Nghiên cứu về giáo dục sau đại học và sự hài lòng trong công việc của sinh viên tại TP.HCM

• Tác giả: Lê Thị Mỹ Nhung
• Người hướng dẫn: Dr. Trần Hà Minh Quân
• Trường học: University of Economics
• Chuyên ngành: Business Administration
• Đề tài: Nghiên Cứu Mối Liên Hệ Giữa Giáo Dục Sau Đại Học Và Sự Hài Lòng Trong Công Việc Tại TP.HCM
• Loại tài liệu: master's thesis
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• Acknowledgement
• Abstract
• Table of Contents
• List of Tables
• List of Figures
• List of Abbreviation
• 1. CHƯƠNG 1: Introduction
• 1.1. Introduction
• 1.2. Rationale of the research
• 1.3. Research objectives and Questions
• 1.4. Scope of the study
• 1.5. Methodology of research
• 1.6. Implication of the research
• 1.7. Structure of the study
• 2. CHƯƠNG 2: Literature Review
• 2.1. Higher education and relevant theories
• 2.2. Reasons for continuing education and PRS
• 2.3. Definitions and outcomes of job satisfaction
• 2.4. Measuring Job Satisfaction
• 2.5. Relationship between continuing higher education and Job satisfaction
• 3. CHƯƠNG 3: Research Methodology
• 3.1. Measurement and Scales
• 3.2. Focus group discussion
• 4. CHƯƠNG 4: Data analyses and results
• 4.1. Descriptive statistics of sample
• 4.2. Correlation between reasons for pursuing Master’s level and Job satisfaction
• 4.3. Difference in reasons for pursuing Master’s degree courses among groups of postgraduates
• 4.4. Difference in overall job satisfaction among groups of postgraduates
• 5. CHƯƠNG 5: Conclusion and Implication
• 5.1. Conclusions from the research
• 5.2. Implication of the research
• 5.3. Limitation and recommendation for further researches
• List of References
• Focus group outline
• Total Variance Explained

I. Giới thiệu

Nghiên cứu này nhằm khám phá mối liên hệ giữa giáo dục sau đại học và sự hài lòng trong công việc tại TP.HCM. Trong bối cảnh hiện nay, giáo dục sau đại học đang trở thành một xu hướng quan trọng, đặc biệt là các chương trình thạc sĩ. Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định xem lý do theo học các khóa học thạc sĩ có ảnh hưởng đến sự hài lòng trong công việc của các học viên hay không. Nghiên cứu cũng sẽ phân tích sự khác biệt trong sự hài lòng nghề nghiệp giữa các nhóm học viên khác nhau, dựa trên các yếu tố như trình độ công việc, ngôn ngữ học tập và thời gian học tập.

1.1. Tầm quan trọng của giáo dục sau đại học

Trong những năm gần đây, giáo dục sau đại học đã trở thành một phần thiết yếu trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực tại Việt Nam. Theo thống kê từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, số lượng sinh viên theo học các chương trình thạc sĩ ngày càng tăng. Điều này không chỉ phản ánh nhu cầu nâng cao trình độ chuyên môn mà còn cho thấy sự thay đổi trong nhận thức của người lao động về tầm quan trọng của giáo dục trong việc cải thiện sự hài lòng trong công việc. Nghiên cứu chỉ ra rằng những người có trình độ học vấn cao hơn thường có sự hài lòng nghề nghiệp tốt hơn, nhờ vào khả năng tiếp cận các cơ hội nghề nghiệp tốt hơn và mức thu nhập cao hơn.

II. Mối liên hệ giữa giáo dục và sự hài lòng trong công việc

Mối liên hệ giữa giáo dục sau đại học và sự hài lòng trong công việc đã được nghiên cứu rộng rãi trên thế giới. Nghiên cứu cho thấy rằng giáo dục không chỉ cung cấp kiến thức mà còn giúp phát triển các kỹ năng nghề nghiệp cần thiết. Những người tham gia các chương trình thạc sĩ thường có xu hướng cảm thấy hài lòng hơn với công việc của họ, do họ có khả năng thực hiện tốt hơn và có nhiều cơ hội thăng tiến hơn. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng không phải tất cả các chương trình thạc sĩ đều mang lại lợi ích tương tự cho tất cả học viên. Các yếu tố như chất lượng giáo dục, môi trường học tập và mục tiêu cá nhân đều có thể ảnh hưởng đến sự hài lòng nghề nghiệp.

