I. Tổng Quan Nghiên Cứu Về Giáo Dục Môi Trường Bền Vững 55 ký tự
Ngày nay, môi trường và các vấn đề ô nhiễm đang là mối quan tâm toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh phát triển bền vững. Trách nhiệm bảo vệ môi trường sống thuộc về mọi thành viên cộng đồng. Cần trang bị kiến thức và hành động cụ thể để duy trì môi trường bền vững, đảm bảo chất lượng cuộc sống hiện tại và tương lai. Một giải pháp hiệu quả là giáo dục môi trường (GDMT) trong trường học, đặc biệt ở cấp tiểu học, hướng tới phát triển bền vững (Lamanauskas và Makarskaité-Petkeviciené, 2023). Việt Nam coi GDMT là giải pháp quan trọng, kinh tế để ngăn chặn hậu quả nghiêm trọng của các vấn đề môi trường. Bảo vệ môi trường đã trở thành nội dung chính thức trong hệ thống giáo dục quốc dân.
1.1. Giáo Dục Môi Trường Trong Hệ Thống Giáo Dục Việt Nam
Năm 2001, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án “Đưa các nội dung bảo vệ môi trường vào hệ thống giáo dục quốc dân”. Điều 153 của Luật BVMT năm 2020 quy định: “Nội dung, chương trình giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân được tích hợp, lồng ghép kiến thức, pháp luật về BVMT”. Luật Bảo vệ môi trường nhấn mạnh việc nâng cao kiến thức, ý thức BVMT của người dân thông qua GD toàn diện. GDMT trở thành môn học chính khóa ở các cấp học phổ thông (Linh Chị, 2021; Quốc hội, 2020).
1.2. Tầm Quan Trọng Của GDMT Cho Học Sinh Tiểu Học
Từ năm 2020, Luật Giáo dục quy định “giáo dục tiểu học là giáo dục bắt buộc”. Học sinh từ 5 đến 11 tuổi là đối tượng cần được đặc biệt quan tâm để đạt hiệu quả cao nhất trong công tác giáo dục BVMT. Đầu tư vào cấp học này sẽ tiếp cận rộng rãi hàng triệu trẻ em thông qua hệ thống GD tiểu học bắt buộc trên toàn quốc. Kiến thức và nhận thức về môi trường sẽ giúp trẻ em trở thành lực lượng đông đảo, có vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền và ảnh hưởng tích cực đến công cuộc BVMT, giữ gìn tài nguyên. Học sinh tiểu học đang trong giai đoạn hình thành nhân cách và dễ dàng tiếp thu kiến thức về BVMT.
II. Thực Trạng Và Thách Thức Giáo Dục Môi Trường Hà Nội 58 ký tự
GDMT đã đem lại hiệu quả, nâng cao kiến thức và ý thức của học sinh, giáo viên cấp tiểu học (Nguyễn Việt Thanh, 2016). Tuy nhiên, một số cơ sở giáo dục ở Việt Nam vẫn tập trung vào lý thuyết mà chưa chú trọng thực hành. Kiến thức BVMT không phải là môn học riêng mà chỉ được tích hợp trong chương trình giáo dục chung. Nhiều trường học nhận thức rõ về kiến thức BVMT nhưng việc thực hành vẫn chỉ mang tính hình thức, phong trào. Các hành động thể hiện ý thức BVMT chỉ được thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định và không được duy trì lâu dài (Phạm Văn Lương, 2022).
2.1. Vấn Đề Thiếu Thực Hành Trong Giáo Dục Môi Trường
Bản chất của GDMT là sự thay đổi trong nhận thức và hành động, điều chỉnh hành vi có lợi cho môi trường. Chương trình GDMT sẽ không thành công nếu không tạo ra được những hành động và sự thay đổi trong lối sống lâu dài vì một môi trường bền vững (Hồ Đắc Túc, 2014). Vì vậy, GDMT ngày càng hướng tới các vấn đề bền vững và hình thành xu thế GDMT hướng tới PTBV trên thế giới và ở Việt Nam.
2.2. Sự Cần Thiết Của Trải Nghiệm Thực Tế Trong GDMT
Học sinh, đặc biệt ở lứa tuổi nhỏ, thiếu môi trường thực hành. Nội dung GDMT trong sách báo thường đưa ra các vấn đề môi trường chung, ở những nơi học sinh chưa được chứng kiến. Việc GDMT sẽ hiệu quả hơn nếu đó là những nội dung xuất phát từ chính môi trường thực tế gần gũi xung quanh các em, như ở trong trường học và địa phương nơi sinh sống (Tường Hân, 2016). Những vấn đề môi trường đang tồn tại ngay trong cuộc sống gần gũi sẽ là cơ hội cho học sinh được thực hành và áp dụng những kiến thức BVMT đã được học vào thực tế hàng ngày. Do đó, để mang lại hiệu quả tốt nhất cho học sinh, hoạt động GDMT cần gắn liền với đời sống thực tế cũng như phù hợp với điều kiện của từng địa phương.
III. Cách Giáo Dục Môi Trường Hiệu Quả Qua Trải Nghiệm 59 ký tự
Bộ GD&ĐT đã xây dựng Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) mới thông qua Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018. Chương trình nhấn mạnh phương pháp GD tích cực lấy người học làm trung tâm và thông qua các hoạt động thực hành, trải nghiệm (Diệp Anh, 2019). Sự thay đổi này dẫn đến sự xuất hiện của hai môn học mới: Hoạt động trải nghiệm (HĐTN), hướng nghiệp và Giáo dục địa phương (Công Thông tin điện tử Chính phủ, 2023).
