Nghiên cứu Đề xuất Giải pháp Thích Ứng với Biến Đổi Khí Hậu trong Trồng Trọt tại Huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên

Nghiên cứu về giải pháp thích ứng biến đổi khí hậu cho trồng trọt tại Định Hóa, Thái Nguyên là vô cùng cấp thiết. Biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng phức tạp, gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là ở các khu vực miền núi. Nhiệt độ trung bình tăng, lượng mưa thay đổi thất thường, và các hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán, lũ lụt, và sạt lở đất gia tăng đe dọa trực tiếp đến năng suất cây trồng và đời sống của người dân. Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích tác động của biến đổi khí hậu đến trồng trọt tại Định Hóa, Thái Nguyên, từ đó đề xuất các biện pháp thích ứng hiệu quả, góp phần bảo vệ sinh kế nông nghiệp và đảm bảo an ninh lương thực cho địa phương. Theo "Báo cáo Đánh giá Biến đổi khí hậu lần thứ 6 năm 2021", nhiệt độ trung bình ở Việt Nam tăng khoảng 0,26°C mỗi thập kỷ, gấp đôi so với mức trung bình toàn cầu, cho thấy tính cấp bách của việc tìm kiếm giải pháp thích ứng.

1.1. Biến đổi khí hậu và tác động đến nông nghiệp toàn cầu

1.2. Tình hình biến đổi khí hậu tại Thái Nguyên và huyện Định Hóa

Biến đổi khí hậu gây ra những thách thức lớn cho trồng trọt tại Định Hóa, Thái Nguyên. Sự thay đổi thất thường của thời tiết, với những đợt nắng nóng kéo dài, mưa lớn bất thường và gia tăng tần suất của các hiện tượng thời tiết cực đoan, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp. Năng suất cây trồng giảm sút, chất lượng nông sản suy giảm, và nguy cơ mất trắng mùa vụ tăng cao. Đặc biệt, đối với các hộ nông dân có quy mô sản xuất nhỏ, thiếu vốn và kỹ thuật, những tác động này càng trở nên nghiêm trọng hơn, đe dọa trực tiếp đến sinh kế của họ. Thống kê từ năm 2016 đến nay trên địa bàn huyện xảy ra 30 đợt thiên tại bao gồm: mưa dông, lũ ống, lũ quét, mưa đá,… khiến 8 người chết, 5 người bị thương, 1.698 ngôi nhà bị tốc mái, hư hỏng trên 2.000 ha lúa và hoa màu bị thiệt hại.

2.1. Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến năng suất và chất lượng cây trồng

2.2. Tác động đến đời sống và kinh tế của người nông dân Định Hóa

2.3. Thách thức trong việc ứng dụng các biện pháp thích ứng

Một trong những giải pháp thích ứng quan trọng là thay đổi cơ cấu và giống cây trồng phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu tại Định Hóa, Thái Nguyên. Cần tập trung vào việc lựa chọn các giống cây trồng có khả năng chịu hạn, chịu úng tốt, có thời gian sinh trưởng ngắn, và cho năng suất cao. Đồng thời, cần đa dạng hóa cơ cấu cây trồng, giảm sự phụ thuộc vào một vài loại cây trồng chủ lực, và tăng cường trồng các loại cây có khả năng chống chịu tốt với các điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Theo nghiên cứu tại Việt Nam, biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường gây ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực, nhất là sản xuất nông nghiệp.

3.1. Lựa chọn và phát triển các giống cây trồng chịu hạn chịu úng

3.2. Đa dạng hóa cơ cấu cây trồng để giảm thiểu rủi ro

3.3. Ứng dụng công nghệ sinh học trong chọn tạo giống cây trồng

Điều chỉnh lịch thời vụ là một biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để thích ứng với biến đổi khí hậu trong trồng trọt tại Định Hóa, Thái Nguyên. Việc điều chỉnh thời gian gieo trồng phù hợp với sự thay đổi của thời tiết, tránh các đợt nắng nóng, mưa lớn, và các hiện tượng thời tiết cực đoan khác giúp giảm thiểu thiệt hại cho mùa vụ. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, các nhà khoa học, và người nông dân để xây dựng lịch thời vụ phù hợp với từng vùng, từng loại cây trồng. Theo Kế hoạch hành động ứng phó BĐKH của tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn 2050, đến giữa thế kỷ 21, lượng mưa năm ở các địa phương trong tỉnh Thái Nguyên tăng khoảng 15,9-18,6% theo kịch bản RCP4.5 và khoảng 16,2-23,0% theo kịch bản RCP8.

4.1. Xác định thời điểm gieo trồng phù hợp với điều kiện thời tiết

4.2. Xây dựng lịch thời vụ linh hoạt cho từng vùng từng loại cây trồng

4.3. Truyền thông và hướng dẫn nông dân về lịch thời vụ mới

Áp dụng kỹ thuật canh tác tiên tiến là một giải pháp quan trọng để thích ứng với biến đổi khí hậu trong trồng trọt tại Định Hóa, Thái Nguyên. Các kỹ thuật như canh tác tối thiểu, che phủ đất, sử dụng phân hữu cơ, và quản lý nước hiệu quả giúp cải thiện độ phì nhiêu của đất, giảm xói mòn, tăng khả năng giữ nước, và giảm phát thải khí nhà kính. Theo Tsugihiro Watanabe, Selim Kapur, Mehmet Aydın, Rıza Kanber, Erhan Akça trong cuốn Climate Change Impacts on Basin Agro-ecosystems (2019) (Tác động của biến đổi khí hậu đối với hệ sinh thái nông nghiệp ở lưu vực) đã tập hợp các bài viết liên quan đến tác động của BĐKH đối với hệ thống sản xuất nông nghiệp ở các vùng khô hạn.

5.1. Canh tác tối thiểu và che phủ đất để bảo vệ đất

5.2. Sử dụng phân hữu cơ và quản lý dinh dưỡng cân đối

5.3. Tưới tiêu tiết kiệm nước và quản lý nước hiệu quả

Nâng cao nhận thức và tăng cường hợp tác là yếu tố then chốt để thực hiện thành công các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu trong trồng trọt tại Định Hóa, Thái Nguyên. Cần tăng cường truyền thông, giáo dục về biến đổi khí hậu và các giải pháp thích ứng cho người nông dân, các nhà quản lý, và cộng đồng. Đồng thời, cần tăng cường hợp tác giữa các cơ quan chức năng, các nhà khoa học, các tổ chức phi chính phủ, và người nông dân để chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, và nguồn lực. Trong nghiên cứu “Climate change and agroecosystems: the effect of elevated atmospheric CO2 and temperature on crop growth, development, and yield” (Biến đổi khí hậu và hệ thống nông nghiệp: ảnh hưởng của sự tăng nhiệt độ và CO2 trong khí quyển đến sự tăng trưởng, phát triển và năng suất cây trồng) của tác giả Nereu Augusto Streck (2005) chỉ ra rằng thực vật có phản ứng với môi trường CO2 và nhiệt độ.

6.1. Tuyên truyền nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu

6.2. Xây dựng mạng lưới hợp tác giữa các bên liên quan

6.3. Thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng vào quá trình thích ứng