2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng trong công việc

Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự hài lòng trong công việc, bao gồm môi trường làm việc, mối quan hệ với đồng nghiệp và cấp trên, cũng như cơ hội phát triển nghề nghiệp. Nghiên cứu cho thấy rằng những người có tâm lý học nghề nghiệp tích cực thường có sự hài lòng nghề nghiệp cao hơn. Họ cảm thấy được công nhận và đánh giá cao trong công việc của mình. Hơn nữa, việc tham gia vào các chương trình đào tạo sau đại học có thể giúp nâng cao kỹ năng nghề nghiệp, từ đó cải thiện sự hài lòng trong công việc.

III. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp định lượng để thu thập dữ liệu từ 220 học viên thạc sĩ tại TP.HCM. Các công cụ như Participation Reasons Scale (PRS) và Job Satisfaction Survey (JSS) được sử dụng để đo lường lý do theo học và mức độ sự hài lòng trong công việc. Phân tích hồi quy đa biến, kiểm định t độc lập và ANOVA được áp dụng để kiểm tra các giả thuyết. Kết quả cho thấy rằng có sự khác biệt đáng kể trong sự hài lòng nghề nghiệp giữa các nhóm học viên khác nhau, tùy thuộc vào lý do theo học và ngôn ngữ học tập.

3.1. Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng giáo dục sau đại học có ảnh hưởng không đáng kể đến sự hài lòng trong công việc. Mặc dù có sự khác biệt giữa các nhóm học viên, nhưng không có mối liên hệ rõ ràng giữa lý do theo học và mức độ sự hài lòng nghề nghiệp. Điều này cho thấy rằng cần có thêm nghiên cứu để hiểu rõ hơn về mối quan hệ này và các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến sự hài lòng trong công việc.

IV. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng mối liên hệ giữa giáo dục sau đại học và sự hài lòng trong công việc tại TP.HCM là một vấn đề phức tạp. Mặc dù có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự hài lòng nghề nghiệp, nhưng giáo dục không phải là yếu tố duy nhất quyết định. Các nhà quản lý và nhà giáo dục cần xem xét các yếu tố khác như môi trường làm việc và cơ hội phát triển nghề nghiệp để cải thiện sự hài lòng trong công việc của nhân viên. Nghiên cứu cũng khuyến nghị cần có thêm các nghiên cứu sâu hơn để làm rõ mối quan hệ này.

4.1. Khuyến nghị cho các nhà quản lý

Các nhà quản lý nên chú trọng đến việc tạo ra một môi trường làm việc tích cực và hỗ trợ nhân viên trong việc phát triển kỹ năng nghề nghiệp. Việc cung cấp các khóa đào tạo và cơ hội thăng tiến có thể giúp nâng cao sự hài lòng trong công việc. Hơn nữa, cần có sự kết nối chặt chẽ giữa giáo dục và nhu cầu của thị trường lao động để đảm bảo rằng các chương trình đào tạo đáp ứng được yêu cầu thực tế.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của giáo dục đại học tại Việt Nam, đặc biệt là các chương trình đào tạo thạc sĩ, việc nghiên cứu mối quan hệ giữa học vấn cao hơn và sự hài lòng trong công việc trở nên cấp thiết. Theo số liệu từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, tính đến năm 2008, Việt Nam có khoảng 160 trường đại học với sự đa dạng về loại hình đào tạo, trong đó các chương trình thạc sĩ ngày càng được mở rộng nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Tuy nhiên, chất lượng đào tạo và sự liên kết giữa giáo dục đại học với thị trường lao động vẫn còn nhiều thách thức, dẫn đến câu hỏi liệu việc học thạc sĩ có thực sự ảnh hưởng tích cực đến sự hài lòng trong công việc của người học hay không.

Mục tiêu nghiên cứu là khảo sát mối quan hệ giữa lý do học thạc sĩ và mức độ hài lòng trong công việc của các học viên thạc sĩ tại TP. Hồ Chí Minh, đồng thời phân tích sự khác biệt giữa các nhóm học viên dựa trên vị trí công việc, ngôn ngữ đào tạo và thời gian học. Nghiên cứu được thực hiện trên mẫu 220 học viên thạc sĩ từ nhiều chương trình khác nhau tại TP. Hồ Chí Minh, sử dụng các công cụ đo lường như Thang đo Lý do Tham gia (PRS) và Thang đo Hài lòng Công việc (JSS) đã được điều chỉnh phù hợp với bối cảnh Việt Nam. Thời gian khảo sát kéo dài trong ba tuần, với phương pháp thu thập dữ liệu kết hợp giữa khảo sát trực tuyến và phát phiếu giấy.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tiễn về tác động của giáo dục thạc sĩ đến sự hài lòng trong công việc, từ đó góp phần định hướng chính sách đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, đồng thời giúp các nhà quản lý và người học có cái nhìn rõ hơn về giá trị thực tế của việc học tập nâng cao trong môi trường lao động hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết về Học tập suốt đời (Lifelong Learning - LLL), trong đó giáo dục đại học, đặc biệt là chương trình thạc sĩ, được xem là một phần quan trọng của quá trình học tập liên tục nhằm nâng cao kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp. LLL bao gồm học tập chính quy, phi chính quy và không chính quy, giúp cá nhân thích nghi với sự thay đổi nhanh chóng của thị trường lao động toàn cầu.

Thang đo Lý do Tham gia (Participation Reasons Scale - PRS) của Grotelueschen (1985) được sử dụng để phân tích động cơ học tập của người học thạc sĩ, bao gồm năm yếu tố chính: Cải thiện và phát triển chuyên môn, Dịch vụ chuyên nghiệp, Học tập đồng nghiệp và tương tác, Lợi ích cá nhân và an ninh công việc, Cam kết và phản ánh chuyên nghiệp. PRS đã được áp dụng rộng rãi trong các nghiên cứu về giáo dục chuyên nghiệp và được điều chỉnh phù hợp với bối cảnh Việt Nam trong nghiên cứu này.

Về đo lường sự hài lòng trong công việc, nghiên cứu sử dụng một phần của Thang đo Hài lòng Công việc (Job Satisfaction Survey - JSS) tập trung vào yếu tố "Bản chất công việc" để đánh giá mức độ hài lòng tổng thể của người học thạc sĩ đối với công việc hiện tại. JSS là công cụ được phát triển bởi Paul Spector, bao gồm nhiều khía cạnh như lương thưởng, cơ hội thăng tiến, đồng nghiệp, giám sát và môi trường làm việc, đã được chứng minh độ tin cậy và phù hợp trong nhiều nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu áp dụng phương pháp định lượng với mẫu gồm 220 học viên thạc sĩ đang làm việc tại TP. Hồ Chí Minh, được chọn theo phương pháp thuận tiện (convenience sampling) nhằm đảm bảo tính khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế. Dữ liệu được thu thập qua bảng câu hỏi gồm 29 câu hỏi về lý do học tập (PRS) và 3 câu hỏi về sự hài lòng công việc (JSS), sử dụng thang Likert 7 điểm và 5 điểm tương ứng.

Quá trình nghiên cứu bao gồm các bước: xây dựng và hiệu chỉnh bảng câu hỏi thông qua thảo luận nhóm tập trung (focus group) với 6 học viên thạc sĩ, thử nghiệm sơ bộ (pilot test) với 16 người để kiểm tra độ tin cậy và tính hợp lệ của công cụ, sau đó tiến hành khảo sát chính thức trong vòng 3 tuần. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS 16, sử dụng các kỹ thuật phân tích như phân tích nhân tố khám phá (EFA), kiểm định Cronbach Alpha để đánh giá độ tin cậy, phân tích hồi quy tuyến tính đa biến, kiểm định t độc lập và phân tích phương sai (ANOVA) để kiểm tra các giả thuyết nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mối quan hệ giữa lý do học thạc sĩ và sự hài lòng công việc: Kết quả phân tích hồi quy tuyến tính đa biến cho thấy không có mối tương quan có ý nghĩa thống kê giữa các lý do học thạc sĩ theo PRS và mức độ hài lòng tổng thể trong công việc (p > 0.05). Điều này cho thấy việc tham gia học thạc sĩ không trực tiếp ảnh hưởng đến sự hài lòng trong công việc của người học tại TP. Hồ Chí Minh.

2. Sự khác biệt về lý do học tập giữa các nhóm quản lý và không quản lý: Kiểm định t độc lập cho thấy có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về lý do học tập giữa nhóm quản lý và không quản lý (p < 0.05), trong đó nhóm quản lý có xu hướng học tập vì mục đích phát triển chuyên môn và cam kết nghề nghiệp cao hơn.

3. Sự khác biệt về lý do học tập theo ngôn ngữ đào tạo: Kết quả ANOVA chỉ ra sự khác biệt có ý nghĩa về lý do học tập giữa các nhóm học viên theo ngôn ngữ đào tạo (tiếng Việt và tiếng Anh/bilingual) (p < 0.05), với nhóm học tiếng Anh/bilingual chú trọng hơn đến yếu tố cải thiện chuyên môn và dịch vụ chuyên nghiệp.

4. Sự khác biệt về mức độ hài lòng công việc theo ngôn ngữ đào tạo và thời gian học: Phân tích ANOVA cho thấy sự khác biệt có ý nghĩa về mức độ hài lòng công việc giữa các nhóm học viên theo ngôn ngữ đào tạo (p < 0.05) và theo giai đoạn học tập (đang học, chuẩn bị luận văn, đã tốt nghiệp) (p < 0.05). Nhóm học viên học bằng tiếng Anh/bilingual và nhóm đã tốt nghiệp có mức độ hài lòng công việc cao hơn.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc học thạc sĩ không trực tiếp nâng cao sự hài lòng trong công việc, điều này có thể do nhiều yếu tố khác như môi trường làm việc, chính sách công ty, hoặc kỳ vọng cá nhân chưa được đáp ứng. Sự khác biệt về lý do học tập giữa các nhóm quản lý và không quản lý phản ánh nhu cầu phát triển kỹ năng lãnh đạo và chuyên môn cao hơn ở nhóm quản lý. Ngoài ra, sự khác biệt theo ngôn ngữ đào tạo cho thấy các chương trình đào tạo bằng tiếng Anh/bilingual có thể thu hút những học viên có định hướng nghề nghiệp rõ ràng và mục tiêu phát triển chuyên sâu hơn.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, kết quả tương đồng với báo cáo cho thấy mối liên hệ giữa giáo dục nâng cao và sự hài lòng công việc không phải lúc nào cũng rõ ràng và phụ thuộc vào nhiều yếu tố môi trường. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ phân phối mức độ hài lòng theo nhóm ngôn ngữ và thời gian học sẽ giúp minh họa rõ nét hơn sự khác biệt này.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường liên kết giữa chương trình đào tạo và nhu cầu thị trường lao động: Các trường đại học cần phối hợp chặt chẽ với doanh nghiệp để thiết kế chương trình thạc sĩ phù hợp, nhằm nâng cao tính ứng dụng và đáp ứng kỳ vọng nghề nghiệp của học viên trong vòng 1-2 năm tới.

2. Phát triển các chương trình đào tạo đa dạng về ngôn ngữ và hình thức học tập: Đẩy mạnh các chương trình đào tạo bằng tiếng Anh và song ngữ, kết hợp học trực tuyến và trực tiếp để thu hút đa dạng đối tượng học viên, nâng cao chất lượng đào tạo trong 3 năm tiếp theo.

3. Tăng cường hỗ trợ học viên trong quá trình học tập và phát triển nghề nghiệp: Cung cấp các dịch vụ tư vấn nghề nghiệp, kỹ năng mềm và kết nối doanh nghiệp nhằm giúp học viên phát huy tối đa lợi ích từ chương trình thạc sĩ, thực hiện trong vòng 1 năm.

4. Xây dựng hệ thống đánh giá và phản hồi liên tục về chất lượng đào tạo: Thiết lập cơ chế thu thập ý kiến học viên và nhà tuyển dụng để điều chỉnh chương trình đào tạo kịp thời, đảm bảo sự hài lòng và hiệu quả đào tạo, áp dụng trong 2 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý giáo dục đại học: Giúp hiểu rõ hơn về nhu cầu và kỳ vọng của học viên thạc sĩ, từ đó cải tiến chương trình đào tạo phù hợp với thị trường lao động.