3.1. Hoạt Động Trải Nghiệm Môn Học Mới Trong GDPT
Ở cấp tiểu học, nội dung GD của địa phương sẽ được tích hợp trong HĐTN. Đây là một hoạt động GD bắt buộc và được coi là một môn học, được đánh giá và ghi kết quả học tập vào học bạ của học sinh. GDMT là một nội dung được nhấn mạnh và yêu cầu lồng ghép trong quá trình giảng dạy chính khóa của giáo viên trên lớp cũng như trong các hoạt động phong trào ngoại khóa của nhà trường. Hiện nay, hoạt động GDMT lại càng được nhấn mạnh trong chương trình GDPT mới 2018 với sự thay đổi trong phương pháp GD thông qua HĐTN.
3.2. Giáo Dục Môi Trường Thông Qua Trải Nghiệm Bắt Buộc
Hoạt động GDMT thông qua trải nghiệm giờ đây đã là một yêu cầu bắt buộc và được nhấn mạnh trong chương trình GD mới. Cùng với đó là xu thế PTBV thông qua hoạt động GDMT cho đối tượng là học sinh tiểu học đang ngày càng được các nhà trường quan tâm, trong đó có Trường Tiểu học Dịch Vọng A. Đây là một trong số các trường điểm của quận Cầu Giấy - đã triển khai áp dụng việc giảng dạy nội dung kiến thức môi trường theo Chương trình GDPT mới 2018 và đang tham gia Chương trình “Ngôi trường xanh - Vì một Hà Nội xanh” nhằm GDMT thông qua việc thực hành BVMT hướng tới mục tiêu PTBV.
IV. Nghiên Cứu Giải Pháp Giáo Dục Bền Vững Tại Hà Nội 57 ký tự
Đề tài nghiên cứu tập trung vào việc “Nghiên cứu đề xuất giải pháp giáo dục môi trường hướng tới phát triển bền vững thông qua hoạt động trải nghiệm dành cho học sinh tiểu học (Nghiên cứu trường hợp tại Trường Tiểu học Dịch Vọng A, quận Cầu Giấy, Hà Nội)”. Kết quả nghiên cứu có thể giúp các nhà quản lý trong hệ thống giáo dục và các trường học tham khảo và ứng dụng vào việc quản lý và xây dựng kế hoạch thực hiện hiệu quả hoạt động GDMT theo hướng PTBV trong các trường tiểu học ở Hà Nội nói chung và ở Trường Tiểu học Dịch Vọng A nói riêng.
4.1. Mục Tiêu Cụ Thể Của Nghiên Cứu GDMT
Mục tiêu nghiên cứu: Nghiên cứu thực trạng giáo dục môi trường hướng tới phát triển bền vững thông qua hoạt động trải nghiệm tại Trường Tiểu học Dịch Vọng A; Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức (SWOT) trong triển khai hoạt động giáo dục môi trường hướng tới phát triển bền vững thông qua hoạt động trải nghiệm tại Trường Tiểu học Dịch Vọng A; Đề xuất giải pháp giáo dục môi trường hướng tới phát triển bền vững thông qua hoạt động trải nghiệm tại Trường Tiểu học Dịch Vọng A.
4.2. Đối Tượng Và Phạm Vi Nghiên Cứu Giáo Dục Môi Trường
Đối tượng nghiên cứu: Giáo dục môi trường thông qua hoạt động trải nghiệm tại Trường Tiểu học Dịch Vọng A, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội. Phạm vi nghiên cứu: Về không gian: Trường Tiểu học Dịch Vọng A, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội. Về thời gian: thông tin số liệu thu thập trong giai đoạn 2020 đến 2023, số liệu khảo sát và phỏng vấn được thực hiện trong năm 2023.
V. SWOT Phân Tích Ưu Nhược Điểm Giáo Dục Môi Trường 59 ký tự
Đề tài nghiên cứu tập trung vào việc “Nghiên cứu đề xuất giải pháp giáo dục môi trường hướng tới phát triển bền vững thông qua hoạt động trải nghiệm dành cho học sinh tiểu học (Nghiên cứu trường hợp tại Trường Tiểu học Dịch Vọng A, quận Cầu Giấy, Hà Nội)”. Kết quả nghiên cứu có thể giúp các nhà quản lý trong hệ thống giáo dục và các trường học tham khảo và ứng dụng vào việc quản lý và xây dựng kế hoạch thực hiện hiệu quả hoạt động GDMT theo hướng PTBV trong các trường tiểu học ở Hà Nội nói chung và ở Trường Tiểu học Dịch Vọng A nói riêng.
5.1. SWOT Hoạt Động Trải Nghiệm GDMT Tại Trường Tiểu Học
Câu hỏi nghiên cứu: Thực trạng của hoạt động GDMT hướng tới PTBV thông qua HĐTN trại Trường Tiểu học Dịch Vong A như thế nào?; Những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong việc triển khai hoạt động GDMT hướng tới PTBV thông qua HĐTN tại Trường Tiểu học Dịch Vọng A là gì?; GDMT hướng tới PTBV thông qua HĐTN cho học sinh có cần được thực hiện ở cả trong và ngoài trường học không? Luận văn ngoài phân mở đầu, kết luận và phụ lục, nội dung luận văn chia làm 03 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận
