điều hòa sinh trưởng, tạo tán cây thông thoáng, tăng khả năng hấp thụ ánh sáng, giảm sâu bệnh và kích thích ra hoa, đậu quả, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng quả đào.

4. Sử dụng chất điều hòa sinh trưởng có an toàn và hiệu quả không?
   Khi sử dụng đúng nồng độ và thời điểm, chất điều hòa sinh trưởng như Atonik, GA3 giúp tăng tỷ lệ đậu quả, giảm rụng quả non và nâng cao chất lượng quả mà không gây hại cho cây và môi trường.

5. Làm thế nào để phòng trừ sâu bệnh hại trên cây đào hiệu quả?
   Áp dụng biện pháp phòng trừ tổng hợp (IPM), kết hợp sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng cách, cắt tỉa tạo tán, giữ vệ sinh vườn cây và lựa chọn giống kháng bệnh giúp kiểm soát sâu bệnh hiệu quả.

Kết luận

• Nghiên cứu đã đánh giá được khả năng sinh trưởng, phát triển và năng suất của 5 giống đào chín sớm tại huyện Ba Bể, trong đó giống Nhị nguyệt đào và Phúc thọ đào có triển vọng cao nhất.
• Biện pháp kỹ thuật phun phân bón qua lá kết hợp sử dụng chất điều hòa sinh trưởng và cắt tỉa tạo tán giúp tăng năng suất trung bình từ 25-30% và cải thiện chất lượng quả.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để phát triển cây đào tại vùng khí hậu ôn đới, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.
• Đề xuất nhân rộng giống đào có năng suất cao và áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp trong vòng 2-3 năm tới nhằm phát triển bền vững cây đào tại huyện Ba Bể.
• Khuyến khích các cơ quan chức năng tổ chức tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ đầu tư và xây dựng mô hình điểm để chuyển giao công nghệ cho người dân.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị quản lý và nghiên cứu cần phối hợp triển khai nhân rộng giống đào và biện pháp kỹ thuật đã được chứng minh hiệu quả, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao năng suất và chất lượng cây đào tại Bắc Kạn.