2. Các nhà hoạch định chính sách giáo dục và đào tạo: Cung cấp dữ liệu thực tiễn để xây dựng chính sách phát triển giáo dục đại học và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

3. Doanh nghiệp và nhà quản lý nhân sự: Hỗ trợ trong việc xác định các yếu tố thúc đẩy sự hài lòng và phát triển nghề nghiệp của nhân viên có trình độ thạc sĩ, từ đó xây dựng chiến lược đào tạo và phát triển nhân lực hiệu quả.

4. Học viên và người chuẩn bị học thạc sĩ: Giúp nhận thức rõ hơn về động cơ học tập và tác động của chương trình đào tạo đến sự hài lòng trong công việc, hỗ trợ quyết định học tập phù hợp với mục tiêu cá nhân.

Câu hỏi thường gặp

1. Việc học thạc sĩ có giúp tăng sự hài lòng trong công việc không?
   Nghiên cứu cho thấy không có mối quan hệ trực tiếp và có ý nghĩa thống kê giữa việc học thạc sĩ và sự hài lòng trong công việc tại TP. Hồ Chí Minh, do đó việc học thạc sĩ không đảm bảo tăng sự hài lòng công việc.

2. Lý do nào khiến người học thạc sĩ khác nhau giữa các nhóm quản lý và không quản lý?
   Nhóm quản lý thường học thạc sĩ với mục tiêu phát triển chuyên môn và cam kết nghề nghiệp cao hơn, trong khi nhóm không quản lý có thể có động cơ khác như nâng cao kỹ năng hoặc tìm kiếm cơ hội thăng tiến.

3. Ngôn ngữ đào tạo ảnh hưởng thế nào đến lý do học tập và sự hài lòng công việc?
   Học viên học bằng tiếng Anh hoặc song ngữ thường chú trọng hơn đến việc cải thiện chuyên môn và dịch vụ chuyên nghiệp, đồng thời có mức độ hài lòng công việc cao hơn so với nhóm học bằng tiếng Việt.

4. Thời gian học thạc sĩ có ảnh hưởng đến sự hài lòng công việc không?
   Nhóm học viên đã tốt nghiệp có mức độ hài lòng công việc cao hơn so với nhóm đang học hoặc chuẩn bị luận văn, cho thấy sự hoàn thành chương trình có thể mang lại lợi ích nghề nghiệp rõ rệt hơn.

5. Làm thế nào để các trường đại học cải thiện chất lượng đào tạo thạc sĩ?
   Các trường cần tăng cường liên kết với doanh nghiệp, đa dạng hóa chương trình đào tạo, hỗ trợ học viên phát triển nghề nghiệp và xây dựng hệ thống đánh giá phản hồi liên tục để nâng cao chất lượng đào tạo.

Kết luận

• Nghiên cứu không tìm thấy mối quan hệ có ý nghĩa thống kê giữa lý do học thạc sĩ và sự hài lòng trong công việc của học viên tại TP. Hồ Chí Minh.
• Có sự khác biệt rõ rệt về lý do học tập và mức độ hài lòng công việc giữa các nhóm học viên dựa trên vị trí công việc, ngôn ngữ đào tạo và thời gian học.
• Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ nhu cầu và kỳ vọng của học viên thạc sĩ, đồng thời cung cấp cơ sở cho việc cải tiến chương trình đào tạo phù hợp với thị trường lao động.
• Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường liên kết giữa giáo dục và doanh nghiệp, đa dạng hóa chương trình đào tạo và hỗ trợ phát triển nghề nghiệp cho học viên.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các khuyến nghị, mở rộng nghiên cứu trên phạm vi rộng hơn và theo dõi tác động của các chính sách đào tạo mới.

Hành động khuyến nghị: Các nhà quản lý giáo dục, doanh nghiệp và học viên nên phối hợp chặt chẽ để tối ưu hóa giá trị của chương trình thạc sĩ, đồng thời tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về mối quan hệ giữa giáo dục nâng cao và sự hài lòng trong công việc.